Εργασία και οικογένεια συνδυάζονται δύσκολα στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έρευνα που διενήργησε η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) παράλληλα με την Έρευνα Εργατικού Δυναμικού κατά το Β’ τρίμηνο του 2018.

Ο πληθυσμός- στόχος της έρευνας ήταν τα άτομα ηλικίας 18-64 ετών και το ποσοστό απόκρισης σε αυτήν ανήλθε στο 97,4%.

Η έρευνα εστίασε στα εξής

•Να εξεταστεί κατά πόσο τα άτομα που έχουν μικρά παιδιά ή φροντίζουν εξαρτώμενους συγγενείς (ασθενείς, υπερήλικες κ.λπ.) αντιμετωπίζουν εργασιακά προβλήματα (ή δεν μπορούν να εργαστούν) εξαιτίας της έλλειψης κατάλληλων υπηρεσιών φροντίδας.

•Να μελετηθεί η ευελιξία που προσφέρεται στον εργασιακό χώρο για να αντιμετωπίζονται τα προβλήματα που προκύπτουν από τις οικογενειακές υποχρεώσεις.

•Να εκτιμηθεί το ποσοστό των ατόμων που διακόπτουν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων, καθώς και ο αριθμός των ατόμων που επωφελούνται από τη νομοθεσία για τις γονικές άδειες.

Τα βασικά συμπεράσματα

•Η φροντίδα παιδιών και συγγενών αφορά κυρίως στις γυναίκες, αλλά, επίσης, συμβάλλουν και οι άνδρες, ενώ διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και την εθνικότητα.

•Οι υπηρεσίες παιδικής φροντίδας αξιοποιούνται από περίπου ένα στα τρία νοικοκυριά, καθώς η φροντίδα των παιδιών πραγματοποιείται κυρίως από τους ερωτηθέντες ή και τους/τις συζύγους/συντρόφους τους. Επίσης, σημαντική είναι η συμβολή από φίλους και συγγενείς (κυρίως παππούδες/γιαγιάδες) .

•Η επίδραση της φροντίδας των παιδιών στην απασχόληση είναι περιορισμένη και διαφέρει μεταξύ ανδρών και γυναικών.

•Οι ρυθμίσεις εργασίας ποικίλλουν: η αλλαγή της έναρξης και λήξης του χρόνου εργασίας είναι ευκολότερη από τη λήψη ημερών άδειας. Οι περισσότερες γυναίκες που εργάζονταν διέκοψαν την εργασία τους και η πλειονότητά τους χρησιμοποίησε τόσο άδειες μητρότητας όσο και γονικές άδειες.

•Ο βασικός λόγος για τον οποίο δε χρησιμοποιούνται υπηρεσίες φροντίδας παιδιών (καθόλου ή σε μεγαλύτερο βαθμό) είναι ότι η φροντίδα των παιδιών γίνεται από τους ερωτηθέντες ή/και από τον/τη σύζυγο/σύντροφο (48,7%). Σε πολλές περιπτώσεις η φροντίδα των παιδιών πραγματοποιείται από συγγενείς (κυρίως γιαγιάδες) ή φίλους (18,2%). Σε κάποιες περιπτώσεις δεν υπάρχει ανάγκη για υπηρεσίες φροντίδας παιδιών, καθώς τα παιδιά μπορούν να φροντίσουν τον εαυτό τους(15,6%).

•Η υποστήριξη από συγγενείς και φίλους είναι πιο κοινή στους Έλληνες, ενώ οι η φροντίδα από τους ίδιους τους ερωτηθέντες ή τους συντρόφους είναι πιο συχνή μεταξύ των αλλοδαπών. Τέλος, το κόστος των υπηρεσιών αναφέρεται κυρίως από άτομα νεότερης ηλικίας, καθώς και άτομα αλλοδαπής υπηκοότητας.

