Ο κλάδος, ο οποίος με συνεχή αύξηση, επί επτά συναπτά έτη την περίοδο 2013- 2019, μέσα στην κρίση ήταν από τους βασικούς τομείς στήριξης της ελληνικής οικονομίας συμβάλλοντας τα μάλα στο ελληνικό ΑΕΠ, θα είναι φέτος και ένας από τους βασικούς λόγους για την ύφεση που προανήγγειλε προ ημερών για το 2020 ο υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας.

Στις αρχές της φετινής χρονιάς, διαφαινόταν σίγουρο ένα νέο ρεκόρ -για όγδοη συνεχή χρονιά- καταρχάς, με βάση τις προκρατήσεις για τη θερινή σεζόν του 2020. Επιπλέον, υπάρχει και η εκ των υστέρων επιβεβαίωση, τόσο από τα πρώτα, εντυπωσιακά, ποσοστά αφίξεων (+19,7%) και εισπράξεων (+24,4%) που κατέγραψε η Τράπεζα της Ελλάδος τον Ιανουάριο, όσο και από την επιβατική κίνηση του πρώτου διμήνου Ιανουαρίου- Φεβρουαρίου που κατέγραψε η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας στα ελληνικά αεροδρόμια και έφθασε τα 4,38 εκατ. επιβάτες με αύξηση 4,7%, εν μέσω χαμηλής σεζόν και -φυσικά- προ των πρώτων κρουσμάτων του κορωνοϊου στη χώρα μας.

Στην παρούσα φάση, η όποια ομαλότητα έχει διακοπεί βίαια και όλα είναι στον «αέρα» για το ελληνικό καλοκαίρι τόσο στο κομμάτι των αφίξεων όσο και των εισπράξεων. Η απώλεια των τουριστικών εσόδων, έστω κι αν αυτή την στιγμή δεν μπορεί να είναι μετρήσιμη, θα είναι παραπάνω από αισθητή για την ελληνική οικονομία. Κι αυτό γιατί, συνολικά, η άμεση συνεισφορά του κλάδου στη διαμόρφωση του ΑΕΠ αντιστοιχεί κοντά στο 12% και περιλαμβάνει, πέραν των εισπράξεων από τους ξένους επισκέπτες της χώρας (άνω των 18,1 δισ. ευρώ για πρώτη φορά το 2019), τη δαπάνη των τουριστών και των εταιρειών κρουαζιέρας, τις αερομεταφορές, τις θαλάσσιες αερομεταφορές, τον εγχώριο τουρισμό αλλά και τις ιδιωτικές επενδύσεις, φθάνοντας τελικά στα πέριξ των 25 δισ. ευρώ.

Επιπλέον, για κάθε 1 ευρώ που παράγεται από την τουριστική δραστηριότητα δημιουργείται έμμεση και προκαλούμενη πρόσθετη οικονομική δραστηριότητα 1,65 ευρώ σε καταλύματα, εστίαση εμπόριο, μεταφορές, ταξιδιωτικό γραφεία, ενοικίαση αυτοκινήτων κ.τ.λ. και άρα συνολικά το ΑΕΠ αυξάνει κατά 2,65 ευρώ. Αρα, συνυπολογίζοντας και τα πολλαπλασιαστικά οφέλη, η συνολική συνεισφορά του κλάδου μπορεί να ξεπερνά το 30% «καθιστώντας τον κλάδο βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει η Τράπεζα της Ελλάδος.

Τώρα, ακόμη κι αν η Ελλάδα καταφέρει να ελέγξει τον ιό σχετικά γρήγορα, ο οικονομικός αντίκτυπος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο είναι τεράστιος και οι βασικοί «πελάτες» του ελληνικού τουρισμού, που δεν είναι άλλοι από τους Ευρωπαίους θα βγούν πολύ πληγωμένοι από την κρίση, σε μία νέα, ολότελα διαφορετική οικονομική πραγματικότητα.

Επίσης, με τα σημερινά δεδομένα, κάθε χώρα στην Ευρώπη έχει εντελώς διαφορετική ταχύτητα σε σχέση με τον «έλεγχο»του ιού, επομένως είναι αμφίβολο αν ακόμη και προς το τέλος του πρώτου εξαμήνου, όπως ήλπιζαν οι τουριστικοί φορείς, θα υπάρξει εξομάλυνση της κατάστασης. «Η διάρκεια της παρούσας κρίσης του κορωνοϊού είναι καθοριστικής σημασίας για την πορεία των τουριστικών εσόδων», αναφέρουν οι αναλύσεις τραπεζών και επενδυτικών οίκων και δεν είναι τυχαίο που τονίζουν ότι από τα 18,15 δισ. ευρώ των ετήσιων ταξιδιωτικών εισπράξεων του 2019, τα 13,3 δισ. ευρώ αφορούσαν την περίοδο Ιουνίου – Σεπτεμβρίου 2019.

Τα ερωτήματα

Μία ακόμη παράμετρος, την οποία θέτουν οι ξενοδόχοι και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων κ. Γρηγόρης Τάσιος είναι όχι μόνο αν θα υπάρχουν η διάθεση και η ψυχολογία αλλά ακόμη και γενικότερα οι προϋποθέσεις, οικονομικές και κοινωνικές ώστε να πάνε οι Ευρωπαίοι διακοπές.

