Έκπτωση 20% στα πρόστιμα αυθαιρέτων σε όσους τα δηλώσουν έως τον Φεβρουάριο του 2017

Της Μαριάννα Τζάννε

Επιβολή προστίμων με βάση το χρόνο ανέγερσης ενός αυθαιρέτου, προσαύξηση των προστίμων κατά 20% σε ευαίσθητες περιβαλλοντικά περιοχές αλλά και αντίστοιχες εκπτώσεις σε όσους υπαχθούν στο νέο νόμο έως τον Φεβρουάριο του 2017, περιλαμβάνει η νέα ρύθμιση για τα αυθαίρετα που βρίσκεται από σήμερα έως και τις 22 Σεπτεμβρίου σε δημόσια διαβούλευση.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος ακολουθεί την τακτική του μαστιγίου και του καρότου καθώς από τη μία επιδιώκει να «σαρώσει» κάθε κατηγορίας αυθαίρετο στο νόμο και από την άλλη έρχεται να «τιμωρήσει» τους πολίτες που έχτισαν σε προστατευόμενες περιοχές, παραδοσιακούς οικισμούς και σε οικόπεδα κοντά στην θάλασσα αλλά και εκείνους που δεν θα προσέλθουν έγκαιρα στην ρύθμιση. Στο πλαίσιο αυτό επιβάλλει καπέλο 20% σε όσους υποβάλλουν δηλώσεις μετά τις 9 Φεβρουαρίου του 2018 αλλά και 10% σε όσους επιχειρήσουν νομιμοποίηση κτισμάτων από τις 9 Αυγούστου του 2017 έως και 8 Φεβρουαρίου του 2018. Πρόκειται για διάταξη που φανερώνει την προσπάθεια της κυβέρνησης να κάνει “γρήγορο ταμείο” δίνοντας οικονομικά κίνητρα στους πολίτες που θα είναι πιο συνεπείς αλλά και ευκολίες πληρωμής που φτάνουν ως τις 80 δόσεις.

Στα «μαλακά» ρίχνει ο νέος νόμος όσους έχτισαν πριν την 1-1-1983, οι οποίοι θα καταβάλουν το 15% του προστίμου. Για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από 1.1.1983 έως 1.1.1993, καταβάλλεται ποσοστό 60% του ενιαίου ειδικού προστίμου, ενώ για αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετη αλλαγή χρήσης από 1.1.1993 έως 31.12.2003, καταβάλλεται ποσοστό 80 % του ενιαίου ειδικού προστίμου.

Διφορούμενη διάταξη

Παρά την προσπάθεια του υπουργείου ο νέος νόμος να αντικαταστήσει τον 4178/2013 που λήγει στις 8 Οκτωβρίου, ο στόχος αυτός καθίσταται δύσκολο να επιτευχθεί λόγω χρονοδιαγράμματος, πράγμα που θα παρατείνει τον υφιστάμενο νόμο, πιθανότατα έως και τις αρχές του 2017.

Ο νόμος θεσπίζει κοινωνικά κριτήρια για ειδικές ομάδες πληθυσμού (άτομα με αναπηρία 80%, AMEA, πολύτεκνους κ.α) ενώ δίνεται αναστολή δύο ετών για τους δικαιούχους του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης και αντίστοιχα ενός έτους σε υπερχρεωμένα πρόσωπα, από την υποχρέωση της καταβολής των δόσεων του ειδικού προστίμου των οποίων η κύρια κατοικία έχει εξαιρεθεί από την εκποίηση με δικαστική απόφαση. Για τους μακροχρόνια άνεργους προβλέπεται η καταβολή του 30% του ειδικού προστίμου εφόσον πρόκειται για αυθαίρετο κτίσμα κύριας κατοικίας.

Διφορούμενη εμφανίζεται διάταξη του νόμου βάση της οποίας βγαίνουν από το νόμο αυθαίρετα με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Ωστόσο εξαιρεί τα κτίσματα των οποίων οι άδειες ακυρώθηκαν με αμετάκλητη δικαστική απόφαση με υπαιτιότητα τρίτου και όχι του ιδιοκτήτη ή λόγω τυπικών παραλείψεων της αρμόδιας αδειοδοτούσας αρχής. Στην περίπτωση αυτή, όπως αναφέρεται, καταβάλλεται για κάθε ιδιοκτησία μόνο το παράβολο χωρίς απαίτηση καταβολής οποιουδήποτε προστίμου.

