Μία είδηση κράτησε για το τέλος ο Νίκος Κοτζιάς, λίγο πριν αποχωρήσει από το υπουργείο Εξωτερικών. Η τελευταία ανακοίνωση που έκανε από τη θέση του υπουργού ήταν η επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 μίλια στο Ιόνιο.
Ο κ. Κοτζιάς εργαζόταν για καιρό πάνω σε αυτό το θέμα και το είχε προαναγγείλει από το 2017: «Η Αθήνα «θα προχωρήσει στον προσδιορισμό της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας τμηματικά, διότι η θεωρία ότι όλα αυτά πρέπει να γίνουν μια και έξω, απεδείχθη ότι επί 10ετία δε γίνεται τίποτα» είχε δηλώσει σε συνέντευξή του τότε.
Το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας ορίστηκε το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή. Βάσει εθιμικού κανόνα του Δικαίου της Θάλασσας, που ενσωματώνεται και στη Σύμβαση των ΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, η Ελλάδα δικαιούται να επεκτείνει μέχρι τα 12 ν.μ. την αιγιαλίτιδα ζώνη της, κάτι που ωστόσο μέχρι σήμερα δεν είχε υιοθετηθεί λόγω απειλών της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης το 1995.
Τότε, η Τουρκία είχε διαμηνύσει ότι η επέκταση από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια θα θεωρηθεί casus belli (αιτία πολέμου), παρότι το δικαίωμα αυτό είναι κυριαρχικό και ασκείται μονομερώς – δηλαδή δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό ή εξαίρεση και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως από τρίτα κράτη (το άρθρο 3 της Σύμβασης, που ενσωματώνει κανόνα εθιμικού δικαίου, ουδένα περιορισμό ή εξαίρεση ως προς το δικαίωμα αυτό θέτει).
Η συντριπτική πλειοψηφία των παράκτιων κρατών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει προσδιορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ. Άλλωστε, και η ίδια η Τουρκία έχει επεκτείνει, ήδη από το 1964, την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.
Ο Νίκος Κοτζιάς είπε χθες πως η διευθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης έχει τρία βήματα, που όλα έχουν ολοκληρωθεί: «Το πρώτο βήμα είναι να κλείσουν οι κόλποι, το δεύτερο βήμα είναι να φτιαχτούν παντού μαζί με τους κόλπους οι γραμμές βάσης και το τρίτο είναι, με βάση αυτά, να γίνει επέκταση από τα 6 στα 12 μίλια». Αυτό μας διευκολύνει και για την ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αλβανία, συμπλήρωσε «Η επέκταση μέχρι τα Αντικύθηρα σύμφωνα και με τις οδηγίες της κυβέρνησης, είναι το πρώτο Προεδρικό Διάταγμα» ανέφερε αναλυτικά και έκανε γνωστό ότι το δεύτερο είναι σχεδόν ολοκληρωμένο και αφορά από τα Αντικύθηρα στην Κρήτη, σημειώνοντας ότι απλώς θέλει το τσεκάρισμα από διεθνείς χαρτογράφους, ενώ θέλει ξανά μέτρημα αυτό από τα Αντικύθηρα μέχρι και τον Σαρωνικό και από τον Σαρωνικό μέχρι τον Παγασητικό, τη Μαγνησία, περιλαμβάνοντας και την Εύβοια.
Ωστόσο από χθες η ανακοίνωση έχει προκαλέσει αντιδράσεις. Από τους πρώτους που εξέφρασαν τη διαφωνία τους με την κίνηση Κοτζιά ήταν ο πρώην υπουργός Ευάγγελος Βενιζέλος.
Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών εξήγησε ότι με την μερική επέκταση των χωρικών υδάτων εκτός Αιγαίου η ελληνική κυβέρνηση αποδέχεται το τουρκικό επιχείρημα ότι στο Αιγαίο επικρατούν ειδικές συνθήκες και επισημαίνει ότι η Αθήνα αποδέχεται την πρακτική της Άγκυρας για διαφοροποιημένη έκταση χωρικής θάλασσας.