Ιδού μερικά από τα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις, καταρχάς σε σχέση με τους εν δυνάμει επισκέπτες της χώρας από το εξωτερικό:

-Στην καθημερινότητα των πολιτών, ποιες αποφάσεις θα ληφθούν σε σχέση με τη διάρκεια του σχολικού έτους λόγω των κλειστών σχολείων– που επηρεάζει αναπόφευκτα και την περίοδο των διακοπών- αλλά και τις λειτουργίες επαγγελματικών δραστηριοτήτων που λόγω της καραντίνας έχουν μείνει πίσω;

–Κατά πόσο ο μέσος Ευρωπαίος, με τα νέα οικονομικά δεδομένα, θα είναι σε θέση φέτος το καλοκαίρι να εντάξει τη δαπάνη των διακοπών στον φετινό του προϋπολογισμό;

Καίρια είναι και τα ερωτήματα σε σχέση με τους κλάδους και τις επιχειρήσεις που στηρίζουν την «αλυσίδα» του τουρισμού:

– Κατά πόσο θα έχουν αποφευχθεί μαζικά λουκέτα σε επιχειρήσεις με μειωμένες αντοχές απέναντι στη σημερινή κατάρρευση της ζήτησης;

– Η ακραία περίπτωση μιας πανδημίας τινάζει στον αέρα τις υφιστάμενες συμφωνίες με τους tour operators και διαμορφώνει, ως αναμενόμενο, βίαια, προς τα κάτω τις τιμές. Σε ποιες τιμές λοιπόν θα κλειστούν οι (όποιες) κρατήσεις της τελευταίας στιγμής;

– Ποια θα είναι η κατάσταση συνολικά στις αερομεταφορές, τον κλάδο που έχει δεχθεί τους μεγαλύτερους κλυδωνισμούς μέχρι σήμερα, δεδομένου ότι πολλές αεροπορικές αυτή την στιγμή αντιμετωπίζουν ακόμη και πρόβλημα βιωσιμότητας;

Το τρίπτυχο των προτάσεων

Στο σχεδιασμό της επόμενης μέρας, η στροφή στον Ελληνα τουρίστα ώστε να ταξιδέψει φέτος εντός των τειχών φαίνεται να είναι μία πρώτη πρόταση την οποία επεξεργάζεται και το κυβερνητικό επιτελείο με ανοικτό το ενδεχόμενο για επιπλέον κίνητρα στο κομμάτι του εσωτερικού τουρισμού.

Ωστόσο, το μερίδιο του εσωτερικού τουρισμού σε σύγκριση με τα έσοδα του εισερχόμενου τουρισμού είναι πολύ μικρό κι έχει συρρικνωθεί περαιτέρω τα τελευταία χρόνια σε επίπεδα κοντά στο 1,5 δισ. ευρώ όσον αφορά τις δαπάνες των Ελλήνων στη χώρα τους, με εμφανή την προτίμησή τους για ταξίδια στο εξωτερικό:

Ενδεικτικά, το 2019, όσον αφορά τις ταξιδιωτικές πληρωμές εκτός Ελλάδος, σημείωσαν αξιοσημείωτη άνοδο σχεδόν κατά 25%, όπως διψήφιο ποσοστό ανόδου σημειώθηκε και την περίοδο 2017- 2018. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας οι Ελληνες προτιμούν σταθερά τα ταξίδια στο εξωτερικό έναντι των προορισμών του εσωτερικού, αν ληφθεί υπόψη ότι το 2017 οι δαπάνες τους εκτός Ελλάδος ήταν κάτω από 2 δισ. ευρώ– και συγκεκριμένα στο 1,9 δισ. ευρώ, για να αυξηθούν στα 2,19 δισ. ευρώ το 2018 και ξεπερνώντας τελικά πέρυσι, τα 2,73 δισ. ευρώ. φθάνοντας τα 2,73 δισ. ευρώ.

Μία ακόμη πρόταση, η οποία όμως συναρτάται άμεσα και με τον σχεδιασμό των αεροπορικών έχει να κάνει με τις προσπάθειες για επιμήκυνση της σεζόν τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο του 2020. Και εδώ όμως, ακόμη κι αν ο στόχος επιτευχθεί, τα έσοδα θα είναι μειωμένα, αφού οι τιμές θα είναι κατά πολύ χαμηλότερες σε σύγκριση με την υψηλή περίοδο του καλοκαιριού, την ίδια στιγμή που έχουν τιναχθεί στον αέρα και τα πλάνα των αεροπορικών εταιρειών, οι οποίες έχουν χτυπηθεί, στο σύνολό τους, αλύπητα τις τελευταίες εβδομάδες.

Προτάσεις για επιπλέον μέτρα, ειδικά από τον Ιούνιο και μετά, φαίνεται ότι έχουν πέσει στο τραπέζι και ως προς το φορολογικό περιβάλλον για το λεγόμενο τουριστικό «πακέτο» αλλά και τις μεταφορές, δεδομένου ότι το θέμα της διασύνδεσης της χώρας με το εξωτερικό είναι ουσιώδες αφού σχεδόν 7 στους 10 επισκέπτες ταξιδεύουν στη χώρα μας αεροπορικώς.

Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ των πρόσθετων μέτρων- προτάσεων που είναι υπό συζήτηση είναι η μείωση του ΦΠΑ στις αερομεταφορές και των τελών στις μεταφορές, μείωση του ΦΠΑ σε διαμονή και εστίαση αλλά και του τέλους διαμονής στα καταλύματα. Στόχος, το ελληνικό τουριστικό προϊόν να είναι πιο ανταγωνιστικό και άρα πιο ελκυστικό για όσους ξένους, Ευρωπαίους και μη, αποφασίσουν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό αμέσως μετά την κρίση του κορωνοϊού.