«Από την Κρήτη στον κόσμο και από τις δυσκολίες στους θριάμβους της ζωής» ο Βαρδής Βαρδινογιάννης άφησε από χθες στα χέρια της Ιστορίας το ανεξίτηλο στίγμα του στην επιχειρηματική ζωή του τόπου.
Ένα στίγμα «βαρύ» όσο ο επιχειρηματικός κολοσσός που δημιούργησε, υπό τη σκέπη του οποίου λειτουργεί ένας «γαλαξίας» 92 εταιρειών στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με τον ετήσιο τζίρο μόνο της «ναυαρχίδας» Motor Oil να ξεπερνά τα 13 δισ. ευρώ.
Όλα αυτά που σήμερα μοιάζουν σαν να…υπήρχαν από πάντα, είναι το αποτέλεσμα μιας ζωής στρατευμένης μέχρι το τέλος αφενός στο χτίσιμο βήμα-βήμα και στη σταδιακή γιγάντωση αυτού του ομίλου. Αφετέρου στην οικογένεια, την πατρίδα και τις αρχές που έμαθε να υπηρετεί από τότε που αντίκρυσε για πρώτη φορά το φως, πριν 91 χρόνια σε ένα μικρό χωριό του Ρεθύμνου.
Η αφετηρία ήταν δύσκολη. Δεν είχε καμία σχέση με το μετέπειτα ισχυρό οικονομικό εκτόπισμα. Η πολυμελής, αλλά «δεμένη» οικογένεια του Γιάννη Βαρδινογιάννη και της Χρυσής Θεοδωρουλάκη μέσα στα σύννεφα του Μεσοπολέμου και μετά της Κατοχής, προσπαθούσε να επιβιώσει, πάντα με σκληρή δουλειά. Βέβαια, ο αγώνας βρισκόταν «καταγραμμένος» στο dna της καθώς οι προγονοί της είχαν πρωταγωνιστήσει στην Κρητική εξέγερση κατά των Οθωμανών.
Ακολουθώντας έναν κατά το δυνατό «σίγουρο δρόμο» προκειμένου και εκείνος να στηρίξει την οικογένειά του, εισήλθε σε μια άλλη μεγάλη «οικογένεια», αυτή του Πολεμικού Ναυτικού, την οποία επίσης αγάπησε με πάθος και δεν εγκατέλειψε ποτέ.
Τα πρώτα βήματα, η ΣΕΚΑ και η Motor Oil
Λόγω της βαθιάς του δημοκρατικής συνείδησης, το δικτατορικό καθεστώς τον οδήγησε σε αναγκαστική αποστρατεία και τον εξόρισε στην Αμοργό. Ωστόσο, οι αρχές και οι αξίες του Πολεμικού Ναυτικού χάραξαν την καρδιά του και αποτέλεσαν πυξίδα της πορείας και της δράσης του.
Μετά την αποστράτευσή του, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης στάθηκε στο πλευρό του μεγαλύτερου αδελφού του Νίκου. Αν και εκείνος είχε θητεύσει στις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού, στη συνέχεια ήδη από το 1961 άνοιξε το δρόμο προς τις επιχειρηματικές δραστηριότητες της οικογένειας, με την αμέριστη συμπαράσταση των άλλων μελών της και ιδιαίτερα του Βαρδή.
Έτσι, αγοράστηκε μια μεγάλη έκταση στους Καλούς Λιμένες της νότιας Κρήτης με στόχο τη δημιουργία σταθμού ανεφοδιασμού πλοίων. Τον Ιούλιο του 1961 ιδρύθηκε η «ΣΕΚΑ Σταθμός Εφοδιασμού Πλοίων δια Καυσίμων, Καπνικών και Αλκοολούχων Ειδών».
