Σε μια νέα, αχαρτογράφητη περιοχή της επιδημίας του κορωνοϊού SARS-CοV-2 μπαίνει για μία ακόμη φορά η χώρα μας. Το άνοιγμα των σχολείων σηματοδοτεί τη λήξη μιας χωρίς αμφιβολία πρωτόγνωρης θερινής περιόδου και την απαρχή μιας δύσκολης όσο και απρόβλεπτης φθινοπωρινής και χειμερινής περιόδου.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, το καλό σενάριο για την εξέλιξη της επιδημίας είναι να εκδηλώνονται αλλεπάλληλα κύματα μικρής ή μέτριας έντασης μέχρι και την ερχόμενη άνοιξη. Το αρνητικό, να ενσκήψει δυνατό και με απρόβλεπτη ένταση το επόμενο, το τρίτο, σαρωτικό κύμα μέχρι τον Νοέμβριο.

Και στα δύο σενάρια αστάθμητος παράγοντας θεωρείται η εποχική γρίπη, ενώ κρίσιμες θεωρούνται και άλλες παράμετροι όπως η ηλικιακή ομάδα που θα είναι «επικεφαλής» και θα οδηγεί την πορεία των μεταδόσεων και η συχνότητα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των συρροών θετικών κρουσμάτων, δηλαδή των επιδημικών εστιών που θα ανακύπτουν.

Η έναρξη των σχολείων

Τις αμέσως επόμενες ημέρες, βεβαίως, το ενδιαφέρον όλων επικεντρώνεται στην ασφαλή λειτουργία των σχολείων που υποδέχονται σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες μαθητές. Η σταθεροποίηση του δείκτη μετάδοσης της επιδημίας που επιτεύχθηκε στις αρχές Σεπτεμβρίου, μετά τον ξέφρενο ρυθμό μετάδοσης που είχε ξεκινήσει στο τέλος του περασμένου Ιουλίου και στις αρχές Αυγούστου, θεωρείται καλή αφετηρία.

«Τις τελευταίες τρεις εβδομάδες έχει σταθεροποιηθεί ο ρυθμός εξέλιξης της επιδημίας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς η είσοδος στο φθινόπωρο γίνεται με καλύτερους όρους, αλλά κι επειδή καταφέραμε να περιορίσουμε το δεύτερο κύμα της επιδημίας, που συνέπεσε μέσα στην τουριστική σεζόν», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) Δημήτρης Παρασκευής.

Σε ό,τι αφορά την ασφαλή λειτουργία των σχολείων, ο ειδικός υπενθυμίζει τα επιστημονικά ευρήματα σχετικά με το μείζον αυτό ζήτημα που έχει απασχολήσει πολύ την παγκόσμια κοινότητα.

«Τα μέχρι τώρα δεδομένα έχουν δείξει ότι τα παιδιά δεν έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη διασπορά του SARS-CoV-2 και στην εξέλιξη της επιδημίας. Τα σχολεία δεν αποτελούν εστίες υπερμετάδοσης, δεν αποτελούν περιβάλλον πρόσφορο για τη μετάδοση του κορωνοϊού. Ωστόσο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σχολαστική εφαρμογή των μέτρων ατομικής προστασίας, κυρίως η χρήση μάσκας. Με την καθολική χρήση της μάσκας στο σχολείο προστατεύονται όχι μόνο τα ίδια τα παιδιά, αλλά και οι ενήλικοι της οικογένειας και ιδιαίτερα τα άτομα αυξημένου κινδύνου, όπως οι ηλικιωμένοι και άτομα με υποκείμενα χρόνια νοσήματα», εξηγεί ο κ. Παρασκευής.

Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε ημερίδα του Ιατρικού Συλλόγου Αθήνας (ΙΣΑ) την περασμένη Πέμπτη, εν όψει της έναρξης του σχολικού έτους, το ποσοστό «ευθύνης» των ανηλίκων στη μετάδοση του κορωνοϊού και την εξάπλωση της επιδημίας υπολογίζεται στο 5% παγκοσμίως, και στην Ελλάδα περίπου στο 6%.

Η συνύπαρξη κορωνοϊού και γρίπης είναι ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα για τις επιστημονικές και για τις υγειονομικές αρχές, καθώς για πρώτη φορά θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η εποχική γρίπη εν μέσω μιας άλλης πανδημίας.

