«Ο δρόμος για την κορυφή είναι στην πραγματικότητα μία διαρκής διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ και το έργο μας έχει τόσο επιχειρηματική όσο και κοινωνική διάσταση». Αυτή η φράση του Θανάση Λαβίδα αποτυπώνει σε ένα βαθμό την επιχειρηματική του φιλοσοφία, αλλά και μια γενικότερη στάση ζωής. Η οποία τώρα πλέον, πρόωρα μετά την αδόκητη απώλειά του στα 73 του χρόνια, περνάει σε μια φάση «αποτίμησης».
Όσον αφορά την κοινωνική διάσταση, είναι γνωστή η δράση τόσο του ίδιου, όσο κυρίως της συζύγου του Βάνας Λαβίδα, μέσα από την πολύπλευρη φιλανθρωπική προσφορά της και τη στράτευσή της σε μη κερδοσκοπικά ιδρύματα, όπως το MDA Ελλάς.
Δεν είναι λίγοι όσοι αναγνωρίζουν στον Θανάση Λαβίδα τον φιλόδοξο δυναμισμό, το πρωτοποριακό πνεύμα αλλά και ένα σπάνιο διπλωματικό ταλέντο, «εφόδια» με τα οποία πορεύτηκε στη διάρκεια ολόκληρης της διαδρομής του.
Σε κάθε περίπτωση, και παρά τις όποιες ατυχείς επιλογές θα μπορούσε κανείς να διακρίνει, όταν το 1976 και σε ηλικία μόλις 28 ετών έπαιρνε στα χέρια του το τιμόνι της Lavipharm, αυτή ήταν μια περιορισμένου βεληνεκούς και οικογενειακού χαρακτήρα εισαγωγική εταιρεία φαρμάκων. Έτσι, πέρα από την μακρά ιστορία της, καθώς συμπληρώνει φέτος 110 χρόνια, από το 1911 που ιδρύθηκε, η πορεία της θα πρέπει να χωριστεί σε δύο μεγάλους κύκλους, για το «πριν» και το «μετά» τον Θανάση Λαβίδα.
Γιατί ουδείς αμφισβητεί ότι είναι εκείνος που πέτυχε να αναδείξει τη Lavipharm ανάμεσα στους leaders του κλάδου στην Ελλάδα, να της δώσει διεθνές εκτόπισμα και σε αρκετές φάσεις να «κοιτάξει στα μάτια» τους πολυεθνικούς κολοσσούς του κλάδου. Και τούτο όχι τόσο συγκρουόμενος, αλλά περισσότερο συνεργαζόμενος μαζί τους και ποντάροντας στα μικρά έστω «κενά» της αγοράς.
Η μονάδα στην Παιανία και η επένδυση στην έρευνα
Για αυτό και εξ αρχής επένδυσε, κατ αρχήν στην παραγωγή, με τη δημιουργία, το 1979, της μονάδας στην Παιανία και ταυτόχρονα στην έρευνα και στην ανάπτυξη, εστιάζοντας τις προσπάθειές του στο κομμάτι της φαρμακευτικής τεχνολογίας και συγκεκριμένα των νέων μεθόδων χορήγησης φαρμάκων.
Από το 1985 έστησε για αυτό το σκοπό την ανεξάρτητη διεύθυνση Έρευνας και Ανάπτυξης, το 1993 ολοκλήρωσε τη μονάδα παραγωγής διαδερμικών συστημάτων στην Ελλάδα και το 1995, παράλληλα με την εισαγωγή της εταιρείας στο Χρηματιστήριο, κυκλοφόρησε στις αγορές της Ιταλίας και της Γαλλίας το διαδερμικό σύστημα νιτρογλυκερίνης. Έναν χρόνο μετά εξαγόρασε εξειδικευμένο στα διαδερμικά συστήματα ερευνητικό κέντρο στις ΗΠΑ.
Όλα τα χρόνια που προηγήθηκαν όμως ανέπτυξε σχέσεις συνεργασίας με τους κολοσσούς των φαρμάκων και των καλλυντικών. Έτσι, το 1977, έναν μόλις χρόνο αφότου είχε αναλάβει τα ηνία, η Lavipharm κλείνει συμφωνία με τη L’Oreal και γίνεται η πρώτη εταιρεία που προωθεί καλλυντικά προϊόντα σε φαρμακεία στην Ελλάδα.