Οι επιχειρήσεις της ξεκίνησαν μέσω κοινοπραξίας με την Mobil Corporation και τον Αριστοτέλη Ωνάση, για τη λειτουργία ενός σταθμού ανεφοδιασμού ναυτιλιακών καυσίμων για διερχόμενα πλοία από στη περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Αρχικά, οι ανεφοδιασμοί των πλοίων γίνονταν εντός του φυσικού λιμανιού των Καλών Λιμένων μέσω ενός πλοίου-‘μάνα’, ένα μεγάλο δεξαμενόπλοιο, στο οποίο πρόσδεναν τα πλοία για ανεφοδιασμό και τροφοδοσία. Το 1966, η ΣΕΚΑ ολοκλήρωσε την κατασκευή εγκατάστασης δεξαμενών επί της νησίδας Αγ. Παύλος, η οποία βρίσκεται ένα τέταρτο μιλίου από την ακτή. Οι εγκαταστάσεις αποτελούνται από έξι δεξαμενές συνολικής χωρητικότητας πέραν των 31.000 μετρικών τόνων.
Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του σταθμού των Καλών Λιμένων ήταν η θέση του, μόλις 7 ναυτικά μίλια από τα διεθνή ύδατα και το θαλάσσιο διάδρομο του καναλιού του Σουέζ. Επιπλέον, το κλίμα της περιοχής δίνει ως επί το πλείστον καλό καιρό επιτρέποντας μεγαλύτερο αριθμό ημερών λειτουργίας.
Για δεκαετίες, ο σταθμός εξελίχθηκε σε γνωστή κλήση των διερχόμενων από το κανάλι του Σουέζ πλοίων για καύσιμα και εφόδια. Η ΣΕΚΑ επέκτεινε τις υπηρεσίες εφοδιασμού καυσίμων και στον Πειραιά με τη λειτουργία του διυλιστηρίου της Motor Oil στους Αγ. Θεοδώρους.
Τα τελευταία χρόνια, η ΣΕΚΑ, η οποία διοικείται από τα παιδία του Νίκου Βαρδινογιάννη, Δημοσθένη (που είναι και Πρόεδρος του ΔΣ.), Ιωάννα και Πύρρο, έχει ολοκληρώσει ένα εκτεταμένο επενδυτικό πρόγραμμα για την συνολική συντήρηση, ανακατασκευή και αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, με σκοπό να διεκδικήσει θέση ως βασικό λιμάνι ανεφοδιασμού στη Μεσόγειο.
Γυρνώντας πίσω το ρολόι του χρόνου, στις αρχές της δεκαετίας του ’70, το επόμενο «στοίχημα» ήταν η άνοδος από την Κρήτη στην Αττική με τη δημιουργία του διυλιστηρίου της Motor Oil.
Αφού αγοράστηκε μια έκταση 1.000 στρεμμάτων στους Αγίους Θεοδώρους, όταν το ημερολόγιο έγραφε «1972» ξεκίνησε τη λειτουργία του το πρώτο διυλιστήριο, με μονάδα διύλισης αργού πετρελαίου, μονάδα παραγωγής βασικών λιπαντικών και προβλήτα.
Η μοίρα, ωστόσο, στάθηκε σκληρή για την οικογένεια και μόλις την επόμενη χρονιά έφυγε από τη ζωή ο Νίκος Βαρδινογιάννης λόγω καρδιακού επεισοδίου, σε ηλικία μόλις 42 ετών. Ήταν τότε που ο Βαρδής χωρίς δεύτερη σκέψη πήρε στα χέρια του τα ηνία της εταιρείας, που με σταθερά βήματα και στιβαρές επιχειρηματικές αποφάσεις οδήγησε στην κορυφή εντός και εκτός συνόρων.
Οι επόμενοι σταθμοί
Και εδώ όμως έπρεπε να αναμετρηθεί με πολλά εμπόδια, τα οποία όμως κατάφερε να ξεπεράσει με όραμα, εργατικότητα, μεθοδικότητα και σκληρούς αγώνες. Έτσι, μέσα σε λίγα χρόνια μετέτρεψε το μικρό διυλιστήριο λιπαντικών στους Αγίους Θεοδώρους στο σημερινό ενεργειακό όμιλο διεθνούς βεληνεκούς της Motor Oil, τον στρατηγικό πυλώνα του Ομίλου Βαρδινογιάννη.
