Η διαχρονική αδράνεια που επέδειξε η πολιτεία στην κατάρτιση και κύρωση των δασικών χαρτών αποδεικνύεται το τελευταίο διάστημα ότι είχε μια λογικοφανή εξήγηση: εμπόδισε να ανοίξει νωρίτερα η Κερκόπορτα που θα φώτιζε, όπως έγινε, όλες τις παθογένειες του ελληνικού κράτους και τις ελλείψεις της διοίκησης, φέρνοντας αντιμέτωπους τους πολίτες με παραλείψεις και λάθη δεκαετιών.
Αυτή την εικόνα μεταφέρουν τους τελευταίους μήνες βουλευτές, περιφερειάρχες, τοπικοί άρχοντες και πολίτες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, αφού η ολοκλήρωση της ανάρτησης των δασικών χαρτών σε 130 εκατομμύρια στρέμματα γης ανοίγει, όπως αναμενόταν, τον ασκό του Αιόλου και το τελευταίο διάστημα έχει φτάσει να αποτελεί τη μέγιστη προτεραιότητα προς επίλυση στο γραφείο του πρωθυπουργού.
Αιτία; Ο πράσινος μανδύας με τον οποίο ντύνει καλλιέργειες, οικόπεδα, βοσκοτόπια, ελαιώνες, κατοικίες και δρόμους που εμφανίζονται ως δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις και απειλούν το δικαίωμα δόμησης και εκμετάλλευσης.
Τα ερώτημα όλων είναι πώς μια μεγάλη μεταρρύθμιση που συνδέεται άμεσα με την εκπόνηση και την ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου θα καταφέρει να ξεπεράσει τα εμπόδια και κατ’ επέκταση την οργή του κόσμου ώστε να προχωρήσει χωρίς να φρενάρει τη διαδικασία εκπόνησης των δασικών χαρτών. Η κυβέρνηση επιδιώκει να εξαντλήσει τα εργαλεία που έχει στα χέρια της για να κάνει το επόμενο βήμα, για το οποίο τη γενική κατεύθυνση έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός: να διορθωθούν λάθη, να συμπληρωθούν παραλείψεις, να ψηφιστούν ρυθμίσεις όπου απαιτείται και να λυθούν γρήγορα τα προβλήματα ώστε να μην ταλαιπωρηθούν οι πολίτες.
Το πρώτο μέτρο της κυβέρνησης είναι η παράταση στην υποβολή αντιρρήσεων κατά 6 μήνες, με ταυτόχρονη μείωση κατά 50% των τελών, διάστημα που είναι σαφές ότι θα παραταθεί, καθώς ο χρόνος που θα χρειαστεί για να εξομαλυνθεί η κατάσταση θα είναι πολύ μεγαλύτερος.
«Σε καμία περίπτωση δεν θα αφήσουμε καταπατητές και εμπρηστές να τρυπώσουν στις ρυθμίσεις των δασικών χαρτών», δηλώνει στο «business stories» ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς, ο οποίος επιβεβαιώνει ότι το υπουργείο έχει επεξεργαστεί και οριζόντιες νομοθετικές προτάσεις προκειμένου να δώσει λύσεις σε όλα τα αγκάθια των δασικών χαρτών, αφού προηγουμένως όμως μελετήσει την τελική κρίση του ΣτΕ.
Για τους δασικούς χάρτες εκκρεμεί η έκδοση της απόφασης για τις προσφυγές που έχουν υποβληθεί εναντίον της αναμόρφωσής τους που έγινε πέρυσι, με πρωτοβουλία του κ. Κωστή Χατζηδάκη προκειμένου να εξαιρεθούν από την προστασία της δασικής νομοθεσίας εκτάσεις και να περιοριστεί ο όγκος των 180.000 αντιρρήσεων.
Ο κ. Αμυράς, όπως και ο υπουργός Περιβάλλοντος κ. Κώστας Σκρέκας περιόδευσαν τις προηγούμενες μέρες στα Δωδεκάνησα και την Κρήτη, περιοχές στις οποίες και έχει εξεγερθεί ο κόσμος από την ανάρτηση των δασικών χαρτών.
Τα Δωδεκάνησα ανήκουν στον νησιωτικό χώρο που έχει πληγεί ιδιαίτερα από την ανάρτηση των δασικών χαρτών, εμφανίζοντας πολύ υψηλά ποσοστά δασικής κάλυψης. Η περιοχή της Σύμης στους αναρτημένους δασικούς χάρτες, για παράδειγμα, έχει σκεπαστεί κατά 80% από δασικές εκτάσεις, ενώ το Αγαθονήσι, η Κάρπαθος και η Κάσος σε ποσοστό 70%. Με κινητοποιήσεις εναντιώνονται αγρότες και κτηνοτρόφοι στην Κρήτη που ζητούν απόσυρση και διόρθωση των χαρτών για να μη χαθούν οι επιδοτήσεις, απορρίπτοντας τη διαδικασία των αντιρρήσεων. «Για πρώτη φορά οι αγρότες κατεβαίνουν στους δρόμους και δεν διεκδικούν λεφτά, αλλά διεκδικούν τη γη τους. Ολα τα κόμματα αναγνωρίζουν πως οι δασικοί χάρτες έχουν λάθη. Να τους πάρει άμεσα πίσω η κυβέρνηση και να τα διορθώσει», αναφέρουν οι εκπρόσωποι των αγροτών.
Ποιο είναι το πρόβλημα
Ο χρόνος των έξι μηνών θα αξιοποιηθεί για να αντιμετωπιστούν τα πρόδηλα σφάλματα, οι παραλείψεις και τα λάθη που έγιναν κατά την ανάρτηση των δασικών χαρτών χωρίς να έχουν ενσωματωθεί στους χάρτες πράξεις της διοίκησης. Πρόκειται για αναδασμούς, εποικιστικές εκτάσεις, οικοδομικές άδειες πριν από το 1975, τα αρχεία του ΟΠΕΚΕΠΕ με τα οποία χορηγούνται οι επιδοτήσεις των αγροτών, περιεχόμενο που χωρίς αυτό είναι αδύνατον να υπάρξει μια ασφαλής αποτύπωση των χαρτών.
Υπάρχουν όμως και πιο σύνθετα ζητήματα, όπως το ιδιοκτησιακό καθεστώς που είναι διαφορετικό στα νησιά, το είδος βλάστησης που σε πολλές περιπτώσεις βαφτίζει δάση τα φρύγανα όπως ο ασπάλαθος, αλλά και τα λάθη των μελετητών που έριξαν βαριά σκιά και άλλαξαν την όψη των δασικών χαρτών.
Με εξαίρεση τις Κυκλάδες, την Κρήτη, τη Μάνη, τα Ιόνια νησιά, τη Λέσβο, τη Σάμο, τα Κύθηρα-Αντικύθηρα και τη Χίο, που έχουν ένα ξεχωριστό νομικό καθεστώς, κάθε έκταση που είναι δασική αυτομάτως θεωρείται και δημόσια (τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου).
Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο στον ιδιώτη να τη διεκδικήσει, καθώς θα χρειαστεί να αποδείξει ότι η έκταση είναι ιδιωτική με αναγνωρισμένους τίτλους. Στο υπουργείο, για να διευκολύνουν τους πολίτες, εξετάζουν οι τίτλοι ιδιοκτησίας αυτοί να ανάγονται μετά το 1946. Επίσης, το ΥΠΕΝ δέχεται προτάσεις και εξετάζει θετικά το ενδεχόμενο να ενταχθούν και τα Δωδεκάνησα στα νησιά όπου δεν υπάρχει το τεκμήριο κυριότητας υπέρ του Δημοσίου. Στις περιοχές που υπάρχει το τεκμήριο το Δημόσιο θα διεκδικεί, μόνο αυτά για τα οποία έχει τίτλους.
«Είναι αναγκαίο να αλλάξει η προτίμηση του Ελληνικού Δημοσίου και της απόδειξης της κυριότητας ώστε όπως ένας ιδιώτης πρέπει να αποδείξει ότι του ανήκει μια έκταση, το ίδιο να πρέπει να πράξει και το Δημόσιο», επισημαίνει ο κ. Θανάσης Παύλου, τοπογράφος-μηχανικός που υποστηρίζει ότι χρειάζεται να αναμορφωθεί το θεσμικό πλαίσιο για να επιλυθούν ουσιαστικά ζητήματα των δασικών χαρτών.
Ο ίδιος αναφέρει ότι με τους δασικούς χάρτες δεν καθορίζεται μόνο η χρήση αλλά και η ιδιοκτησία, καθώς ότι είναι δασικό δηλώνεται από το Δημόσιο στο Κτηματολόγιο και επομένως καταγράφεται ως ιδιοκτησία του.
Διόρθωση λαθών και νομοθετικές παρεμβάσεις θα πρέπει να γίνουν και για τις χορτολιβαδικές εκτάσεις που είναι σήμερα ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος για τον νησιωτικό χώρο με τη χαμηλή βλάστηση. Τα προβλήματα εντοπίζονται ως προς την ιδιοκτησία της γης κυρίως σε περιοχές όπου δεν υπάρχει τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου, αλλά και ως προς την ερμηνεία του όρου (τι είναι χαρτολιβαδικό) και σχετικά με το ποια φυτά θεωρούνται δασικού χαρακτήρα. Για παράδειγμα, θαμνώδης βλάστηση όπως ο ασπάλαθος που μέχρι σήμερα κατατασσόταν στις δασικές εκτάσεις, με πρόσφατη απόφαση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών εξαιρέθηκαν και πλέον (σύμφωνα με την σχετική γνωμοδότηση) θα εντάσσονται στην κατηγορία των χορτολιβαδικών, βραχώδη ή αγροτικών εκτάσεων ώστε να απαλειφθεί ένα ακόμη αγκάθι που χρωματίζει τους χάρτες και θα αποδεσμεύσει πολλές εκτάσεις στα νησιά και στην Κρήτη.