Ο κ. Βενιζέλος σημειώνει ότι η ανακοίνωση για επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο χρησιμοποιείται από την κυβέρνηση Τσίπρα ως επικοινωνιακό αντίβαρο: «Μερική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης εκτός Αιγαίου, με τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο να παραμένουν στα 6 μίλια, σημαίνει αποδοχή, πρώτον, του θεμελιώδους τουρκικού επιχειρήματος περί «ειδικών συνθηκών» στο Αιγαίο και, δεύτερον, της τουρκικής πρακτικής καθώς η Τουρκία έχει διαφοροποιημένο μήκος χωρικών υδάτων. Τέτοιες κινήσεις που απασχολούν την εθνική πολιτική επί σαράντα πέντε χρόνια ούτε εξαγγέλλονται υπό τέτοιες ενδοκυβερνητικές συνθήκες, ούτε, πολύ περισσότερο, γίνονται έτσι, ως επικοινωνιακό αντίβαρο».
Μιλώντας στον ΘΕΜΑ 104,6 ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Κώστας Υφαντής συμφώνησε με την άποψη Βενιζέλου: «Εφόσον κάνουμε τα γύρω γύρω, αλλά όχι στο Αιγαίο, είναι σαν να επιβεβαιώνουμε την τουρκική επιχειρηματολογία». Εξήγησε επίσης ότι είθισται η αλλαγή των συνόρων να μη γίνεται μονομερώς, αλλά να υπάρχει μία έστω ενημέρωση προς τα όμορα κράτη, εν προκειμένω με την Αλβανία και την Ιταλία: «Εφόσον υπάρχει αλλαγή από τη δεκαετία του 30, το διεθνές έθιμο ορίζει ότι συζητάμε με τα όμορα κράτη. Είναι μία ενέργεια πολιτική και νομική που συνήθως γίνεται μετά από ενημέρωση. Στην ουσία είναι αλλαγή συνόρων, έτσι καλό είναι να ειδοποιήσεις τον γείτονά σου».
Και ο Γιώργος Κουμουτσάκος χαρακτήρισε πρόχειρα και αποσπασματικά τα όσα ανακοίνωσε ο τέως υπουργός Εξωτερικών:
«Ο απολογισμός της θητείας Κοτζιά θα μείνει στην ιστορία και τη συνείδηση των Ελλήνων για την εθνικά επιζήμια Συμφωνία των Πρεσπών και την εκχώρηση της “μακεδονικής” εθνότητας και γλώσσας στα Σκόπια. Είναι, επιπλέον, απολογισμός ανοικτών μετώπων και επιζήμιων χειρισμών στα μεγάλα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, καθώς και κακοδιοίκησης και αυταρχισμού στο Υπουργείο των Εξωτερικών. Πέραν αυτών και σε επιβεβαίωσή τους, σήμερα, μια πολύ σημαντική ανακοίνωση για την εξωτερική πολιτική της χώρας, όπως η επιλεκτική επέκταση των χωρικών της υδάτων, γίνεται πρόχειρα και αποσπασματικά επ’ ευκαιρία της παράδοσης-παραλαβής του Υπουργείου Εξωτερικών. Για ακόμη μία φορά, επιβεβαιώνεται η έλλειψη σοβαρότητας και συναίσθησης ευθύνης. Ως προς την ουσία της ανακοίνωσης, επιφυλασσόμαστε να τοποθετηθούμε, αφού θα υπάρξει πλήρης και επίσημη ενημέρωση για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα και με γνώμονα πάντα τα ευρύτερα συμφέροντα της χώρας».
«Ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Κοτζιάς ανακοίνωσε την επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο Πέλαγος. Παχιά λόγια και μεγαλαυχία άμα τη αποχωρήσει δεν μετρούν», σχολίασε ο Ανδρέας Λοβέρδος, υπεύθυνος ΚΤΕ Εξωτερικών και ‘Αμυνας του Κινήματος Αλλαγής.
«H επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα για μια χώρα και πρέπει να αντιμετωπίζεται με ανάλογο τρόπο» σημείωσε το Ποτάμι. «Οφείλει να εντάσσεται στο πλαίσιο μιας εθνικής στρατηγικής η οποία διαμορφώνεται ύστερα από συνεννόηση και να μην ανακοινώνεται “στο πόδι” στη διάρκεια μιας τελετής παράδοσης-παραλαβής ενός υπουργείου» προσθέτει επίσης στην ανακοίνωσή του.