Αυτό απαίτησε διαρκείς και μεγάλες επενδύσεις. Το 1975 με το Συγκρότημα Ατμοσφαιρικής Απόσταξης δυναμικότητας 100.000 βαρελιών/ημέρα, και δεξαμενές χωρητικότητας 1,5 εκατ. μετ. τόνων. Το 1978, με την κατασκευή μονάδας Καταλυτικής Αναμόρφωσης για την παραγωγή βενζινών. Το 1980 ,με την εγκατάσταση μονάδας Καταλυτικής Πυρόλυσης για την επεξεργασία μαζούτ σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το 1984, με τη μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύσιμο φυσικό αέριο.
Με την είσοδο στη νέα χιλιετία, το 2000 προστίθενται στο διυλιστήριο νέες υποδομές και προχωρά η μετατροπή του Αναμορφωτή Νάφθας σε μονάδα συνεχούς αναγέννησης 103 οκτανίων για την παραγωγή καυσίμων, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Ε.Ε.
Το 2002 με την εξαγορά του 100% της Avin Oil. Το 2004 με το Σταθμό Φόρτωσης Βυτιοφόρων. Το 2005 με την έναρξη λειτουργίας της μονάδας Υδρογονοδιάσπασης (Hydrocracker) για παραγωγή καθαρών καυσίμων. Το 2010 με νέα μονάδα Απόσταξης Αργού με ικανότητα διύλισης 60.000 βαρελιών/ημέρα και την εξαγορά των εταιρειών Shell Hellas Shell Gas Α.Ε.Β.Ε.Υ. Το 2014 με την εξαγορά της Cyclon. Το 2018 με την απόκτηση της NRG και την είσοδο στην απελευθερωμένη αγορά ρεύματος-φυσικού αερίου. Το 2020 με την έναρξη κατασκευής του νέου συγκροτήματος κατεργασίας Νάφθας και με το έργο του ψηφιακού μετασχηματισμού του Ομίλου.
Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι σε αυτή την πορεία υπήρξε για σχεδόν μια δεκαετία συμπόρευση με τον μεγαλύτερο ενεργειακό όμιλο του κόσμου. Το 1996 η Saudi Aramco εξαγόρασε το 50% των μετοχών της Motor Oil και το 2005 αυτό το ποσοστό επέστρεψε στα χέρια της οικογένειας μέσω της Motor Oil Holdings S.A.
Όλα τα παραπάνω, παράλληλα με συμμετοχές σε εταιρείες εξορύξεων σε διάφορα σημεία του πλανήτη, αλλά και με το ξεδίπλωμα μιας πολύπλευρης επιχειρηματικής στρατηγικής με βραχίονες στη ναυτιλία, στον τραπεζικό τομέα (παλαιότερα με τη Chios Bank και σήμερα με την Optima), τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (τηλεοπτικοί σταθμοί Star και Alpha), την τουριστική αγορά κ.α.
Το άνοιγμα στην πράσινη ενέργεια
Πιο χαρακτηριστικό ίσως της στρατηγικής αντίληψης και του αισθητηρίου που διέθετε ο Βαρδής Βαρδινογιάννης είναι το ταχύτατο και εντυπωσιακό άνοιγμα προς την ενεργειακή μετάβαση, μέσω ενός κολοσσιαίου επενδυτικού προγράμματος ύψους 4 δισ. ευρώ.
Ήταν τον Οκτώβριο του 2019 όταν ο Όμιλος της Motor Oil ανακοίνωσε την είσοδό του στον κλάδο των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μέσω της θυγατρικής εταιρείας, Ηλεκτροπαραγωγή Σουσακίου. Το πρώτο βήμα έγινε με την εξαγορά της Στεφανέρ Ενεργειακή που διέθετε τρεις άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για ισάριθμα αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος 9,4 MW.
