Τιμές χονδρικής στο μηδέν ή αρνητικές τιμές, μαζικές περικοπές ενέργειας, προσφορά που υπερκαλύπτει τη ζήτηση, επενδυτικό φρένο και μεγάλα ελλείμματα στους λογαριασμούς πληρωμής των ΑΠΕ για παραγωγούς συνθέτουν το εκρηκτικό κοκτέιλ στον δρόμο για την πράσινη μετάβαση, που δεν είναι στρωμένος με ρόδα.
Αν στην εξίσωση προστεθoύν το ψαλίδι στις επιδοτήσεις που ετοιμάζει η κυβέρνηση και ο υπουργός Θεόδωρος Σκυλακάκης, αλλά και ο μεγάλος προβληματισμός των τραπεζών για το παρόν και το μέλλον των χρηματοδοτήσεων, το περιβάλλον των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας δίνει σήματα κινδύνου που ενισχύουν την αβεβαιότητα των επενδυτών αλλά και τη βιωσιμότητα των πρότζεκτ.
Τραπεζικά στελέχη διευκρινίζουν ότι τα «φίλτρα» μπαίνουν κυρίως σε μικρά και μεσαία έργα και όχι στους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους που έχουν ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο έργων με αυξημένη γεωγραφική και τεχνολογική διασπορά που τους επιτρέπει να έχουν αδιάλειπτη παραγωγή ενέργειας. Για τους πρώτους αναθεωρείται ριζικά το πλαίσιο των χρηματοδοτήσεων, καθώς οι όροι του παιχνιδιού αλλάζουν.
Τη διετία 2022-2023, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες της χώρας υπολογίζεται ότι διέθεσαν πάνω από 8 δισ. κεφάλαια σε αντίστοιχα έργα, περίοδος χρυσή για τη διείσδυση των ΑΠΕ στην Ελλάδα που της έδωσε μια ισχυρή θέση στην παγκόσμια κατάταξη, η οποία ανέβασε την εγκατεστημένη ισχύς της σε 12,5 GW. Με βάση τον εθνικό σχεδιασμό, τα νέα έργα εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 28 GW και οι πρόσθετες επενδύσεις θα διπλασιαστούν έως το 2030, κάτι που οι τραπεζίτες αναμένεται να αντιμετωπίσουν ζητώντας πρόσθετες εξασφαλίσεις. Αρμόδια τραπεζικά στελέχη υποστηρίζουν ότι οι επενδυτές βρίσκονται ήδη αντιμέτωποι με πρόσθετες απαιτήσεις, καθώς οι τράπεζες ζητούν μεγαλύτερη συμμετοχή σε ίδια κεφάλαια έως και για το 30% του έργου, αλλά και μεγαλύτερες εξασφαλίσεις και διμερή μακροχρόνια συμβόλαια ηλεκτρικής ενέργειας (PPAs), προκειμένου να διασφαλίσουν ότι οι ταμειακές ροές σε ετήσια βάση θα μπορούν να εξυπηρετούν τις δόσεις του δανείου.
Περικοπές και αποζημιώσεις
Στελέχη της αγοράς εκτιμούν ότι το επόμενο διάστημα οι όροι της αγοράς θα γίνουν πιο σκληροί, ειδικά αν συνεχιστεί η έκρηξη επενδυτικών σχεδίων και η διατήρηση με τους ίδιους ρυθμούς του αδειοδοτικού πλαισίου που έχει σημάνει συναγερμό σε κυβέρνηση, διαχειριστές και παραγωγούς.
Στο πλαίσιο αυτό, το ΥΠΕΝ παίρνει το όπλο ανά χείρας και μέχρι τον Σεπτέμβριο θα έχει παρουσιάσει το πλαίσιο για την ταχεία αδειοδότηση standalone μπαταριών, καθώς και την προσθήκη μονάδων αποθήκευσης behind the meter σε εν λειτουργία φωτοβολταϊκά πάρκα. Οι μονάδες αυτές δεν θα έχουν κανενός είδους λειτουργική ή κεφαλαιακή ενίσχυση, αντλώντας έσοδα αποκλειστικά από την αγορά. Στα πρόσθετα μέτρα περιλαμβάνεται η μείωση κατά 70% της αξίας των εγγυητικών επιστολών για τους παραγωγούς ΑΠΕ προκειμένου να μειωθεί το κόστος.