Η γρίπη αποτελεί μία από τις συχνότερες νόσους κατά τους χειμερινούς μήνες και κάθε χρόνο στην Ελλάδα περίπου 150 ασθενείς καταλήγουν και πολλαπλάσιοι νοσηλεύονται σε νοσοκομεία και σε ΜΕΘ έχοντας εμφανίσει επιπλοκές της γρίπης. Στην αρχή της πανδημίας είχε διατυπωθεί και η άποψη ότι και η λοίμωξη COVID-19 «είναι σαν μια γρίπη». Ωστόσο, οι επόμενοι μήνες έδειξαν ότι είναι πολύ πιο θανατηφόρα και λιγότερο προβλέψιμη νόσος από την εποχική γρίπη.

«Υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με το πώς η εποχική γρίπη μπορεί να επηρεάσει την πανδημία COVID-19 και το αντίστροφο. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να επιδεινώσει η συν-λοίμωξη με τη γρίπη την πορεία της COVID-19; Θα μπορούσε να βοηθήσει στην προστασία από τη νόσο COVID-19 ο εμβολιασμός κατά της γρίπης; Τα μέτρα που λαμβάνονται για τον έλεγχο της επιδημίας θα ελαττώσουν την επίπτωση της γρίπης;» είναι ερωτήματα που θέτουν οι καθηγητές Ιατρικής του ΕΚΠΑ Θάνος Δημόπουλος (πρύτανης) και Ευστάθιος Καστρίτης.

Στην Ελλάδα οι αρμόδιοι ανησυχούν γνωρίζοντας ότι μια «δύσκολη» περίοδος εποχικής γρίπης θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερκορεσμό τα ήδη επιβαρυμένα τμήματα επειγόντων περιστατικών και ΜΕΘ. Η παραγγελία και δέσμευση 4 εκατομμυρίων δόσεων αντιγριπικού εμβολίου που έχει γίνει από το υπουργείο Υγείας θεωρείται πως θα ενισχύσει το αντιγριπικό μέτωπο στη χώρα μας.

Το πρόβλημα των συρροών

Οι συρροές, δηλαδή συγκεκριμένες επιδημικές εστίες που δίνουν πολλά κρούσματα κορωνοϊού, εκτινάσσουν τον αριθμό των νέων λοιμώξεων, ωστόσο θεωρούνται πρόβλημα διαχειρίσιμο από τις επιστημονικές και τις υγειονομικές αρχές.

Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί κυρίως συρροές σε Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων με εκατοντάδες κρούσματα τόσο σε φιλοξενούμενους όσο και σε εργαζόμενους – και δυστυχώς με δεκάδες θύματα από τους ηλικιωμένους που μολύνθηκαν.

Πολλές συρροές έχουν καταγραφεί και σε κοινωνικές και θρησκευτικές εκδηλώσεις το περασμένο δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου. Στο πεδίο της βιομηχανίας τροφίμων έχουν αναφερθεί συρροές σε μονάδα επεξεργασίας κρέατος στην Καβάλα (38 κρούσματα), σε μονάδα τυποποίησης ελιάς στη Χαλκιδική (50 κρούσματα), σε μονάδα επεξεργασίας φρούτων στην Πέλλα (μέχρι στιγμής έχει δώσει τουλάχιστον 160 κρούσματα) και σε εργοστάσιο ανακύκλωσης στον Ασπρόπυργο Αττικής (29 κρούσματα).

Ο εντοπισμός και στη συνέχεια η διερεύνηση των συρροών στις βιομηχανικές μονάδες αντιμετωπίζεται από τους επιστήμονες ως γεγονός με δύο όψεις. Γεννάται προβληματισμός για το πώς ο κορωνοϊός βρίσκει τόσο εύκολα πρόσφορο έδαφος σε βιομηχανικές μονάδες, και δη επεξεργασίας και τυποποίησης τροφίμων, όπου πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά πρωτόκολλα υγιεινής.

Οι βιομηχανικές μονάδες τροφίμων λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών που επικρατούν στους χώρους τους, αλλά και του στενού συγχρωτισμού των εργαζομένων στις γραμμές παραγωγής ευνοούν την εξάπλωση του κορωνοϊού. Για τους λόγους αυτούς είναι κομβική για τη δημόσια υγεία η τήρηση μέτρων υγιεινής και η χρήση μάσκας, όπως και οι έλεγχοι από τους αρμόδιους μηχανισμούς. Από την άλλη, όμως, η «διάγνωση» των νέων συρροών δείχνει τα γρήγορα αντανακλαστικά των υγειονομικών αρχών στον εντοπισμό της πηγής των νέων μολύνσεων.

Οπως σημειώνουν κύκλοι της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, ανοίγουν μεν ξαφνικά πολλοί κύκλοι μετάδοσης κορωνοϊού, αλλά έχουν συντεταγμένες και αυτό επιτρέπει την καλύτερή διαχείρισή τους.