Ακολούθησε ένα συναρπαστικό «ταξίδι» και μέσα σε πέντε μόλις χρόνια, περισσότερες από 60 εξαγορές και συγχωνεύσεις άλλων μικρότερων εταιρειών, το deal με την Ελλάκτωρ και την απόκτηση της «Άνεμος», η MORE, -όπως μετονομάστηκε το Μάιο του 2021 η Ηλεκτροπαραγωγή Σουσακίου-, έχει «δύναμη πυρός» που φτάνει τα 3 GW, καθώς διαθέτει σήμερα χαρτοφυλάκιο εν λειτουργία αιολικών, φωτοβολταϊκών και υδροηλεκτρικών έργων συνολικής δυναμικότητας 839MW καθώς και χαρτοφυλάκιο αδειών προς ανάπτυξη έργων ΑΠΕ συνολικής ισχύος 2,2GW.
Ηχηρό «παρών» διεκδικεί ο Όμιλος και στον πολλά υποσχόμενο τομέα των υπεράκτιων αιολικών πάρκων. Στο πλαίσιο αυτό, στις 31 Μαΐου 2024, η MORE σύναψε συμφωνητικό με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, για να αποκτήσουν κοινό έλεγχο επί της εταιρείας «ΑΙΟΛΙΚΗ ΠΡΟΒΑΤΑ ΤΡΑΪΑΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Μ.Α.Ε.» με σκοπό την ανάπτυξη υπεράκτιου αιολικού πάρκου ισχύος 400 MW στην θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης.
Ακόμη, ο Όμιλος της Motor Oil, σε joint venture με την ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ ολοκλήρωσε τη μεγάλη επένδυση ύψους 375 εκατ. ευρώ για την κατασκευή της πλέον σύγχρονης ηλεκτροπαραγωγικής μονάδας με καύσιμο το φυσικό αέριο, ισχύος 877 MW, στην Κομοτηνή.
Στα σκαριά βρίσκεται και το FSRU της θυγατρικής Διώρυγα Gas, στους Αγίους Θεοδώρους, το οποίο θα αποτελέσει μια νέα πύλη εισόδου του φυσικού αερίου στη Ν. Ελλάδα.
Μόλις φέτος το καλοκαίρι ολοκληρώθηκε η εξαγορά του 94,44% της Ηλέκτωρ από τη Motor Oil έναντι συνολικού τιμήματος 114,73 εκατ. ευρώ. Κάτι που σε συνδυασμό με την απόκτηση προ διετίας της εταιρείας Thalis, ανοίγει για τον Όμιλο την προοπτική πρωταγωνιστικής θέσης και στον τομέα της διαχείρισης και ενεργειακής αξιοποίησης απορριμμάτων.
Η μεγάλη παρακαταθήκη
Ο Βαρδής Βαρδινογιάννης πέτυχε να δημιουργήσει ένα κολοσσιαίο επιχειρηματικό οικοδόμημα-εξαγωγικό πυλώνα της χώρας, με τεράστια συμβολή στην εθνική οικονομία και την κοινωνία, αλλά και στην ενεργειακή ασφάλεια και σταθερότητα.
Με την ηγετική του προσωπικότητα κράτησε με στιβαρότητα και βαθιά αίσθηση ευθύνης το τιμόνι του Ομίλου για πάνω από μισό αιώνα, αφήνοντας μια σπουδαία παρακαταθήκη. Που δεν μετριέται μόνο με αριθμούς, αλλά κυρίως με τις αρχές και τις αξίες που κληροδότησε στους διαδόχους του. Σε αυτούς από την στενή οικογένεια Βαρδινογιάννη, αλλά και τη μεγάλη «οικογένεια» της Motor Oil, που αναλαμβάνουν πλέον να συνεχίσουν και να μεγαλώσουν ακόμη περισσότερο το δικό του δημιούργημα.
Διαβάστε ακόμη
Αύξηση φόρου… 533% στις βραχυχρόνιες μισθώσεις «τύπου Airbnb»
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα