Είναι η πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία που η αγορά των Χριστουγέννων κινδυνεύει να υποδεχθεί τους καταναλωτές με άδεια ράφια σε πολλά πολυκαταστήματα.
Τα προβλήματα στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού επιδεινώνονται και αναμένεται να κορυφωθούν κατά την εορταστική περίοδο, με την εκτόξευση της παγκόσμιας ζήτησης.
Σύμφωνα με την Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου, σε είδη ένδυσης και υπόδησης δεν αναμένονται προβλήματα. Εκεί όπου η αγορά θα «υποφέρει» περισσότερο είναι η αγορά των ηλεκτρονικών, και ιδιαίτερα μετά την αναμενόμενη «κούρσα» αγορών της Μαύρης Παρασκευής (12 Νοεμβρίου). Ο λόγος; Η παγκόσμια έλλειψη ημιαγωγών.
«Ο κόσμος γύρω μας τροφοδοτείται από ημιαγωγούς. Τα τσιπ απαιτούνται σε όλα τα σύγχρονα προϊόντα, από τις μικρότερες οικιακές συσκευές μέχρι τα αυτοκίνητα. Η διαδικασία παραγωγής των ημιαγωγών αποτελείται από πολλά πολύπλοκα στάδια» εξηγεί στο newmoney ο Τζέιμι Πότερ, διευθύνων σύμβουλος της βρετανικής εταιρείας κατασκευής wafer ημιαγωγών Flexciton.
«Η Goldman Sachs εντόπισε 169 βιομηχανίες που επλήγησαν από την έλλειψη ημιαγωγών – από αυτοκινητοβιομηχανίες και εταιρείες ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης, μέχρι τους παραγωγούς χάλυβα, κατασκευαστές σκυροδέματος και ακόμη και τις σαπωνοποιίες.
Η βιομηχανία που επηρεάζεται περισσότερο είναι η αυτοκινητοβιομηχανία και εκτιμάται ότι η έλλειψη ημιαγωγών θα της κοστίσει 210 δισεκατομμύρια δολάρια σε έσοδα φέτος. Οι κατασκευαστές ηλεκτρονικών ειδών ευρείας κατανάλωσης επίσης πλήττονται, καθώς πολλοί πελάτες σε όλο τον κόσμο απογοητεύονται όταν προσπαθούν να αγοράσουν ένα νέο Sony PlayStation ή ορισμένες μάρκες κινητών τηλεφώνων.
Η έλλειψη τσιπ επηρεάζει, ακόμα, τη βιομηχανία φωτισμού LED. Κατασκευαστές όπως η Samsung και η Apple αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν την έλλειψη από μίνι-φωτάκια LED, τα οποία είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για τις οθόνες φορητών υπολογιστών και smartphone.»
Ένα πρόβλημα, πολλές αιτίες
Αν και η παγκόσμια αγορά υποφέρει από την ταχεία ανάρρωση των εθνικών οικονομιών από την πανδημική κρίση (εκτόξευση τιμών ενέργειας, ελλείψεις αγροτικών προϊόντων, δυσχέρειες στις μεταφορές), η αγορά των ημιαγωγών φαίνεται ότι έχει πιο βαθιά προβλήματα.
Στην αρχή της πανδημίας, οι πωλήσεις υπολογιστών, λάπτοπ, smartphone και άλλων συσκευών εργασίας από το σπίτι εκτινάχθηκαν, καθώς οι εργαζόμενοι δούλευαν απομακρυσμένα. Επίσης, οι πωλήσεις σε κονσόλες παιχνιδιών και εξόρυξης κρυπτονομισμάτων «απογειώθηκαν», καθώς οι άνθρωποι έψαχναν να γεμίσουν τον ελεύθερο χρόνο τους.
Η ξαφνική έλλειψη τσιπ που τροφοδοτεί αυτά τα προϊόντα οδήγησε σε ένα κύμα αγορών πανικού, που κατακλύζει τους κατασκευαστές μέχρι σήμερα.
Η παραγωγή ημιαγωγών για άλλα αγαθά, ιδιαίτερα αυτοκίνητα, αρχικά μειώθηκε καθώς οι άνθρωποι δεν τα χρειάζονταν στη διάρκεια της πανδημίας, αλλά η ζήτηση ανέκαμψε πιο απότομα από το αναμενόμενο και οι αυτοκινητοβιομηχανίες έπρεπε ξαφνικά να αρχίσουν να παραγγέλνουν μεγάλες ποσότητες τσιπ. Παράλληλα, ωστόσο, η ζήτηση για τα ηλεκτρονικά προϊόντα που έγιναν δημοφιλή στη διάρκεια της πανδημίας παραμένει, χωρίς ενδείξεις ότι θα μειωθεί σύντομα.
Οι παραγωγοί ημιαγωγών ξεκίνησαν να χτίζουν νέα εργοστάσια. Όμως, οι πιο αισιόδοξες προβλέψεις αναφέρουν ότι αυτά θα «μπούνε στην αγορά» στα τέλη του 2022.
Καθώς η παραγωγή ημιαγωγών αποτελεί τεχνολογία αιχμής, λίγες χώρες έχουν το προνόμιο να φιλοξενούν τέτοιες μονάδες: ΗΠΑ, Κίνα, Ιαπωνία, Ν. Κορέα, Ταϊβάν. Όμως, σε πολλές χώρες ξεκίνησαν να αναζητούν λύσεις για το πρόβλημα αυτό.
Στη Μεγάλη Βρετανία, για παράδειγμα, η Flexciton έχει αναπτύξει τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης για την ταχύτερη κατασκευή των wafer ημιαγωγών.