Στόχος της Πολιτείας είναι να αντιμετωπίσει την υπερθέρμανση της αγοράς και να δώσει έμφαση στην αποθήκευση, η οποία θα μπορέσει να γιατρέψει σε μεγάλο βαθμό τις παθογένειες των ΑΠΕ.
Η συμφόρηση υποψήφιων έργων στον ΑΔΜΗΕ για τη χορήγηση όρων σύνδεσης και οι περιπτώσεις όπου η πράσινη παραγωγή υπερβαίνει τη ζήτηση, με συνέπεια να απορρίπτεται ένα σημαντικό μέρος της, τείνει να γίνει πολύ συχνό φαινόμενο. Συνεπάγεται όμως αβέβαιο μέλλον, απώλεια εσόδων και έλλειψη κινήτρων για επενδύσεις.
Οπως μάλιστα αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, οι περικοπές θα επεκταθούν, καθώς εκτός από τους διαχειριστές θα κάνουν πλέον και οι φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης, οι γνωστοί ΦΟΣΕ, οι οποίοι εκπροσωπούν στην αγορά ενέργειας παραγωγούς ΑΠΕ. Οι τελευταίοι είχαν βρεθεί στο επίκεντρο του ΥΠΕΚ και της ΡΑΑΕΥ το προηγούμενο διάστημα προκειμένου να διερευνηθεί κατά πόσο οι πρακτικές τους -να διατηρούν τη χονδρεμπορική τιμή λίγο πάνω από το ένα ευρώ με στόχο η τιμή να μη γυρίσει σε αρνητικό πρόσημο- συνιστούν στρέβλωση στη λειτουργία της αγοράς. Στην περίπτωση αυτή, οι παραγωγοί δεν πληρώνονται, ούτε και παίρνουν την «ταρίφα» που έχουν κλειδώσει από τους διαγωνισμούς, αλλά εμφανίζουν μηδενικά έσοδα.
Σύννεφα
Σήμερα, ο διαρκώς αυξανόμενος όγκος των περικοπών αναδεικνύεται σε μείζον πρόβλημα του ηλεκτρικού συστήματος, στο οποίο έχει αυξηθεί κατακόρυφα η διείσδυση των ΑΠΕ, χωρίς όμως να υπάρχουν ακόμη τα έργα αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και οι απαιτούμενες ηλεκτρικές διασυνδέσεις που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την εξαγωγή της περίσσιας ενέργειας.
Γι’ αυτό και οι εταιρείες ζητούν από την Πολιτεία να ξεκαθαρίσει το τοπίο και να υπάρξουν σαφείς κανόνες για το θέμα των υποχρεωτικών περικοπών ενέργειας για τις ΑΠΕ, ώστε οι εταιρείες να μπορούν να κάνουν τις ασκήσεις τους και να αξιολογήσουν εάν βγαίνουν οι επενδύσεις. Οπως ανέφεραν πρόσφατα εκπρόσωποι της ΕΛΕΤΑΕΝ (Ελληνική Επιστημονική Ενωση Αιολικής Ενέργειας) και του ΕΣΗΑΠΕ (Ελληνικός Σύνδεσμος Ηλεκτροπαραγωγών ΑΠΕ), πρέπει να λήξει η αβεβαιότητα το συντομότερο δυνατό, καθώς δημιουργείται κλίμα ανησυχίας στην αγορά, που ενδεχομένως να οδηγήσει και σε πάγωμα επενδύσεων.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το πρώτο πεντάμηνο του έτους περικόπηκαν 430 GWh ΑΠΕ, από τις οποίες οι 122 GWh απορρίφθηκαν τον Μάιο, ενώ τον Απρίλιο περικόπηκε η περισσότερη καθαρή ενέργεια (259 GWh) συγκριτικά με τους υπόλοιπους μήνες του έτους, αλλά και με το σύνολο των περικοπών του 2023 (228 GWh), νούμερο που αναμένεται να αυξηθεί. Την ίδια στιγμή, η αγορά καταγράφει ισχυρές επιδόσεις σε ό,τι αφορά το μερίδιο της καθαρής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ και μεγάλα υδροηλεκτρικά στο ενεργειακό μείγμα της χώρας. Με 11,460 GWh, η καθαρή ενέργεια ήταν η υψηλότερη της δεκαετίας, αυξημένη κατά 19,8% σε σχέση με πέρυσι.