•Το 21,7% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι η φροντίδα μικρών παιδιών επηρεάζει την εργασία του, με το ποσοστό για τις γυναίκες να υπερβαίνει το διπλάσιο των ανδρών (32,0% έναντι 14,6%,αντίστοιχα). Για τους άνδρες, οι πιο συχνές συνέπειες αφορούν στην αλλαγή του ωραρίου εργασίας ή σε αλλαγές για την αύξηση του εισοδήματος (π.χ. αυξάνουν τις ώρες εργασίας ή κάνουν κάποια άλλη αλλαγή για να κερδίσουν περισσότερα χρήματα). Οι γυναίκες κυρίως αναφέρουν ότι εργάζονται με μειωμένο ωράριο.

•Ένας στους τέσσερις ερωτηθέντες αναφέρει ότι υπάρχουν παράγοντες που δυσκολεύουν ιδιαίτερα στη φροντίδα των παιδιών ή των συγγενών, ενώ το ποσοστό είναι σαφώς μεγαλύτερο για τις γυναίκες από τους άνδρες (29,0% και 22,2%,αντίστοιχα).

•Η κυριότερη δυσκολία είναι οι πολλές ώρες εργασίας, που αναφέρεται περισσότερο από τους άνδρες (42,1% έναντι 35,7% για τις γυναίκες). Ακολουθούν το απρόβλεπτο ή δύσκολο ωράριο και η απαιτητική και εξαντλητική εργασία, την οποία αναφέρουν περισσότερο οι γυναίκες παρά οι άνδρες (24,6% και 17,9%, αντίστοιχα)

•Η αλλαγή του ωραρίου εργασίας για λόγους φροντίδας είναι εμφανώς ευκολότερη από τη λήψη ολόκληρων ημερών (64,4% και 41,4% αντίστοιχα).

•Γενικά, η ευελιξία στις ρυθμίσεις της εργασίας εμφανίζεται μεγαλύτερη για τις γυναίκες από ό,τι για τους άνδρες. Επιπλέον, η αλλαγή στις ώρες εργασίας εμφανίζεται ευκολότερη για τους Έλληνες από ότι για τους αλλοδαπούς, ενώ το αντίθετο συμβαίνει για την απουσία ολόκληρης ημέρας. Τα επαγγέλματα με τη μεγαλύτερη ευελιξία είναι διευθυντικά στελέχη και επαγγελματίες και αυτά με τη μικρότερη είναι οι χειριστές μηχανημάτων και οι ανειδίκευτοι εργάτες. Για τα υπόλοιπα επαγγέλματα η ευελιξία ποικίλλει: για τους υπαλλήλους γραφείου, τους απασχολουμένους στην παροχή υπηρεσιών και τους πωλητές,η απουσία ολόκληρης ημέρας είναι περισσότερο δύσκολη,ενώ είναι σχετικά εύκολη η αλλαγή στο ωράριο εργασίας.

•Η διακοπή της καριέρας για τη φροντίδα των παιδιών αφορά κυρίως στις γυναίκες(49,7%έναντι 4,0% των ανδρών). Επίσης, το 10,9% των γυναικών δεν εργάστηκε για να φροντίσει τα παιδιά του.

•Μεταξύ των ερωτηθέντων που διέκοψαν τη σταδιοδρομία τους για τη φροντίδα των παιδιών, το 29,7% σταμάτησε τη δουλειά του για διάστημα έως και 6 μηνών, ενώ, σωρευτικά, το ποσοστό που το έκανε μέχρι 1 έτος είναι περίπου 60,0%. Το 21,2% ανέφερε ότι σταμάτησε να εργάζεται για περισσότερο από 2 έτη.

•Ο συνδυασμός των αδειών μητρότητας/πατρότητας και γονικής άδειας είναι ο πιο διαδεδομένος τρόπος χρήσης των διαθέσιμων αδειών για τη φροντίδα και ανατροφή των παιδιών (35,3%). Το 19,3% χρησιμοποίησε μόνο άδεια μητρότητας ή πατρότητας, ενώ το 40,1% δεν χρησιμοποίησε κάποια άδεια.