Ανάλυση του Economist για το πετρέλαιο: Πώς θα είναι η αγορά σε 50 χρόνια από τώρα (tweet)

Τα Εμιράτα γνωρίζουν τη δύσκολη θέση τους. Οι αστραφτερές πόλεις του Άμπου Ντάμπι, του Ντουμπάι και της Σάρτζα έχουν πλήρη επίγνωση των απειλών της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, όπως επισημαίνει ο Economist σε ανάλυσή του. Και εξηγεί πώς σχετίζεται όλο αυτό με το πετρέλαιο…

Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα παράγουν περίπου 3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα (bpd) και ο κρατικός παραγωγός, η Abu Dhabi National Oil Company (adnoc), ελπίζει να αυξήσει την παραγωγική του ικανότητα στα 5 εκατομμύρια bpd έως το 2030. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αποτελούν σημαντική δύναμη στον ΟΠΕΚ, το καρτέλ των πετρελαιοπαραγωγών κρατών. Είναι επίσης ένας κόμβος για τους traders πετρελαίου. Το 2021, το Intercontinental Exchange, ένα χρηματιστήριο εμπορευμάτων με μεγάλες δραστηριότητες στην Ευρώπη, την Αμερική και την Ασία, άρχισε να διαπραγματεύεται ένα νέο συμβόλαιο μελλοντικής εκπλήρωσης πετρελαίου για περιφερειακό αργό που παραδίδεται στο Φουτζαϊράχ (Fujairah).

Τα Εμιράτα είναι επομένως ο κόσμος στον μικρόκοσμο. Οι καταστροφικοί κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής είναι εμφανείς. Η βιομηχανία πετρελαίου δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη. Όταν η ζήτηση μειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19, κάποιοι ήλπιζαν ότι δεν θα επέστρεφε ποτέ στα προηγούμενα ύψη. Κι όμως πλέον η ζήτηση είναι μεγαλύτερη. Το 2023 ο κόσμος παρήγαγε 101,8 εκατομμύρια bpd, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ). Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από το πετρέλαιο εκείνη τη χρονιά εκτιμάται ότι έφτασαν τους 12,1 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως, σύμφωνα με το Global Carbon Project, μια ακαδημαϊκή κοινοπραξία, που αντιπροσωπεύει το 32% όλων των βιομηχανικών εκπομπών. Οποιαδήποτε προσπάθεια να διατηρηθεί η αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας από τον 19ο αιώνα «πολύ κάτω από τους 2 °C », όπως απαιτείται από τη συμφωνία του Παρισιού του 2015, πρέπει να δει αυτές τις εκπομπές να μειώνονται τόσο απότομα όσο και σύντομα.

Κανείς δεν αναγκάζεται να αγοράσει πετρέλαιο (αν και σε πολλά μέρη οι άνθρωποι λαμβάνουν επιδοτήσεις για να τους βοηθήσουν να το κάνουν). Και κάθε οικονομία το χρειάζεται. Ωστόσο, πολλοί από αυτούς που πιέζουν για περικοπές εκπομπών έχουν βαθιά δυσπιστία για τη βιομηχανία που απελευθερώνει τέτοιες εκπομπές στη γήινη ατμόσφαιρα.

Πολλά χρόνια πριν, τον Οκτώβριο του 1973, πριν ο ΟΠΕΚ επιβάλει το εμπάργκο του, ένα βαρέλι πετρελαίου κόστιζε λίγο περισσότερο από 3 δολάρια. Μέχρι τον Μάρτιο του 1974 το βαρέλι κόστιζε 13 δολάρια. Τότε, εξαγριωμένα από την υποστήριξη της Αμερικής προς το Ισραήλ στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, τα κράτη του Κόλπου στο ΟΠΕΚ έθεσαν εμπάργκο στις πωλήσεις στην Αμερική και τους συμμάχους της. Πριν από αυτό το εμπάργκο ένα βαρέλι πετρελαίου κόστιζε λίγο περισσότερο από 3 δολάρια. Μέχρι τον Μάρτιο του 1974 κόστιζε 13 δολάρια. Πριν από το εμπάργκο η τιμή του πετρελαίου ήταν σταθερή για δεκαετίες. Από το 1973 ήταν επίμονα, μερικές φορές εντυπωσιακά, ασταθής.

«Είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί το σοκ στην αμερικανική ψυχή από τη φαινομενικά εν μία νυκτί εκτίναξη των τιμών, τα πρατήρια που ξέμειναν από καύσιμα και οι μεγάλες ουρές», λέει ο Jason Bordoff, ειδικός στην ενεργειακή πολιτική, ο οποίος θυμάται ότι το βενζινάδικο του πατέρα του στο Μπρούκλιν εκείνη την περίοδο είχε πολιορκηθεί από εξοργισμένους πελάτες. Τώρα, όντας επικεφαλής του Κέντρου Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, παραμένει πεπεισμένος ότι το πετρελαϊκό σοκ του 1973 και ο διάδοχός του, το σοκ που ακολούθησε την ιρανική επανάσταση του 1979, «πλαισίωνε την ενεργειακή πολιτική για μισό αιώνα».

