της Βασιλικής Κόκκαλη
Η «εθνική τραγωδία» ή το «ολοκαύτωμα σε καιρό ειρήνης», όπως χαρακτηρίστηκε από κάποιους η φονική πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική θα έχει, όπως όλα δείχνουν, ενόχους με ονοματεπώνυμο. Και μάλιστα ενόχους για τέλεση κακουργημάτων! Οι παραλείψεις, οι παλινωδίες και η βαριά αμέλεια των αρμοδίων ξεδιπλώνονται μέσα από στοιχεία και μαρτυρίες που προσκομίζονται στους εισαγγελείς που διενεργούν τη σχετική έρευνα. «Η απαγγελία κατηγοριών και η άσκηση προσωποποιημένων ποινικών διώξεων αυτή τη φορά αποτελούν μονόδρομο για τις εισαγγελικές αρχές», διαβλέπουν όσοι είναι σε θέση να γνωρίζουν τη δυναμική της έρευνας.
Το πιθανότερο είναι ότι έως τις αρχές του Σεπτεμβρίου -χρονικό διάστημα που έχει «μαρκαριστεί» για κυβερνητικές φιέστες και πανηγυρισμούς- υψηλόβαθμοι κρατικοί αξιωματούχοι θα κληθούν να περάσουν την πόρτα του εισαγγελέα. Οχι για να καταθέσουν ως μάρτυρες, αλλά για να δώσουν εξηγήσεις ως ύποπτοι τέλεσης αξιόποινων πράξεων που αφορούν στα όσα -δεν- έπραξαν όταν οι φλόγες άρχισαν να ζώνουν το Μάτι, με αποτέλεσμα 93 άτομα να φύγουν από τη ζωή με τον πιο φρικτό τρόπο.
Σύμφωνα με πληροφορίες του «ΘΕΜΑτος», το τοπίο γύρω από τον επιμερισμό των ποινικών ευθυνών για την πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική έχει αρχίσει ήδη να ξεκαθαρίζει. Περισσότεροι από 30 μάρτυρες από δήμους, Περιφέρεια, Πυροσβεστική, Τροχαία, ΕΛ.ΑΣ. και Λιμενικό έχουν περάσει το κατώφλι των εισαγγελέων που διενεργούν τη σχετική προκαταρκτική εξέταση, της κυρίας Βαρβάρας Γνεσούλη και του κ. Ηλία Ζαγοραίου, προϊσταμένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών της Αθήνας που μετέχει προσωπικά στην έρευνα. Κάποιοι από αυτούς έχουν εισφέρει με τις καταθέσεις τους σημαντικά στοιχεία στην έρευνα, ενώ για κάποιους άλλους δεν αποκλείεται το status στο οποίο τώρα βρίσκονται να αλλάξει και από μάρτυρες να γίνουν ύποπτοι, δηλαδή εν δυνάμει κατηγορούμενοι.
Υπάρχει όμως και εκείνη η κατηγορία των εμπλεκόμενων αξιωματούχων, κατά τον νόμο αποκλειστικά αρμοδίων να μεριμνήσουν για την πρόληψη της καταστροφής, που δεν έχουν περάσει το κατώφλι του εισαγγελικού γραφείου να καταθέσουν και τα πρόσωπα αυτά δεν προστατεύονται από τη βουλευτική ασυλία. Ακόμη, οι συγκεκριμένοι αξιωματούχοι δεν έχουν κληθεί για να δώσουν μαρτυρική κατάθεση, κάτι που θα κληθούν να κάνουν στο άμεσο μέλλον, όχι όμως με την ιδιότητα του μάρτυρα αλλά του υπόπτου, δηλαδή εν δυνάμει κατηγορούμενου.
Η κλήτευση αρχικά εμπλεκομένων ως υπόπτων από τους εισαγγελείς είναι στην ουσία προάγγελος των ποινικών διώξεων, χωρίς αυτό να σημαίνει πάντα πως όποιος καλείται με την ιδιότητα του υπόπτου στο πλαίσιο μιας δικαστικής έρευνας καθίσταται αυτομάτως και κατηγορούμενου.
