Τελικά τα παντοτινά χημικά δε προβλέπεται να «ζήσουν» για… πάντα, μετά τις σχετικές απαγορεύσεις και τους περιορισμούς από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη και την Ασία.
Σύμφωνα με ανακοίνωση του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) η χρήση υπερφθοριωμένων και πολυφθοριωμένων αλκυλιωμένων ουσιών, τα λεγόμενα παντοτινά χημικά (PFAS), δε θα χρησιμοποιούνται πια στις συσκευασίες τροφίμων, οι οποίες διοχετεύονται στην αγορά των ΗΠΑ.
Οι ουσίες αυτές ανιχνεύονται, μεταξύ άλλων, σε συσκευασίες γρήγορου φαγητού, σακούλες ποπ κορν για φούρνο μικροκυμάτων, κουτιά για πίτσα, καθώς και σακούλες με τροφές κατοικίδιων αφού είναι ανθεκτικές στο λίπος, το νερό και τη θερμότητα.
Με αυτή την απόφαση αναμένεται να δοθεί τέλος στη σημαντικότερη πηγή χημικών που έρχονται σε επαφή με τα τρόφιμα, τα οποία έχει αποδειχθεί ότι εισχωρούν στον οργανισμό και το περιβάλλον με σοβαρές επιπτώσεις.
Παράλληλα, όπως αναφέρει ο FDA, με την ανακοίνωση ολοκληρώνεται η σταδιακή εθελοντική διαδικασία κατάργησης των ουσιών αυτών από τις εταιρίες παρασκευής τροφίμων.
Βέβαια, υπήρξαν κατασκευαστές που ανέφεραν στην υπηρεσία ότι μπορεί να χρειαστούν περίοδο 18 μηνών για την πλήρη εξάντληση των αποθεμάτων τους, ωστόσο οι περισσότεροι έχουν σταδιακά αποσύρει τα προϊόντα τους και μάλιστα ταχύτερα από τις αρχικές προβλέψεις.
Ο Λεονάρντο Τραζάντε, καθηγητής παιδιατρικής στο ιατρικό κέντρο NYU Langone Health στη Νέα Υόρκη, ο οποίος έχει μελετήσει εκτενώς τις επιπτώσεις των PFAS στην υγεία μιλώντας στο δίκτυο CNN δήλωσε «ενθουσιασμένος».
Παρά την απαγόρευση στις συσκευασίες τροφίμων, ο FDA ανακοίνωσε ότι θα εξακολουθεί να επιτρέπει τη χρήση ορισμένων από αυτές τις χημικές ουσίες σε αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη και σε εξοπλισμό παραγωγής τροφίμων.
«Η έρευνα δείχνει ότι η πιθανή έκθεση σε PFAS μέσω των υπόλοιπων περιορισμένων εγκεκριμένων χρήσεων είναι εξαιρετικά χαμηλή», δήλωσε στο CNN ο Ενρίκο Ντίντζες, εκπρόσωπος του FDA.
Πρόσθεσε, μάλιστα πως αφού η πιθανότητα μεταφοράς τους στα τρόφιμα κρίνεται αμελητέα, δεν πρόκειται να υπάρξουν άμεσα σχέδια από τον οργανισμό για σχετικά μέτρα στην παρούσα φάση.
Υπάρχουν τουλάχιστον 14.000 διαφορετικές χημικές ουσίες PFAS, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 1940 και εντοπίζονται εκτός από τις συσκευασίες τροφίμων σε προϊόντα προσωπικής περιποίησης, όπως καλλυντικά και καθαριστικά. Η χρήση τους συνδέεται με σοβαρά προβλήματα υγείας όπως επιπλοκές κύησης, ηπατική, νεφρική νόσο, ακόμα και με καρκίνο, ενώ χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να διασπαστούν και μεταφέρονται με ευκολία στον αέρα και τους υδάτινους πόρους.
