του Αργύρη Παπαστάθη
Μεγάλες περικοπές που θα επιβαρύνουν τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα μισθωτών και συνταξιούχων φέρνει η λύση-πακέτο για το χρέος και το μεταμνημονιακό πρόγραμμα της Ελλάδας από το 2019. Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης να αναβάλει τα μέτρα της μείωσης των συντάξεων και του αφορολόγητου που ψήφισε η ίδια το 2017, το μήνυμα που έλαβε ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος από τους συνομιλητές του σε ΔΝΤ και Ευρώπη είναι ότι θα υπάρξει «μηδενική ανοχή» για εκπτώσεις και αναβολές σε ψηφισμένες μεταρρυθμίσεις.
«Το κλίμα στην Ουάσινγκτον ήταν σαφές: αν αρχίσει η μία πλευρά να υπαναχωρεί από τις δεσμεύσεις της, τότε θα αρχίσει και η άλλη». Αυτό μεταφέρει στο «business stories» τραπεζικός παράγοντας με γνώση όσων διημείφθησαν μέσα στη βδομάδα στην αμερικανική πρωτεύουσα. Τι σημαίνει αυτό; Αν η κυβέρνηση θέλει να πάρει το χρέος, πρέπει να εφαρμόσει τα μέτρα που ψήφισε. Τι σημαίνει αυτό για την τσέπη μας; Ας δούμε αναλυτικά και τις δύο όψεις του νομίσματος.
Χάνονται ως 3 συντάξεις
Στο «ολιστικό πρόγραμμα ανάπτυξης» που έχει ήδη αρχίσει να γράφει η ελληνική πλευρά θα πρέπει να προστεθούν οι ψηφισμένες περικοπές.
1 Αφορολόγητο. Με το μέτρο της μείωσης του αφορολόγητου από τα 8.700 ευρώ στα 5.700 ένας εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα με μισθό 600 ευρώ τον μήνα θα κληθεί να πληρώσει φόρο 620 ευρώ. Με όσα ισχύουν σήμερα δεν θα πλήρωνε τίποτα. Το μέτρο έχει ψηφιστεί από τη Βουλή για να εφαρμοστεί το 2020, ωστόσο το ΔΝΤ επιμένει να εφαρμοστεί από το 2019. Η ελληνική κυβέρνηση ωστόσο έχει τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που θεωρεί ότι δεν χρειάζεται να εφαρμοστεί από το 2019. Σε κάθε περίπτωση, με το μέτρο αυτό 1 εκατομμύριο φορολογούμενοι θα πληρώσουν για πρώτη φόρα φόρο, ενώ μέχρι σήμερα βρίσκονταν κάτω από το αφορολόγητο όριο. Τα πράγματα γίνονται ακόμη χειρότερα αν συνυπολογιστεί η επίπτωση της μείωσης των συντάξεων. Ενδεικτικά, ένας συνταξιούχος με εισόδημα 1.200 ευρώ θα χάσει συνολικά τρεις συντάξεις.
2 Ως προς τη μείωση των συντάξεων, οι περικοπές θα φτάσουν το 18% σε κύριες και επικουρικές, ενώ θα αφορούν και συνταξιούχους που παίρνουν ακόμη και κάτω από 1.000 ευρώ. Το μέτρο αυτό έχει ψηφιστεί από τη Βουλή για να εφαρμοστεί από τον Ιανουάριο του 2019 και δεν μπορεί να μετακινηθεί.
Ας δούμε ορισμένα παραδείγματα με βάση τις «πρόβες» που έχουν γίνει εδώ και μήνες από τις αρμόδιες υπηρεσίες και σήμαναν συναγερμό στην κυβέρνηση:
■ Συνταξιούχος που λαμβάνει σήμερα 817 ευρώ καθαρά, αν εφαρμοστούν οι μειώσεις, θα λάβει 715 ευρώ. Αρα η μείωση στο καθαρό ποσό θα είναι 102 ευρώ για την κύρια σύνταξη του πρώην ΙΚΑ.