Ακολούθησε το 1988 αντίστοιχη συνεργασία με την Avonκαι η εταιρεία του πάλι πρωτοπόρησε δημιουργώντας το κανάλι διανομής door-to-door.
Οι πολυεθνικές αναφορές, το «ορόσημο» της Γαλλίας και οι πολιτικές σχέσεις
Κοσμοπολίτης, ιδιαίτερα συγκροτημένος και με διεθνείς προσλαμβάνουσες, ο Θανάσης Λαβίδας, εκτός από τις σπουδές του στην Ελλάδα (διδακτορικό δίπλωμα στη φαρμακευτική χημεία από το Πανεπιστήμιο Αθηνών), πήρε Master και BachelorofScience στη Χημεία από το Πανεπιστήμιο Ludwig Maximillian του Μονάχου, και MBA από το Institut Supérieur du Marketing et du Management στο Παρίσι.
Η Γαλλία αποτέλεσε ένα προσωπικό «ορόσημο» καθώς ως φοιτητής ακόμη ανέπτυξε προσωπικές σχέσεις με ισχυρά ονόματα του χώρου, ενώ για ένα διάστημα εργάστηκε σε μια φαρμακευτική εταιρεία στο Παρίσι αποκτώντας γνώσεις και ερεθίσματα που επιχείρησε να μεταλαμπαδεύσει στη Lavipharm. Επίσης, το 1989 ίδρυσε εκεί τη θυγατρική Laboratoires Lavipharm ώστε να αναπτύξει τις διεθνείς σχέσεις του ομίλου και να προωθήσει τα προϊόντα του εκτός συνόρων. Από εκεί ξεκίνησαν και οι πρώτες εξαγορές και συνεργασίες με γνωστές φαρμακευτικές, που έφεραν στη Lavipharm σημαντικές αποκλειστικότητες στον τομέα ανάπτυξης νέων μορφών χορήγησης φαρμάκων.
Δεν είναι τυχαίο μάλιστα ότι το 2011, η γαλλική κυβέρνηση του απένειμε τα διάσημα του Ιππότη του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής για τη συμβολή του στην προώθηση του διαλόγου μεταξύ των λαών και ειδικότερα μεταξύ της Ελλάδας και της Γαλλίας.
Παράλληλα, εντός χώρας, ο Λαβίδας θεωρείται ότι διατηρούσε σχέσεις σε όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα. Ήταν προσωπικός φίλος του πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου από την εποχή της δημιουργίας της Ελληνικής Ένωσης Νέων Επιχειρηματιών (νυν Ελληνική Ένωση Επιχειρηματιών) το 1987, όταν εκείνος ήταν 39 ετών και μαζί με άλλους επιχειρηματίες, -όπως οι αδελφοί Φιλίππου, ο Οδ. Κυριακόπουλος, ο Δ. Κοντομηνάς, ο Κ. Μπουτάρης-, προσπαθούσαν να ενισχύσουν το ελληνικό επιχειρείν εκτός, αλλά και εντός συνόρων. Ταυτόχρονα, όμως, είχε αναπτύξει σχέσεις και με άλλους εκπροσώπους της πολιτικής ζωής ενώ μέσα από τη μακρά πορεία του στον ΣΕΒ, όπου επί χρόνια διετέλεσε και αντιπρόεδρος, καυτηρίαζε τις κυβερνητικές πολιτικές της υπερφορολόγησης των φαρμακοβιομηχανιών και της τιμολογιακής πολιτικής των φαρμάκων.
Από τον ανταγωνισμό στην αναγνώριση και τα μεγάλα deals
Όπως προαναφέρθηκε, ο Λαβίδας σε καμία φάση της καριέρας του δεν ένιωσε «λίγος» απέναντι στους πανίσχυρους πολυεθνικούς ομίλους. Αντίθετα, επέλεξε να τους ανταγωνιστεί για ένα σύντομο διάστημα και παράλληλα να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας που έφεραν σημαντικές συνεργασίες με κάποιους εξ αυτών. Αρχικά ήταν η ίδρυση κοινοπρακτικών εταιρειών με τη Synthélabo (Synthélabo -Lavipharm) και τη L’OrealCosmetiqueActive (Lavicosmetica), αργότερα όμως η σύμπλευση με «βαριά ονόματα», όπως η Glaxosmithkline, η SanofiAventis, η Novartis, η Procter&Gamble, αλλά και η τόσο επίκαιρη στις μέρες μας Pfizer, η οποία ανέλαβε τη διανομή της διαδερμικής φαιντανύλης στην ελληνική αγορά.