«Η διαδικασία παραγωγής των τσιπ ημιαγωγών αποτελείται από πολλά πολύπλοκα στάδια, με την κατασκευή wafer να είναι ένα από τα πιο κρίσιμα» εξηγεί ο Τζέιμι Πότερ.
«H Flexciton βελτιστοποιεί το χρονοδιάγραμμα παραγωγής, καθώς το σύστημά μας εξετάζει τα τρισεκατομμύρια διαθέσιμες επιλογές για να καταλήξει στη βέλτιστη απόφαση σχετικά με το πώς ρέουν τα wafer μέσα στο εργοστάσιο και να διασφαλίσει ότι οι μηχανές χρησιμοποιούνται με τον καλύτερο τρόπο, επιτρέποντας την παραγωγή περισσότερων wafer με χαμηλότερο κόστος. Τα κέρδη απόδοσης που προσφέρει αυτή η τεχνολογία επιτρέπουν στη βιομηχανία ημιαγωγών να είναι πιο ευέλικτη και να ανταποκρίνεται σε απροσδόκητες αλλαγές στη ζήτηση της αγοράς, όπως η τρέχουσα έλλειψη τσιπ.»
Η Ευρώπη, η Ελλάδα και η μεγάλη ευκαιρία
Στην Ευρώπη, η παραγωγή ημιαγωγών μειωνόταν σταθερά τα προηγούμενα χρόνια. Από το 35% της παγκόσμιας παραγωγής, το 1990, έπεσε στο σημερινό 9%.
Τον Σεπτέμβριο, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, προανήγγειλε την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Σύμπραξης Ημιαγωγών (European Chips Act), αναφέροντας: «Δεν είναι μόνο θέμα ανταγωνιστικότητας των προϊόντων μας. Είναι επίσης θέμα τεχνολογικής κυριαρχίας. Ας δώσουμε, λοιπόν, όλη μας την προσοχή σε αυτό».
Η Ελλάδα είναι μεταξύ των 13 ευρωπαϊκών χωρών που συμφώνησαν στη «συμμαχία» για την ανάπτυξη της παραγωγής στην Ευρώπη. Ωστόσο, οι γνώστες της βιομηχανίας κρατούν «μικρό καλάθι.»
«Αυτές οι συμφωνίες γίνονται πρώτα σε επίπεδο πολιτικής, μετά δημιουργούνται οι συμμαχίες, μετά υλοποιούνται τα σχέδια. Είναι πρότζεκτ μεγάλης διάρκειας υλοποίησης, τουλάχιστον 5-10 χρόνια» εξηγεί στο newmoney ο Γεώργιος Στραβοπόδης, Cluster Manager της HETiA (Hellenic Emerging Technologies Industry Association).
«Η Ελλάδα θα ήταν, πιθανώς, μία διαφορετική χώρα αν είχε ικανότητα παραγωγής ημιαγωγών. Προς το παρόν, υπάρχουν πολύ λίγες ελληνικές εταιρείες που σχεδιάζουν ηλεκτρονικά κυκλώματα ή ειδικού σκοπού τσιπάκια για λογαριασμό πελατών τους, η παραγωγή των οποίων γίνεται στο εξωτερικό.»
Από τις εταιρείες αυτές, αρκετές είναι spin off πανεπιστημίων (για παράδειγμα της Πάτρας). Κάποιες έχουν καταφέρει να ξεχωρίσουν σε παγκόσμια κλίμακα, όπως η Think Silicon, που φέτος εξαγοράστηκε από την αμερικανική πολυεθνική Applied Materials.
Τι θα χρειαζόταν, λοιπόν, για να πάρει η Ελλάδα θέση στην πολλά υποσχόμενη βιομηχανία;
«Θα χρειαζόταν να γίνουν μεγάλες επενδύσεις σε όλο το φάσμα της αλυσίδας αξίας: από την εκπαίδευση και τις υποδομές, στη μεταφορά τεχνολογίας, στην προσέλκυση εξειδικευμένου προσωπικού από το εξωτερικό. Θα χρειαζόταν μεγάλες εταιρείες να φέρουν τεχνογνωσία στην χώρα. Είναι πολύ σύνθετη διαδικασία. Στην Ελλάδα υπάρχει επιστημονικό προσωπικό και ταλέντα που παράγονται από τα πανεπιστήμια. Πρέπει, όμως, να υπάρχει μεγαλύτερη σύνδεση και ζήτηση με την τοπική αγορά εργασίας ώστε να μείνουν τα στελέχη αυτά στην Ελλάδα, για να αρχίσει να αναπτύσσεται περισσότερο αυτό το οικοσύστημα. Έτσι η χώρα θα αυξήσει την ανθεκτικότητα της σε κρίσεις όπως της τωρινής πανδημίας όπου επλήγη το τουριστικό προϊόν. Το κάνουμε ήδη, παράγουμε τεχνολογία και εξάγουμε, αλλά είναι σε πολύ μικρά ποσοστά του ΑΕΠ σε σχέση με άλλους κλάδους» σημειώνει ο Γ. Στραβοπόδης.
Επίσης, σημαντικό για την ανάπτυξη του κλάδου είναι η επιστροφή των εργαζομένων που έφυγαν από την Ελλάδα στη διάρκεια του brain drain, όταν έφυγαν από την χώρα πολλά στελέχη εξειδικευμένα και στη βιομηχανία των ημιαγωγών.
Διαβάστε ακόμη:
Στα 39 ευρώ η επιδότηση για το ρεύμα τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο
Καββαθάς (ΓΣΕΒΕΕ): Τι δεν γίνεται σωστά με τους ελέγχους στο take away
«Κινητή βόμβα» τα χρέη €350 εκατ. στους διαχειριστές ηλεκτρικής ενέργειας