■ Συνταξιούχος που λαμβάνει σήμερα 1.018 ευρώ καθαρά, θα δει τη σύνταξή του να μειώνεται σε μόλις 875 ευρώ στο χέρι. Η μείωση στο καθαρό ποσό φτάνει σε αυτή την περίπτωση τα 143 ευρώ για την κύρια σύνταξη.
■ Συνταξιούχος που λαμβάνει 1.408 ευρώ καθαρά θα δει τη σύνταξή του να μειώνεται στα 1.245 μεικτά, που αντιστοιχούν σε 1.170 ευρώ στο χέρι. Η μείωση στο καθαρό ποσό θα είναι 238 ευρώ
Η φόρμουλα του χρέους
Και το αντάλλαγμα; Η λύση για το χρέος στην οποία αναμένεται να τα βρουν οι Ευρωπαίοι με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα έχει ορισμένα πρόσθετα συστατικά από όσα γνωρίζαμε ως σήμερα.
Πέρα από το «γαλλικό κλειδί», τις νέες επιμηκύνσεις και την επέκταση των περιόδων χάριτος για τη μη πληρωμή επιτοκίων, το νέο στοιχείο είναι η εξαγορά των υποχρεώσεων της Ελλάδας προς το ΔΝΤ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) ή ακόμη και των διμερών δανείων του πρώτου μνημονίου – το λεγόμενο Greek Loan Facility (GLF). Παράλληλα προωθείται η εξαγορά των ελληνικών ομολόγων που διατηρούν οι κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωζώνης (SMPs). Με τι λεφτά θα εξαγοραστούν όλα αυτά; Η απάντηση είναι από τα 27 δισ. ευρώ που θα «περισσέψουν» από το πακέτο των 86 δισ. ευρώ που εγκρίθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος του ESM το καλοκαίρι του 2015.
Τα δάνεια του ΔΝΤ ανέρχονται σε 11 δισ. ευρώ, ενώ τα ομόλογα του προγράμματος SMP είναι περίπου 9,5 δισ. ευρώ. Εδώ υπάρχει μια «πονηρή» λεπτομέρεια: για να συνεχίσει να εμπλέκεται το ΔΝΤ στο πρόγραμμα «μεταμνημονιακής παρακολούθησης» της Ελλάδας, όπως το αποκαλεί ο κ. Τσακαλώτος, το Ταμείο θα πρέπει να έχει έκθεση (exposure) στην Ελλάδα. Γι’ αυτό τον λόγο μελετάται το σενάριο ο ESM να εξαγοράσει μεν τα δάνεια του ΔΝΤ προς την Ελλάδα, αλλά να αφήσει και ένα υπόλοιπο, π.χ. 1 δισ. ευρώ.
Μακριά από τα φώτα της Ουάσινγκτον, στις ομάδες εργασίας του EuroWorking Group στις Βρυξέλλες, οι διαβουλεύσεις προχωρούν με γοργούς ρυθμούς. Μάλιστα μία όχι και τόσο παλιά μας γνώριμη, η Ντέλια Βελκουλέσκου του ΔΝΤ, παρότι αποχώρησε από τις αποστολές του κουαρτέτου στο «Hilton», συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις με στόχο να βρεθεί κοινό έδαφος με τους Ευρωπαίους και το Ταμείο να μπει και επίσημα στο ελληνικό πρόγραμμα. Για να προχωρήσουν όλα αυτά, θα πρέπει πρώτα να συμφωνηθεί η τελική μορφή του «ολιστικού προγράμματος» της ελληνικής πλευράς (ουσιαστικά καθ’ υπαγόρευση των θεσμών) και, κυρίως, τα μέτρα που θα το συνοδεύουν. Επί της ουσίας, η διαφορά του «ολιστικού» με τα (προηγούμενα) μνημόνια είναι ότι η Ελλάδα δεν θα παίρνει πλέον δόσεις δανείων αλλά ελάφρυνση χρέους σε δόσεις, ανάλογα με την εφαρμογή μέτρων και μεταρρυθμίσεων. Βεβαίως οι τελικές αποφάσεις αναμένεται να σφραγιστούν αφότου ολοκληρωθούν τα 88 προαπαιτούμενα της 4ης αξιολόγησης του τρέχοντος μνημονίου.