Εγκλήματα διά παραλείψεως
Στο πλαίσιο της πολυεπίπεδης εισαγγελικής έρευνας που διενεργείται με παραγγελία της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου Ξένης Δημητρίου έχουν μπει στελέχη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, περιοχών που επλήγησαν από την πύρινη λαίλαπα, υπηρεσιών που ενεπλάκησαν στην επιχείρηση αντιμετώπισης της πυρκαγιάς καθώς και πρόσωπα που βρίσκονται στην κορυφή της Υπηρεσίας Πολιτικής Προστασίας αλλά και της Περιφέρειας Αττικής.
Πρόσωπα επιφορτισμένα με το καθήκον να προλάβουν και να προφυλάξουν τους πολίτες από μια τέτοια καταστροφή, όπως αυτή που έπληξε την Ανατολική Αττική, η οποία κατέληξε τελικά σε εκατόμβη θυμάτων. Τα υπό διερεύνηση αδικήματα από τους εισαγγελείς είναι πολλά και εφόσον στοιχειοθετηθούν επισύρουν πολυετείς καθείρξεις: ανθρωποκτονία με ενδεχόμενο δόλο, ανθρωποκτονία από αμέλεια διά παραλείψεως τελούμενη από υπόχρεο κατά συρροή, έκθεση σε κίνδυνο, εμπρησμός, παράβαση καθήκοντος, παράβαση του νόμου περί αυθαιρέτων κ.ά. Εγκλήματα που τελέστηκαν διά παραλείψεων από πρόσωπα που αν και κατείχαν καίριες θέσεις ευθύνης δεν είχαν φροντίσει εγκαίρως να πάρουν μια σειρά από μέτρα πρόληψης, τα οποία εντέλει την κρίσιμη στιγμή συντέλεσαν αιτιωδώς στον θάνατο δεκάδων ανθρώπων.
Εξάλλου για τη φονική πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου στην Ανατολική Αττική υπάρχει νομικό προηγούμενο. Πρόκειται για τη δικαστική απόφαση που εκδόθηκε για τις φονικές πυρκαγιές στην Ηλεία το 2007, με την οποία κρίθηκε ότι παρά την υψηλή επικινδυνότητα εκείνης της ημέρας δεν είχαν ληφθεί επαρκή μέτρα ενημέρωσης των πολιτών, ό,τι δηλαδή συνέβη και στο Μάτι, όπως έχουν καταγγείλει κάτοικοι και φορείς της περιοχής.
Οπως είχε κρίνει ο Αρειος Πάγος για τις πυρκαγιές στην Ηλεία, οι κάτοικοι έπρεπε να είχαν ενημερωθεί από σειρήνες και μεγάφωνα ότι η φωτιά τούς απειλεί, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 108 του Νόμου 4249/2014 την ευθύνη απομάκρυνσής τους έχουν οι κατά τόπους δήμαρχοι και σε περίπτωση που επηρεάζονται πάνω από ένας δήμοι η απόφαση λαμβάνεται από τον αρμόδιο περιφερειάρχη. Μάλιστα, την απόφαση αυτή του Αρείου Πάγου την έχουν στα χέρια τους από την πρώτη στιγμή οι δύο εισαγγελείς που χειρίζονται την έρευνα.
Επίκληση άλλωστε της απόφασης του Αρείου Πάγου για την Ηλεία γίνεται και από τους συγγενείς δύο εκ των θυμάτων της φονικής πυρκαγιάς, που κατέθεσαν την πρώτη μήνυση στην Εισαγγελία Πρωτοδικών της Αθήνας διά του πληρεξούσιου δικηγόρου τους Αντώνη Φούσα. Στη μήνυσή τους κάνουν λόγο για 12 εγκληματικές αμέλειες κατά τη φονική πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική καρμπόν με τις αμέλειες που διαπιστώθηκαν κατά τις πυρκαγιές στην Ηλεία.