Οι ουσίες που είναι ιδιαίτερα ανθεκτικές -εξ ού και «παντοτινά χημικά»- ανιχνεύθηκαν σε ανησυχητικά υψηλές συγκεντρώσεις ακόμα και σε χιονοδρομικά κέντρα: Οι σκιέρ εφαρμόζουν κερί -για την καλύτερη απόδοση με τις σανίδες του snowboard και τα σκι- στο οποίο περιέχονται οι βλαβερές αυτές ενώσεις που επιβαρύνουν το ήδη εύθραυστο οικοσύστημα.
Ευρώπη
Τον Ιανουάριο του 2022 πέντε κράτη μέλη της ΕΕ -Γερμανία, Ολλανδία, Δανία, Νορβηγία και Σουηδία- υπέβαλαν στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων επίσημη πρόταση για την απαγόρευση μιας ολόκληρης κατηγορίας προϊόντων που περιέχει περίπου 10.000 χημικές ουσίες. Καθώς ο οργανισμός επεξεργάζεται την πρόταση περιορισμού, αυτό που μπορεί να ακολουθήσει ενδέχεται να είναι η πιο διευρυμένη απαγόρευση χημικών ουσιών στην ευρωπαϊκή ιστορία. Σε περίπτωση που τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση, θα πάψει η παρασκευή, η χρήση και η διάθεσή τους στην αγορά της ΕΕ.
Τον περασμένο Μάρτιο ο Οργανισμός ξεκίνησε την αξιολόγηση του αιτήματος σε επαφή με τους ενδιαφερόμενους φορείς του κλάδου, με την γνωμοδότησή του να αναμένεται εντός του 2024 και την τελική απόφαση να κοινοποιείται εντός του 2025. Εάν η πρόταση γίνει δεκτή θα υπάρξει μια μεταβατική περίοδος 18 μηνών, επομένως η απαγόρευση θα μπορούσε να τεθεί σε ισχύ ήδη από το 2026-2027.
Επισημαίνεται ότι το 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είχε δεσμευτεί για την απαγόρευση των πιο επιβλαβών χημικών ουσιών σε καταναλωτικά προϊόντα επιτρέποντας τη χρήση τους μόνο όπου κρίνεται απαραίτητο.
Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ συμφώνησαν σε πρόταση κανονισμού για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας με στόχο την αντιμετώπιση της αύξησης των αποβλήτων που παράγονται στην ΕΕ και την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Αναλυτικότερα με τη συμφωνία προβλέπεται η μείωση των αποβλήτων σε ποσοστό 5% έως το 2030, 10% έως το 2035 και 15% έως το 2040.
Παράλληλα, εντείνονται οι προσπάθειες για τον περιορισμό των PFAS πάνω από ορισμένα όρια σε συσκευασίες που έρχονται σε επαφή με τρόφιμα. Για το λόγο αυτό η Επιτροπή πρόκειται να αξιολογήσει την ανάγκη τροποποίησης του σχετικού περιορισμού εντός τεσσάρων ετών από τη στιγμή εφαρμογής του κανονισμού.
Στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας όλες οι συσκευασίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να είναι ανακυκλώσιμες έως το 2030, ενώ απαγορεύονται τα πλαστικά μίας χρήσης σε καφετέριες και εστιατόρια ως το 2030 προκειμένου να υιοθετηθούν εναλλακτικές λύσεις με είδη πολλαπλών χρήσεων.
Μέχρι το τέλος του 2027, η Επιτροπή θα κληθεί να αξιολογήσει τους στόχους και τα κριτήρια βιωσιμότητας για τα πλαστικά βιολογικής προέλευσης, σε μία προσπάθεια να πάψει η εξάρτηση από το πετρέλαιο.