Η δεκαετία του ’70 έδειξε ποια σοκ μπορούν να επιφέρουν στον εφοδιασμό πετρελαίου μια σειρά οικονομικών, πολιτικών και γεωπολιτικών επιπτώσεων. Στις ανεπτυγμένες χώρες οι αυξήσεις των τιμών και οι αντιδράσεις της κεντρικής τράπεζας σε αυτές εκτόξευσαν τον πληθωρισμό και κατέπνιξαν την οικονομία. Αυτό δημιούργησε το σκηνικό για την άνοδο των πολιτικών της ελεύθερης αγοράς όπως η Μάργκαρετ Θάτσερ και ο Ρόναλντ Ρίγκαν στα χρόνια που ακολούθησαν.

Επειδή πολλές από τις χώρες του ΟΠΕΚ είχαν ελάχιστα να επενδύσουν στο εσωτερικό τους, τα «πετροδολάρια» στα οποία τραβούσαν κατέληξαν να επενδύσουν σε διεθνείς τράπεζες, με αποτέλεσμα να επιθυμούν να δανείσουν. Οι αναπτυσσόμενες χώρες, που επιθυμούσαν να δανειστούν, είδαν το χρέος τους να αυξάνεται γρήγορα. Το ΔΝΤ υπολογίζει ότι 100 αναπτυσσόμενες χώρες είδαν το εξωτερικό τους χρέος να αυξάνεται κατά 150% μεταξύ 1973 και 1977. Το σοκ του 1979 στη συνέχεια εκτόξευσε τα επιτόκια στα ύψη, πυροδοτώντας την τριτοκοσμική κρίση χρέους της δεκαετίας του 1980 – που μερικές φορές ονομάζεται η χαμένη δεκαετία της διεθνούς ανάπτυξης.

Πενήντα χρόνια μετά

Η αγορά πετρελαίου μετά το 1973 ήταν πάντα μια διαμάχη μεταξύ του ρυθμού με τον οποίο η προσφορά —σποραδικά συντονισμένη από τον ΟΠΕΚ— και η ζήτηση αυξήθηκαν. Σε έναν κόσμο περιορισμένο από το κλίμα, αυτή η ανάπτυξη πρέπει να σταματήσει.

Τα ερωτήματα του παρελθόντος – από πού θα προέλθει η νέα προσφορά και πόσο ασφαλής θα είναι – περιπλέκονται περαιτέρω από νέες ανησυχίες: ποιος θα σταματήσει να προμηθεύει και τι επιπτώσεις θα έχει αυτό. Όταν η ζήτηση αυξάνεται, η υπερεκτίμηση της τάσης μπορεί να οδηγήσει σε υπερεπενδύσεις. Όταν η ζήτηση μειώνεται, η υποεπένδυση μπορεί να είναι μεγαλύτερος κίνδυνος.

Αυτή η ειδική έκθεση θα αξιολογήσει τον τρόπο με τον οποίο οι καταναλωτές πετρελαίου θα μπορούσαν να ζητήσουν λιγότερα και τα αποτελέσματα που αναμένεται να έχει αυτή η αλλαγή τόσο στον ΟΠΕΚ όσο και στις μεγάλες εταιρείες πετρελαίου της Δύσης. Πρώτα, όμως, θα εξετάσουμε πόσο πιο ανθεκτικός έχει γίνει ο κόσμος του πετρελαίου σε ανατροπές από τα σοκ της δεκαετίας του ’70. Και οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες…

Το βέβαιο είναι πως σε μια νέα εποχή, απαλλαγμένη από τη χρήση του πετρελαίου, κινείται η παγκόσμια οικονομία με μια σειρά από αναλυτές να χαρακτηρίζουν τους υδρογονάνθρακες μετά το 2050 ως «μια μη ρεαλιστική προοπτική».

Χαρακτηριστική είναι και η έκθεση του νορβηγικού νηογνώμονα DNV, σύμφωνα με την οποία προβλέπεται ότι η χρήση πετρελαίου θα μειωθεί στο μισό έως το 2050, με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και φορτηγά να οδηγούν σε πτώση της ζήτησης. Όπως επισημαίνεται, βασικός μοχλός είναι η άνοδος της ηλεκτροκίνησης η οποία προσφέρει μεγάλα οικονομικά πλεονεκτήματα, έναντι των βιοκαυσίμων. Ακόμη και η αγορά φορτηγών μεγάλων αποστάσεων πιθανότατα θα εμπλακεί περαιτέρω στην ηλεκτροκίνηση τα επόμενα τριάντα χρόνια, σύμφωνα με τον CEO της DNV, Remi Eriksen.

Χάρη στην εξαιρετικά υψηλή απόδοση της τεχνολογίας μπαταριών, η πτώση της ζήτησης για καύσιμα με βάση τον άνθρακα στις οδικές μεταφορές θα οδηγήσει σε αντίστοιχη πτώση κατά 50% στη χρήση πετρελαίου έως το 2050, προβλέπει η DNV. «Ο άμεσος εξηλεκτρισμός είναι μακράν η πιο αποδοτική χρήση ενέργειας. Ό,τι έχει ηλεκτρισμό θα είναι φθηνότερο. Και αυτός είναι ο λόγος που οι οδικές μεταφορές θα μεταμορφωθούν σχεδόν ολοκληρωτικά εντός μίας και μόνο γενιάς», είπε ο Eriksen.

Διαβάστε ακόμη

Πήρε ΦΕΚ η ρύθμιση μείωσης του ενεργειακού κόστους για αγρότες και βιομηχανία

Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ Honda και Nissan για την εξέλιξη νέων ηλεκτρικών οχημάτων

Φαντασμαγορικός γάμος με Ελληνες και Κύπριους επιχειρηματίες, με Πρόεδρο Δημοκρατίας και κοσμικές περσόνες

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