Το Πολυμελές Πρωτοδικείο της Αθήνας -για την εκκρεμή υπόθεση των δανειοληπτών σε ελβετικό φράγκο- εξέδωσε μια διαφορετική απόφαση, σε σχέση με εκείνη η οποία ίσχυε έως τώρα, η οποία υποστηρίζει τη μειοψηφία των Αρεοπαγιτών. Το δικαστήριο, κατά πλειοψηφία -με ψήφους 2 έναντι 1- διαφωνεί με την απόφαση της πλειοψηφίας του Αρείου Πάγου, η οποία είχε δικαιώσει τις τράπεζες αναφορικά με σχετική υπόθεση, δημιουργώντας νομικό κενό.
Όλα ξεκίνησαν πριν από μερικούς μήνες, όταν το ανώτατο ελληνικό δικαστήριο είχε λάβει απόφαση πως ο όρος των δανειακών συμβάσεων για αποπληρωμή σε ευρώ ή ελβετικό φράγκο -πάντα με βάση την τρέχουσα ισοτιμία- είναι δηλωτικός όρος. Ετσι, δεν υπόκειται σε κανέναν έλεγχο καταχρηστικότητας, οπότε είχε απορρίψει σχετική αίτηση αναίρεσης δανειολήπτριας.
Όμως, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών δεν συναινεί με την απόφαση του Αρείου Πάγου και, υπό αυτό το σκεπτικό, ανέβαλε έκδοση απόφασης. Μάλιστα, απέστειλε αντίστοιχα ερωτήματα -πάντα σχετικά με τη λήψη δανείων σε ελβετικό φράγκο- προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να δοθούν όλες οι σχετικές απαντήσεις.
Μάλιστα, το Πολυμελές Πρωτοδικείο σημειώνει στην απόφασή του ότι έχει τη γνώμη ότι τα ελληνικά δικαστήρια μπορούν να προβούν σε έλεγχο καταχρηστικότητας και ρητρών, οι οποίες απηχούν νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού (και ενδοτικού) δικαίου.
Τα προδικαστικά ερωτήματα από το ελληνικό δικαστήριο προς το δικαστήριο της ΕΕ
Τα προδικαστικά ερωτήματα του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών προς το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) είναι:
«1) Κατά την έννοια του άρθρου 8 της Οδηγίας 93/13/ΕΚ που προβλέπει δυνατότητα των κρατών μελών να θεσπίζουν αυστηρότερες διατάξεις για να εξασφαλίζεται μεγαλύτερη προστασία του καταναλωτή, μπορεί ένα κράτος μέλος να μην ενσωματώσει στο εθνικό δίκαιο το άρθρο 1 παρ. 2 της Οδηγίας 93/13/ΕΚ και να επιτρέψει τον δικαστικό έλεγχο και ρητρών που απηχούν νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού ή ενδοτικού δικαίου;
2) Είναι δυνατόν να θεωρηθεί ότι το άρθρο 1 παράγραφος 2 εδ. α και β της Οδηγίας 93/13/ΕΚ αν και δεν εισήλθε ρητά στο Ελληνικό δίκαιο εισήλθε έμμεσα σύμφωνα με το περιεχόμενο των άρθρων 3 παράγραφος 1 και 4 παράγραφος 1 της ανωτέρω Οδηγίας, όπως αυτό μεταφέρθηκε στην διάταξη του άρθρου 6 παρ. 2 του Ν. 22541/1994;
3) Στην έννοια των καταχρηστικών όρων και του εύρους τους όπως αυτοί ορίζονται στις διατάξεις των άρθρων 3 παράγραφος 1 και 4 παράγραφος 1 της Οδηγίας 93/13 περιέχεται η εξαίρεση του άρθρου 1 παράγραφος 2 εδ. α και β της οδηγίας 93/13;
4) Καταλαμβάνεται από τον έλεγχο της καταχρηστικότητας γενικού όρου συναλλαγής κατά τις διατάξεις της Οδηγίας 93/13/ΕΚ, ο όρος σε πιστωτική σύμβαση που συνάπτει καταναλωτής με πιστωτικό ίδρυμα, ο οποίος αποδίδει το περιεχόμενο κανόνα ενδοτικού δικαίου του κράτους μέλους, εφόσον ο σχετικός όρος δεν αποτέλεσε αντικείμενο χωριστής διαπραγμάτευσης;».
Ελπίδα για λύση
«Νησίδα ελπίδας για όλους τους δανειολήπτες, των οποίων οι προσδοκίες δικαίωσης είχαν εξανεμιστεί μετά την απόφαση 4/2019 της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου», χαρακτηρίζει την απόφαση του Πρωτοδικείου ο πληρεξούσιος δικηγόρος του δανειολήπτη Βασίλης Ηλ. Κοντογιάννης. «Η απόφαση “απηχεί” τόσο την άποψη της “ισχυρής μειοψηφίας” της Σύνθεσης της Ολομέλειας του ΑΠ, όσο και το κοινό περί δικαίου αίσθημα και ισχυροποιεί την επιθυμία για εξεύρεση μιας δικαιοπολιτικά ορθής λύσης σε αυτό το μείζον κοινωνικο-οικονομικό πρόβλημα, το οποίο κατέστησε ομήρους χιλιάδες», σημειώνει ο κ. Κοντογιάννης.
Υπενθυμίζεται πως τον Φεβρουάριο του 2020 ο Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης προχώρησε σε άσκηση πρόσθετης παρέμβασης στον Άρειο Πάγο υπέρ της Γενικής Ομοσπονδίας Καταναλωτών Ελλάδος (ΓΟΚΕ), της Ένωσης Καταναλωτών Αιτωλοακαρνανίας και το Ινστιτούτο Καταναλωτών Κρήτης (ΙΝΚΑ ΚΡΗΤΗΣ) αναφορικά με τα κόκκινα δάνεια δανειοληπτών ελβετικού φράγκου. Αντικείμενο της παρέμβασης ήταν η υποστήριξη του αιτήματος των δανειοληπτών ελβετικού φράγκου για την απεύθυνση προδικαστικού ερωτήματος στο ΔΕΕ επί μίας σειράς ζητημάτων.
Αντίστοιχα, τον Ιούλιο του 2020, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε εκδώσει σχετική απόφαση για τους δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο και στην Ελλάδα. Με την απόφασή του το Δικαστήριο της ΕΕ έκρινε ότι η συμβατική ρήτρα δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης περί καταχρηστικών ρητρών των συμβάσεων που συνάπτονται με καταναλωτές. Σημειώνεται πως η συμβατική ρήτρα μπορεί να μην αποτέλεσε το αντικείμενο διαπραγματεύσεως, πλην όμως απηχεί κανόνα ο οποίος, κατά το εθνικό δίκαιο, εφαρμόζεται μεταξύ των συμβαλλομένων, εφόσον δεν έχει συμφωνηθεί άλλως επί του συγκεκριμένου ζητήματος.