Δώδεκα παραλείψεις
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τους συγγενείς των θυμάτων, με βάση τους ισχύοντες νόμους, τον «Ξενοκράτη» και τις δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν για την Ηλεία, οι ευθύνες για τη φονική πυρκαγιά στην Ανατολική Αττική εντοπίζονται στις εξής παραλείψεις:
1 Στο εάν υπήρξε ειδικό σχέδιο -πέραν του «Ξενοκράτη»- αντιμετώπισης της πυρκαγιάς από κάθε περιφέρεια και κάθε δήμο και εάν εφαρμόστηκε.
2 Στο εάν εγκαίρως είχαν
καθαριστεί οι δρόμοι κ.λπ.
3 Στο εάν είχαν ανοιχτεί
αντιπυρικές ζώνες.
4 Στο εάν υπήρχαν αντιπυρικοί κρουνοί, γεμάτοι νερό και εάν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν.
5 Στο εάν την προηγούμενη μέρα της καταστροφής η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας έστειλε στις επικίνδυνες Περιφέρειες και εν προκειμένω στην Αττική σχετικό ειδοποιητήριο έγγραφο και μάλιστα με σχετικούς χάρτες και τον βαθμό επικινδυνότητας και εάν η ίδια Γραμματεία παρακολούθησε και έλεγξε την εκτέλεση αυτής της απόφασης.
6 Στο εάν ύστερα από το έγγραφο αυτό ενεργοποιήθηκαν η Περιφέρεια και οι Δήμοι, με τα ειδικά γραφεία της Πολιτικής τους Προστασίας (Περιφέρειας και Δήμων).
7 Στο εάν συνεκλήθησαν αμέσως τα αρμόδια συντονιστικά όργανα τόσο της Περιφέρειας Αττικής (ΣΟΠΠ) όσο και των οικείων δήμων (ΣΤΟ) και εάν ενεργοποιήθηκαν αμέσως υπό την αντίστοιχη προεδρία του περιφερειάρχη και του δημάρχου.
8 Στο εάν ενημερώθηκαν οι κάτοικοι για τις επικείμενες πυρκαγιές για λόγους αυτοπροστασίας.
9 Στο εάν οι αρμόδιες υπηρεσίες έσπευσαν να σώσουν τους κινδυνεύοντες κατοίκους ή αφέθηκαν να ενεργήσουν μόνοι τους, κάτω από τον πανικό τους και χωρίς να γνωρίζουν τι πρέπει να κάνουν για να σωθούν.
10 Στο εάν υπήρξε ο απαραίτητος συντονισμός όλων των αρμοδίων. Αρμόδιοι δε είναι, σε επίπεδο Περιφέρειας, ο οικείος περιφερειάρχης και σε επίπεδο δήμου κάθε δήμαρχος. Επομένως, οι ευθύνες της Περιφέρειας Αττικής είναι τεράστιες, όπως και του Δήμου Μαραθώνος.
11 Στο εάν ρυθμίστηκε με ασφάλεια η κυκλοφορία των αυτοκινήτων στις καιόμενες περιοχές.
12 Στο εάν έγινε ενεργοποίηση όλων των αρμόδιων και ιδίως των εθελοντικών οργανώσεων και των ιδιωτών και εάν χρησιμοποιήθηκαν όλα τα σχετικά μηχανήματα των ιδιωτών τα οποία θα έπρεπε να ήταν καταγεγραμμένα από πριν.