Αυθαίρετα ανά κατηγορία

Οι αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης που έχουν συντελεστεί πριν την 28.07.2011 χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες.

Κατηγορία 1: Αυθαίρετες κατασκευές σε κτίριο με αποκλειστική χρήση κατοικία, που υφίστανται προ του έτους 1975 πληρώνουν παράβολο 500 ευρώ και χωρίς την καταβολή ενιαίου ειδικού προστίμου. Στις περιπτώσεις όπου έχει συσταθεί οριζόντια ή κάθετη ιδιοκτησία η υπαγωγή κατά τις διατάξεις του παρόντος άρθρου υποβάλλεται υποχρεωτικά ανά διηρημένη ιδιοκτησία.

Κατηγορία 2: Αυθαίρετες κατασκευές που υφίστανται προ της 01.01.1983. Υπάγονται στις διατάξεις του νόμου και εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης με την καταβολή παραβόλου και ενιαίου ειδικού προστίμου. Δεν νομιμοποιούνται στην περίπτωση που στο ακίνητο ή στην αυτοτελή ιδιοκτησία υπάρχουν και άλλες αυθαίρετες κατασκευές ή αλλαγές χρήσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν ή εγκαταστάθηκαν μεταγενέστερα του 1983.

Κατηγορία 3: Αυθαίρετες μικρές παραβάσεις. Υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος νόμου και εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης, με την καταβολή παραβόλου 500 ευρώ και χωρίς την καταβολή ειδικού προστίμου. Πρόκειται για παραβάσεις όπως είναι: τοποθέτηση δομικών στοιχείων σε ακάλυπτο χώρο όπως φούρνοι, διακοσμητικοί κρουνοί και άλλα διακοσμητικά στοιχεία, προσθήκη μόνωσης εξωτερικά στις όψεις, αλλαγή διαστάσεων των εξωστών έως 10%, κατασκευή πέργολας, δεξαμενές αποχέτευσης αποθήκες μέγιστης επιφάνεια 15 τετραγωνικά μέτρα και ύψους έως 2,50 μέτρα κ.α.

Κατηγορία 4: Υπάγονται στις διατάξεις του παρόντος νόμου και αναστέλλεται για 30 χρόνια η επιβολή κυρώσεων με την καταβολή του σχετικού παραβόλου και του ενιαίου ειδικού προστίμου. Αρκεί τα κτίσματα αυτά να μην παραβιάζουν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 40% τα πολεοδομικά μεγέθη κάλυψης και δόμησης και σε ποσοστό μεγαλύτερο του 20% το πολεοδομικό μέγεθος του ύψους που προβλέπονται από την οικοδομική άδεια και δεν υπερβαίνουν τα 200 τετραγωνικά για χρήση κατοικίας ανά ιδιοκτησία και τα 500 τετραγωνικά για βιομηχανική χρήση. Δεν συμπεριλαμβάνονται στην παρούσα περίπτωση και δεν εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης αυθαίρετες κατασκευές εφόσον βρίσκονται εντός προκηπίου αλλά και αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσεις για τις οποίες έχει περατωθεί η διαδικασία διατήρησης κατά τις διατάξεις του ν. 3775/2009.

Κατηγορία 5: Περιλαμβάνει αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετες αλλαγές χρήσης που δεν συμπεριλαμβάνονται στις κατηγορίες 1-4 του παρόντος νόμου. Για τις αυθαίρετες κατασκευές αναστέλλεται για 30 χρόνια η επιβολή κυρώσεων και επιτρέπεται η μεταβίβαση και η σύσταση εμπράγματου δικαιώματος επ’ αυτών μετά την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου, την καταβολή του σχετικού παραβόλου και την καταβολή του ενιαίου ειδικού προστίμου. Οι κατασκευές αυτές μπορούν να εξαιρεθούν οριστικά της κατεδάφισης με την αντιστοίχιση ίσου με την υπέρβαση του τίτλου Συντελεστή Δόμησης μέσω της Τράπεζας Δικαιωμάτων Δόμησης και Κοινόχρηστων Χώρων (Τράπεζα Γης).

Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης θα επιτρέπεται για ακίνητα σε κοινόχρηστους χώρους σε περιοχές εγκεκριμένων σχεδίων πόλης, σε διατηρητέα κτίρια, σε ακίνητα με οικοδομήματα τα οποία έχουν χαρακτηριστεί μνημεία, ακίνητα για τα οποία υφίστατο δικαίωμα δόμησης και επιβλήθηκε εκ των υστέρων ολική απαγόρευση δόμησης, ακίνητα οικοδομικών συνεταιρισμών που βρίσκονται εντός ιδιωτικών δασικών εκτάσεων, πρώην στρατόπεδα κ.α

Τα παράβολα

Με βάση την επιφάνεια της αυθαιρεσίας οι πολίτες θα πληρώσουν τα εξής παράβολα:

– 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.,
– 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.,
– 1000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.,
– 4000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ. και
– 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση μεγαλύτερα των 5000 τ.μ

Πώς υπολογίζεται το πρόστιμο

Το πρόστιμο υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν επί την τιμή ζώνης στην περιοχή του ακινήτου, ανεξαρτήτως της χρήσης, σύμφωνα με το σύστημα αντικειμενικών αξιών του υπουργείου Οικονομικών στις 20.1.2016, επί τον συντελεστή 15% και επί τους συντελεστές τετραγωνιδίων που ορίζονται σε ειδικό παράρτημα του νομοσχεδίου, όπου απαιτούνται, ανάλογα με την κατηγορία και το είδος του αυθαιρέτου (τετραγωνικά μέτρα Χ 15% Χ τιμή ζώνης Χ συντελεστές τετραγωνιδίων).

Ο νόμος προβλέπει νομιμοποίηση σε πλήθος ακινήτων δημοσίου ενδιαφέροντος και μάλιστα κατά παρέκκλιση των απαγορεύσεων που θέτουν διαχρονικά οι ρυθμίσεις για τα αυθαίρετα όπως και η προκείμενη. Για παράδειγμα ενώ ο νόμος εξαιρεί από την υποβολή περιπτώσεις αυθαιρέτων μέσα σε δάση, αιγιαλό, αρχαιολογικό χώρο η ρύθμιση εξαιρεί από τον κανόνα κάθε ιδιοκτησία του δημοσίου, εφόσον α) αποδεδειγμένα εκτελέστηκε ή εγκαταστάθηκε από αυτό και εξυπηρετεί κοινωφελή σκοπό β) στεγάζει υποδομές δικαιοσύνης και ανήκει στο Δημόσιο ή στο Ταμείο Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτιρίων ή σε νομικά πρόσωπα που εποπτεύονται από το υπουργείο Δικαιοσύνης γ) χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση λατρευτικών και θρησκευτικών σκοπών των γνωστών θρησκειών και δογμάτων δ)χρησιμοποιείται ως σχολείο και ως κτίρια προνοιακών δομών των δήμων και της ΟΣΚ ΑΕ ε) αθλητικές εγκαταστάσεις και υποστηρικτικές σε αυτές κτιρίων της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού, αθλητικών σωματείων που έχουν ανεγερθεί σε εκτάσεις που έχουν παραχωρηθεί από το Δημόσιο, από ΝΠΔΔ ή δήμους. Στο νόμο υπάγονται επίσης ακίνητα ιδιοκτησίας της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε (Υπερταμείο Αποκρατικοποιήσεων), τουριστικές εγκαταστάσεις εφόσον λειτουργούσαν νόμιμα μέχρι της 28.7.2011, παραδοσιακοί οικισμοί κάτω των 5.000 κατοίκων, διατηρητέα, εγκαταστάσεις κεραιών κ.α.

Καταβληθέντα ποσά προστίμων ανέγερσης και διατήρησης καθώς και καταβληθέντα ποσά ειδικών προστίμων διατήρησης ή και παραβόλων, συμψηφίζονται με το ποσό του ενιαίου ειδικού προστίμου.

Τα καταβληθέντα ποσά αφαιρούνται από την τελευταία δόση και τις αμέσως προηγούμενες χρονικά έως ότου ολοκληρωθεί ο συμψηφισμός. Σε περίπτωση που μετά τον ως άνω υπολογισμό, προκύπτει ότι τα ήδη καταβληθέντα ποσά υπερβαίνουν το ποσό του προστίμου, με βάση τις διατάξεις του παρόντος, δεν αναζητούνται. Όσα αυθαίρετα δεν έχουν ολοκληρώσει διαδικασίες νομιμοποίησης προηγούμενων νόμων, έχουν την δυνατότητα να υπαχθούν στον καινούριο με την διαφορά ότι εάν τα πρόστιμα βγουν χαμηλότερα δεν θα υπάρξει επιστροφή.

Ηλεκτρονικά οι οικοδομικές άδειες

Η υποβολή των δικαιολογητικών που απαιτούνται για τη χορήγηση οικοδομικών αδειών και εγκρίσεων εργασιών δόμησης, διενεργείται αποκλειστικά ηλεκτρονικά. Με την ηλεκτρονική υποβολή του φακέλου της άδειας χορηγείται αυτόματα αριθμός οικοδομικής άδειας. Ο έλεγχος των υποβληθέντων στοιχείων από τις υπηρεσίες δόμησης (ΥΔΟΜ) είναι υποχρεωτικός.
Από την διαδικασία αυτή, εξαιρούνται οι οικοδομικές άδειες που από ειδικές ισχύουσες διατάξεις προβλέπεται ότι δεν εκδίδονται από τις κατά τόπους ΥΔΟΜ. Στην περίπτωση αυτή, ο αριθμός οικοδομικής άδειας χορηγείται μετά από έλεγχο των προβλεπομένων υποβληθέντων στοιχείων εντός 30 ημερών από την αρμόδια υπηρεσία. Για τις ανωτέρω οικοδομικές άδειες η αρμόδια υπηρεσία δύναται να αποστέλλει εντός πέντε ημερών από την υποβολή του αιτήματος, το τοπογραφικό διάγραμμα στην οικεία ΥΔΟΜ για τη θεώρησή του ως προς τους όρους και περιορισμούς δόμησης, καθώς και τον έλεγχό του ως προς την τήρηση των γενικών και ειδικών διατάξεων. Στην περίπτωση αυτή η προαναφερόμενη προθεσμία των τριάντα ημερών ξεκινά από την ημερομηνία παραλαβής του θεωρημένου ή εγκεκριμένου τοπογραφικού διαγράμματος.

Πώς θα πληρώσουν ειδικές ομάδες πληθυσμού

1. Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 80% και άνω, καθώς και πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από πρόσωπα με τις παραπάνω ιδιότητες, με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 60.000 ευρώ, καταβάλουν ποσοστό 15% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Το ποσοστό της αναπηρίας πιστοποιείται από βεβαίωση-γνωμάτευση, που έχει εκδοθεί από αρμόδια δημόσια αρχή.

2. Άτομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, καθώς και πρόσωπα που επιβαρύνονται φορολογικά από πρόσωπα με τις παραπάνω ιδιότητες, με ατομικό εισόδημα έως 18.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 24.000 ευρώ, για την υπαγωγή του στο νόμο πληρώνουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου.

3. Παλιννοστούντες ομογενείς, οι οποίοι έχουν εγγραφεί στα μητρώα ή τα δημοτολόγια δήμου ή κοινότητας, για την υπαγωγή της κύριας κατοικίας τους καταβάλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Οι ίδιες διατάξεις εφαρμόζονται και για τους μόνιμους κατοίκους της Θράκης, και για τα ακίνητα αυτών, για τους οποίους, ειδικά, για την περίπτωση ελλείψεως τίτλων ιδιοκτησίας τα δικαιολογητικά θα καθοριστούν με Κοινή Υπουργική Απόφαση του αρμόδιου Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και των Υπουργών Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών.

4. Πολύτεκνοι, με ατομικό εισόδημα έως 40.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως 80.000 ευρώ, καταβάλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Πολύτεκνοι του προηγούμενου εδαφίου, για την υπαγωγή δευτερεύουσας κατοικίας τους, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή δεν είναι άνω των 80 τ.μ, καταβάλουν ποσοστό 50% του ενιαίου ειδικού προστίμου.

5. Τρίτεκνοι, με ατομικό εισόδημα έως 25.000 ευρώ ή οικογενειακό εισόδημα έως σαράντα χιλιάδες 40.000 ευρώ, για την υπαγωγή τους καταβάλουν ποσοστό 30% του ενιαίου ειδικού προστίμου.

6. Μακροχρόνια άνεργοι καταβάλουν ποσοστό τριάντα τοις εκατό 30% του ενιαίου ειδικού προστίμου.

7. Άτομα τα οποία είναι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης, καταβάλουν ποσοστό 20% του ενιαίου ειδικού προστίμου. Κατά τα δύο πρώτα έτη από την υποβολή της δήλωσης αναστέλλεται η καταβολή των δόσεων.

8. Υπερχρεωμένο φυσικό πρόσωπο του οποίου η κύρια κατοικία έχει εξαιρεθεί από την εκποίηση με δικαστική απόφαση δικαιούται αναστολή ενός έτους από την καταβολή των δόσεων του ενιαίου ειδικού προστίμου.