Σε μια απομακρυσμένη πυκνόφυτη, με πεύκο, σημύδα και θάμνους, περιοχή της σιβηρικής τούνδρας ξεπροβάλλει αυτό που οι ντόπιοι χαρακτηρίζουν «Η Πύλη του κάτω κόσμου». Μπορεί εκεί να μην κατοικούν οι ψυχές υπό την εξουσία του Άδη, όμως, στα βάθη του «ζουν» ακόμα παθογόνοι οργανισμοί που βρίσκονται «φυλακισμένοι» εδώ και χιλιάδες χρόνια κάτω από τον πάγο. Πέρα από την παρουσία των ιών, τεράστιες είναι κι οι ποσότητες μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα που απελευθερώνονται διαρκώς στην ατμόσφαιρα.
Η κοιλότητα Μπαταγκάικα, ή επιστημονικά «megaslump» που χαρακτηρίζει την καθίζηση που έχει υποστεί το σημείο, είναι ο μεγαλύτερος «κρατήρας» με μόνιμο παγωμένο έδαφος, γνωστό και ως πέρμαφροστ στον κόσμο και ανήκει στη δημοκρατία της Σάχα στη Ρωσία. Πρόκειται για τον αρχαιότερο στη Σιβηρία – χρονολογείται πριν περίπου 650.000 χρόνια – και ο δεύτερος παλαιότερος που έχει ανακαλυφθεί ποτέ στη Γη.
Ωστόσο, ανάμεσα στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής συγκαταλέγεται και το λιώσιμο των πάγων, όπως στην περίπτωση της κοιλότητας Μπαταγκάικα.
Κατά τους θερινούς μήνες ο ήχος του νερού που κυλάει στις πλευρές διακόπτεται απότομα από «μικροεκρήξεις» που ακούγονται όταν αποκολλώνται τμήματα πάγου προκαλώντας θόρυβο που τρομάζει τους ντόπιους.
Πέρα, όμως, από τον τρόμο που προκαλεί ο ήχος, ανάλογα συναισθήματα προκύπτουν στον πληθυσμό και τους επιστήμονες καθώς αναλογίζονται την πορεία που θα καταγράψει η κατάρρευση της Μπαταγκάικα και μπορεί το άνοιγμα που δημιουργείται να μην οδηγεί στο βασίλειο του σκότους, αλλά σίγουρα αποτελεί ανησυχητική ένδειξη ενός κόσμου που αλλάζει προς το χειρότερο.
Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, δεν πρόκειται για πραγματικό κρατήρα, αλλά μία καθίζηση ή ένα χάσμα που διευρύνεται από το λιώσιμο του μόνιμου πάγου και την υποχώρηση του εδάφους. Είναι με λίγα λόγια μία κατολίσθηση σε αργή κίνηση που δεν διαφαίνεται ότι θα σταματήσει. Αντιθέτως, ετησίως υποχωρεί κατά 12 μέτρα και λιώνει 1 εκατομμύριο κυβικά μέτρα πάγου, σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη.
Η κοιλότητα άρχισε να σχηματίζεται στα μέσα του 1900 και παρατηρήθηκε για πρώτη φορά σε δορυφορικές εικόνες τη δεκαετία του 1960. Πλέον η καταστροφή του έχει πάρει σχήμα που θυμίζει κάτι ανάμεσα σε σαλάχι και γυρίνο με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι πιθανώς η κατάρρευση να ξεκίνησε από την αποψίλωση των δασών και τη διέλευση οχημάτων στην ευαίσθητη τούνδρα κατά τη διάρκεια εξερεύνησης ορυκτών και εξόρυξης.
Όπως εξήγησε στο Popular Science ο Τζούλιαν Μέρτον, γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο του Sussex στην Αγγλία, τα οχήματα και ο κατακερματισμός κατέστρεψαν τη βλάστηση, η οποία «δρα ως μονωτικό υλικό, διατηρώντας δροσερό τον μόνιμο παγετό». Με την προστασία να έχει εξαφανιστεί, λοιπόν, η διάβρωση παρέσυρε το ανώτερο στρώμα του εδάφους, εκθέτοντας τον μόνιμο πάγο στα στοιχεία της φύσης και απελευθερώνοντας στον αέρα επιβλαβή αέρια.
Σύμφωνα με νεότερη μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Geomorphology» περίπου 4.000 έως 5.000 τόνοι οργανικού άνθρακα που ήταν εγκλωβισμένος στον πάγο απελευθερώνονται κάθε χρόνο.
«Από τον σχηματισμό του τη δεκαετία του 1970 έως το 2023, η Μπαταγκάικα RTS – εξαιτίας της θερμικής απογύμνωσης και της υποχώρησης των τοιχωμάτων – κινητοποίησε συνολικό όγκο περίπου 34,7 εκατομμύρια κυβικά μέτρα από τα οποία 23,4 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ήταν λιωμένος πάγος και 11,3 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ήταν αποψυγμένα κοιτάσματα συμπεριλαμβανομένων συνολικά περίπου 169.500 τόνους οργανικού άνθρακα. Με αυτούς τους ρυθμούς κινητοποίησης ιζημάτων και άνθρακα, η μεγάλη πτώση της Μπαταγκάικα δεν είναι μόνο ένα εξέχον τοπικό χαρακτηριστικό της ταχείας τήξης του μόνιμου παγετού, αλλά προσφέρει εξαιρετικές συνθήκες για τη μελέτη των ρυθμών και μηχανισμών ταχείας αποικοδόμησης του μόνιμου παγετού και για τον υπολογισμό του αποθέματος και της απελευθέρωσης, π.χ. οργανικής ύλης», αναφέρει η έκθεση.
Αυτές οι εκτιμήσεις άνθρακα μπορούν να βοηθήσουν τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της τήξης του πάγου.
Όπως εξηγεί η ερευνητική ομάδα, η υπερθέρμανση του πλανήτη και οι σφοδρές βροχοπτώσεις στην Αρκτική προκαλούν αλλαγές στον μόνιμο πάγο εντείνοντας τη διαδικασία τήξης και ενεργοποιώντας διαδικασίες που σχετίζονται με αυτήν, οδηγώντας στη μαζική μετακίνηση ύλης.
Την κατάσταση δυσχεραίνουν οι πυρκαγιές, η διάβρωση του εδάφους, η διαταραχή στην επιφάνεια της Γης με συνέπεια την ταχεία αλλοίωση του πέρμαφροστ.
Σύμφωνα με το Popular Science η Αρκτική θερμαίνεται μεταξύ 2,5 και 4 φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο κόσμο και ο μόνιμος παγετός υποβαθμίζεται και λιώνει σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ο επικεφαλής της μελέτης και παγετολόγος στο Κρατικό Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ της Μόσχας στη Ρωσία, Αλεξάντερ Κιζιάκοφ, δήλωσε στο επιστημονικό δίκτυο ότι τα αποτελέσματα αυτά «καταδεικνύουν πόσο γρήγορα παρατηρείται η τήξη του μόνιμου πάγου και πόσο άμεσες είναι οι αλλαγές στη γεωμορφολογία περιοχών με μόνιμο πάγο».
Photo: YouTube/Reuters
Διαβάστε ακόμη
Ρεύμα: «Πάρτι» με τα call center στην αγορά ηλεκτρισμού
Αστέρας Βουλιαγμένης: Nέα εταιρεία από την Apollo Investment – Ο σκοπός
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