Αντικειμενικά ευρήματα
Πέρα όμως από τις μαρτυρικές καταθέσεις και τα υπόλοιπα στοιχεία που συλλέγουν, οι δύο εισαγγελείς, σύμφωνα με πληροφορίες, επενδύουν πολλά και στα αντικειμενικά ευρήματα της έρευνάς τους, όπως η πραγματογνωμοσύνη της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Σκοπός είναι να μη μείνει τίποτα ανεξερεύνητο, με στόχο όχι μόνο να αποδοθούν γενικά και αόριστα ποινικές ευθύνες κατά παντός υπευθύνου, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν με άλλες αντίστοιχες υποθέσεις, αλλά να ασκηθούν ποινικές διώξεις για συγκεκριμένα αδικήματα σε βάρος συγκεκριμένων προσώπων. Και μάλιστα, διώξεις που θα μπορέσουν να σταθούν σε ένα ποινικό ακροατήριο και δεν θα καταπέσουν, κάτι που αν συμβεί θα ισοδυναμεί με ατιμωρησία όσων ευθύνονται για τη βιβλική καταστροφή της 23ης Ιουλίου.
Εξάλλου, οι εισαγγελείς παρουσία και της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου είχαν πραγματοποιήσει προ ημερών αυτοψία στις καμένες περιοχές για περισσότερο από έξι ώρες, προκειμένου να σχηματίσουν ιδία άποψη για το τι ακριβώς συνέβη στο Μάτι, που αποτέλεσε παγίδα θανάτου για δεκάδες πολίτες.
Η εξέλιξη της έρευνας πάντως αναμένεται να περάσει στο επόμενο στάδιο προς τα τέλη Αυγούστου. Και αυτό διότι τότε είναι η καταληκτική ημερομηνία που έχουν δώσει οι εισαγγελείς στην Πυροσβεστική και σε άλλες υπηρεσίες να τους διαβιβάσουν τα στοιχεία που τους έχουν ζητήσει (πραγματογνωμοσύνη και προανακριτικό υλικό). Οταν τα στοιχεία αυτά φτάσουν στην Ευελπίδων και ολοκληρωθούν και οι καταθέσεις των συγγενών των θυμάτων στα Αστυνομικά Τμήματα Νέας Μάκρης, Ραφήνας και το Λιμεναρχείο Νέας Μάκρης, αναμένεται να αρχίσει και η κλήτευση των πρώτων υπόπτων, των προσώπων εκείνων δηλαδή που στο τέλος θα βρεθούν στη θέση του κατηγορούμενου. Αρχές Σεπτεμβρίου δηλαδή το αργότερο, κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ, όπως όλα δείχνουν, κάποιοι υψηλά ιστάμενοι θα βρεθούν σε ιδιαίτερα δεινή θέση…
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εισαγγελείς έχουν ορίσει για τις ανάγκες της έρευνας και ανεξάρτητο πραγματογνώμονα πυραγό, ο οποίος θα συντάξει το δικό του πόρισμα λαμβάνοντας υπόψη τα ευρήματα και της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Φυσικά, στο κέντρο της εισαγγελικής έρευνας θα μπουν καταγγελίες και στοιχεία για αναντιστοιχίες στους χρόνους επέμβασης που καταθέτουν οι μάρτυρες σε σχέση με αυτούς που έχουν καταγραφεί στο αρχείο της Πυροσβεστικής. Εφόσον αυτές οι καταγγελίες αποδειχθούν, θα στοιχειοθετήσουν από μόνες τους μια άλλη κατηγορία αδικημάτων.
Επίσης, αναμένεται να σταλούν στους εισαγγελείς απαντήσεις σε σειρά αιτημάτων που έχουν στείλει σε διάφορες κρατικές υπηρεσίες. Με αυτά ζητούν έγγραφη ενημέρωση για συγκεκριμένα στοιχεία, όπως συνομιλίες και επικοινωνίες μέσω ασυρμάτων και τα οποία θα αξιολογήσουν. Τέλος, με ιδιαίτερη προσοχή εξετάζεται και το μείζον ζήτημα των πολεοδομικών παραβάσεων στο αποκαλούμενο «οικόπεδο του θανάτου» όπου απανθρακώθηκαν 27 άτομα. Για το συγκεκριμένο ζήτημα, μάλιστα, έδωσε παραγγελία να διενεργηθεί έρευνα ο ίδιος ο υπουργός Δικαιοσύνης Σταύρος Κοντονής.