Νέα Ζηλανδία
Η Νέα Ζηλανδία ετοιμάζεται να δώσει «τέλος» στη χρήση των PFAS με την Αρχή Προστασίας του Περιβάλλοντος της χώρας (EPA) να ανακοινώνει ότι θα προχωρήσει στην απαγόρευση των υπερφθοριωμένων και πολυφθοριωμένων αλκυλιωμένεων ουσιών (Perfluoroalkyl -Polyfluoroalkyl) έως το 2027.
Αυτές οι ουσίες ανιχνεύονται σε βερνίκια νυχιών, αφρούς ξυρίσματος, μέικ απ, κραγιόν και μάσκαρα καθιστώντας τα προϊόντα πιο ανθεκτικά και πιο εύκολα στην εφαρμογή τους. Η βιομηχανία καλλυντικών έχει προθεσμία μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2026 για να καταργήσει σταδιακά τη χρήση των χημικών ουσιών, οι οποίες μεταξύ άλλων έχουν ανιχνευθεί σε πηγές πόσιμου νερού, βροχή, υπόγεια ύδατα, παγετώνες και ανθρώπινο αίμα. Επιπλέον, η Νέα Ζηλανδία θα απαγορεύσει τη χρήση των PFAS στους πυροσβεστικούς αφρούς κατάσβεσης από τον Δεκέμβριο του 2025.
Ιαπωνία
Τον περασμένο μήνα η Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων της Ιαπωνίας δημοσίευσε έκθεση σχετικά με το ημερήσιο όριο πρόσληψης για τα PFAS, διευκρινίζοντας για πρώτη φορά την «ανεκτή ημερήσια πρόσληψη» των χημικών μέσω των τροφίμων. Συνιστά, λοιπόν, όριο 20 νανογραμμαρίων PFOA (υπερφθοροκτανοϊκό οξύ) και PFOS (υπερφθοροοκτανοσουλφονικό οξύ) – δύο από τις πλέον χρησιμοποιούμενες ενώσεις PFAS – ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα. Όπως αναφέρουν οι Japan Times στη χώρα δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα σχετικά με τα παντοτινά χημικά, αλλά πρόσφατα κάτοικοι της Οκινάουα και του δυτικού Τόκιο εξέφρασαν έντονες ανησυχίες για τη μακροχρόνια έκθεσή τους σε μολυσμένο πόσιμο νερό. Στις περιοχές αυτές πιθανολογείται ότι χημικές ουσίες διέρρευσαν στο υδάτινο δίκτυο από στρατιωτικές βάσεις των ΗΠΑ που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση. Το περασμένο καλοκαίρι, μάλιστα, κάτοικοι της ιαπωνικής πρωτεύουσας αποκάλυψαν αποτελέσματα αιματολογικών εξετάσεων σύμφωνα με τις οποίες τα επίπεδα PFAS στο αίμα τους ήταν υπερδιπλάσια από τον εθνικό μέσο όρο.
Η Διεθνής Σύμβαση της Στοκχόλμης για τους Έμμονους Οργανικούς Ρύπους απαγόρευσε τα PFOS το 2009 και την PFOA το 2019 με την Ιαπωνία, η οποία έχει υπογράψει τη σύμβαση, να έχει απαγορεύσει τη χρήση και τις εισαγωγές τους. Στο μεταξύ, από τη δεκαετία του 1980 ως το 2020 μία ακόμα χημική ένωση, η PFHxS, παρασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε ευρέως ως υποκατάστατο των δύο παραπάνω χημικών, αλλά διαπιστώθηκε πως είναι εξίσου τοξική, με αποτέλεσμα η Ιαπωνία να απαγορεύσει από τον ερχόμενο Ιούνιο τη χρήση, την παρασκευή και την εισαγωγή της.
Photo: Pexels
Διαβάστε ακόμη
Πακέτο €3,3 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης για επενδύσεις
Αυτή είναι η πολυτελής βίλα στη Μύκονο με την οποία φλερτάρει ο Τούρκος σεφ Salt Bae (pics + vid)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