Οι εξαγωγές και τα πυρηνικά
Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα αποτελεί τη φωτεινή πλευρά του φεγγαριού της ενεργειακής μετάβασης, που μπορεί να μετατρέψει τη χώρα σε εξαγωγέα πράσινης ενέργειας. Οι πιο ρεαλιστές, πάντως, εκτιμούν ότι για να γίνει αυτό θα πρέπει το εγχώριο «πράσινο» μείγμα παραγωγής να εξασφαλίζει φθηνή και ανταγωνιστική καθαρή ενέργεια την ώρα που υπάρχει ζήτηση από τους Ευρωπαίους καταναλωτές. Το περιέγραψε πολύ γλαφυρά πρόσφατα ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ Παναγιώτης Λαδακάκος: «Αν θέλουμε να εξάγουμε φθηνή πράσινη ενέργεια το μεσημέρι, θα είναι σαν να θέλουμε να πουλάμε παγάκια σε Εσκιμώους». Αυτό θα συμβεί, όπως εξήγησε, γιατί η παραγωγή των φωτοβολταϊκών κορυφώνεται τις ίδιες ώρες στις αγορές της ευρύτερης γειτονιάς μας στη ΝΑ Ευρώπη, με συνέπεια οι χονδρεμπορικές τιμές να μειώνονται κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Αντίθετα, το στοίχημα να γίνει η Ελλάδα εξαγωγέας καθαρής ενέργειας θα κερδηθεί μόνο αν το μείγμα παραγωγής της εξασφαλίζει συνολικά χαμηλές τιμές όλο το 24ωρο.
Σύμφωνα με τον κ. Λαδακάκο, αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να μπει φρένο στην ανάπτυξη νέων φωτοβολταϊκών, ενδεχομένως προσωρινά, και να επιταχυνθεί η ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας, που δεν έχει τους περιορισμούς της ηλιακής. Προτεραιότητα δίνεται επίσης και σε άλλες καθαρές τεχνολογίες, όπως τα μικρά υδροηλεκτρικά και οι σταθμοί βιοαερίου, αλλά και στην προώθηση του εξηλεκτρισμού, ώστε να ενισχυθεί η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Το πρώτο εξάμηνο του 2024 οι ΑΠΕ αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 50% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, ενώ η πυρηνική ενέργεια συμμετείχε με σταθερό μερίδιο 24%.
Η Ελλάδα δεν διαθέτει αντίστοιχη υποδομή, ωστόσο, αίσθηση προκάλεσε η πρόσφατη τοποθέτηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο συνέδριο του «Economist», ο οποίος επισήμανε τον κομβικό ρόλο της στο ενεργειακό μείγμα. Οπως είπε, η Ε.Ε. ήταν και παραμένει ηγέτιδα δύναμη στην πυρηνική τεχνολογία και δήλωσε ότι δεν υπάρχει τρόπος να φτάσουμε στο ουδέτερο ισοζύγιο εκπομπών χωρίς την πυρηνική ενέργεια, ενώ αναρωτήθηκε αν έχουν γίνει οι σωστές επιλογές στις τεχνολογίες για την πράσινη μετάβαση.
Διαβάστε ακόμη:
Πρόωρη αποπληρωμή δανείoυ του πρώτου μνημονίου
BBC: Ανοίγει ένα σκοτεινό και επικίνδυνο κεφάλαιο στην αμερικανική πολιτική σκηνή
Ερχονται κίνητρα και έξτρα μπόνους για όσους είναι συνεπείς φορολογούμενοι
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