Οι αλλαγές στα είδη των φυτών που θεωρούνται δασικού χαρακτήρα, σε συνδυασμό και με τον χρόνο απόδειξης της κυριότητας με τίτλο ιδιοκτησίας, θα επιλύσουν πολλά προβλήματα.
Παρεμβάσεις και ρυθμίσεις απαιτούνται και σε άλλα σημεία. Για παράδειγμα, σε δάση που εκχερσώθηκαν και σήμερα είναι γεωργικές καλλιέργειες και παίρνουν ενισχύσεις θα χρειαστεί νομοθετική ρύθμιση που να είναι συμβατή με το ΣτΕ. Σε αυτόν τον τομέα, όμως, το ΥΠΕΝ έχει κακό παρελθόν. Από την προηγούμενη κυβέρνηση επιχειρήθηκε ρύθμιση για τις δασικές εκτάσεις που εκχερσώθηκαν παράνομα για γεωργική χρήση ώστε να μπορούν να εξαγοραστούν από τους ενδιαφερόμενους. Η ρύθμιση κατέπεσε στο ΣτΕ. Υπάρχουν σκέψεις και γίνεται η σχετική επεξεργασία για μια νέα διάταξη, με την οποία θα επιτρέπεται η χρήση αυτών των εκτάσεων με διαφορετικά όμως κριτήρια. Για παράδειγμα μελετάται η πρόταση να μεταβιβάζεται η χρήση και όχι η κυριότητα των εκτάσεων αυτών και όταν αλλάξει χρήση μια έκταση να επιστρέφει στο δημόσιο.
Προβλήματα ανακύπτουν και σε άλλες περιπτώσεις, όπως είναι οι δασωμένοι αγροί (αγροτικές εκτάσεις το 1945 που στις νεότερες αεροφωτογραφίες αποτυπώνονται ως δασικές) και αντίστοιχα περιπτώσεις που ήταν αγροτικές το 1945 αλλά και το 2015 και ενδιάμεσα δασώθηκαν και κάηκαν και κρίθηκαν αναδασωτέες ή εκχερσώθηκαν και κρίθηκαν αναδασωτέες με πράξεις των δασικών υπηρεσιών. Για όλες αυτές τις περιοχές πρέπει να εξεταστεί ο τρόπος που θα επιτρέψει να αποχρωματιστούν από τους δασικούς χάρτες.
Μεγάλη εκκρεμότητα παραμένει και η διαχείριση χιλιάδων κατοικιών μέσα σε δάση (οι λεγόμενες οικιστικές πυκνώσεις), οι οποίες αρχικά εξαιρέθηκαν από τους χάρτες και ξεκίνησαν τώρα να αναρτώνται και για τις οποίες αναμένεται βροχή αντιρρήσεων. Το ΥΠΕΝ ετοιμάζει να φέρει ρύθμιση που θα «ξεπλένει» τις αμαρτίες, στη φιλοσοφία ότι το κόστος κατεδάφισης είναι πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο της διατήρησης (οικονομικό, περιβαλλοντικό, κοινωνικό).
Στο ΥΠΕΝ προσπαθούν να ξορκίσουν τον κίνδυνο μιας ενδεχόμενης απόφασης του ΣτΕ, που θα κάνει δεκτές τις προσφυγές εναντίον της ρύθμισης Χατζηδάκη. Μια τέτοια απόφαση θα οδηγήσει, όπως λένε, αρμόδιες πηγές σε μια εκ νέου αναμόρφωση των δασικών χαρτών, βάζοντας σε έναν νέο κύκλο ομηρείας και ταλαιπωρίας τους πολίτες των οποίων τα ακίνητα, χωρίς στην πραγματικότητα να είναι, εμφανίζονται ως δασικά στον χάρτη. Σε κάθε περίπτωση, ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος για τους πολίτες. Η υποβολή αντίρρησης έχει ένα σημαντικό κόστος ανάλογο της αξίας του ακινήτου, το οποίο ανεβαίνει σε παραθεριστικές και νησιωτικές περιοχές.
Οπως αναφέρουν επαγγελματίες, για να είναι νομικά δεμένη μια αντίρρηση θα πρέπει ο πολίτης να συνεργαστεί με νομικό, τοπογράφο – μηχανικό και ενδεχομένως και δασολόγο. Και αν απορριφθεί από τις Επιτροπές Αντιρρήσεων, θα πρέπει να είναι έτοιμος για το επόμενο βήμα που είναι η προσφυγή στο ΣτΕ, διαδικασία που μεταφράζεται τόσο σε χρόνο όσο και σε χρήμα.
Διαβάστε ακόμη:
Lockdown: Ποιες επιχειρήσεις ανοίγουν από 19 Απριλίου – «Όχι» στο άνοιγμα mall, φροντιστηρίων
Voucher 200 ευρώ: Έρχεται ο β’ κύκλος του προγράμματος – Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
Φορολογικές δηλώσεις: Οι αλλαγές σε δόσεις, αποδείξεις, ενοίκια, τεκμήρια (vid)