Το συγκεκριμένο προϊόν αποτέλεσε μια από τις «ναυαρχίδες» της Lavipharm σε πολλές ξένες αγορές (Αυστρία, Βέλγιο, Ιρλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Νορβηγία, Πορτογαλία, Σουηδία, Γαλλία κ.α.). Δεν μπήκε, όμως, εύκολα σε όλες…
Το διπλό «τίμημα» του αμερικανικού ονείρου
Ένα από τα «πάθη» του Θανάση Λαβίδα ήταν η είσοδος και η καθιέρωση στη μεγάλη αμερικανική αγορά. Ένα «πάθος» το οποίο κόστισε σε χρόνο, αλλά και σε χρήμα, αφού το «ξεκλείδωμα» αποδείχθηκε εξαιρετικά δαπανηρό και δύσκολο. Η αμερικανική θυγατρική, οι επενδύσεις στην άλλη άκρη του Ατλαντικού χωρίς άμεσο αντίκρισμα και κυρίως η μεγάλη καθυστέρηση μέχρι να δοθεί η έγκριση της διαδερμικής φαιντανύλης από τον FDA και να εκδοθούν οι σχετικές άδειες κυκλοφορίας του προϊόντος δημιούργησαν υψηλές υποχρεώσεις στην εταιρεία.
Αυτή όμως ήταν μόνο η μία πλευρά του νομίσματος. Η άλλη και πολύ πρόσφατη φέρεται να στοίχησε πολύ ακριβότερα και όχι σε χρήμα. Ο λόγος για την υπόθεση του γιού του, Τηλέμαχου Λαβίδα, ο οποίος κατηγορήθηκε για εμπλοκή σε inside trading, όσον αφορά πληροφορίες για την αμερικανική φαρμακευτική Ariad Pharmaceuticals, όπου ο Θ. Λαβίδας ήταν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της.
Η αντίδρασή του, όταν ανακοινώθηκε η παραίτηση του Τ. Λαβίδα από το Δ.Σ. της Lavipharm, στις 16 Ιανουαρίου 2020, ήταν χαρακτηριστική.
«Με ισχυρή διοίκηση, μια δυναμική διευθυντική ομάδα, ένα πλούσιο ανθρώπινο κεφάλαιο και χαρτοφυλάκιο δραστηριοτήτων, συνεχίζουμε την πορεία μας με πίστη στο όραμά μας στο χώρο της υγείας. Η Lavipharm βρίσκεται ήδη σε νέα τροχιά ανάπτυξης και συνεχίζουμε να χτίζουμε το μέλλον μας με αρωγό τους μετόχους, εργαζόμενους και συνεργάτες μας στην Ελλάδα και διεθνώς», είχε δηλώσει τότε ο Θανάσης Λαβίδας. Η κατάσταση ήταν όμως δύσκολη.
Η κρίση διαρκείας και το δύσκολο «σταυροδρόμι»
Η Lavipharm από την είσοδο της Ελλάδας στην οικονομική κρίση άρχισε να βιώνει και την δική της κρίση. Έτσι, ενώ στις αρχές της δεκαετίας του 2010 οι ενοποιημένες πωλήσεις της έφταναν μέχρι και τα 250 εκατ. ευρώ, στη συνέχεια ξεκίνησε μια καθοδική πορεία, με πτώση του τζίρου (το 2011 έπεσε στα 158,7 εκατ. και την επόμενη χρονιά στα 37,7 εκατ.), συσσώρευση ζημιών (164,2 εκατ. ευρώ, τα «αποτελέσματα εις νέον» του 2020) και αύξηση των δανειακών υποχρεώσεων.
Σε αυτή την κρίση διαρκείας, κάθε χρόνο επαναλαμβάνονται τα «καμπανάκια» του ορκωτού περί ουσιώδους αβεβαιότητας καθώς «η καθαρή θέση είναι μικρότερη του ημίσεως του μετοχικού τους κεφαλαίου ή και αρνητική», κάτι που «ενδεχομένως θα εγείρει σημαντική αμφιβολία σχετικά με τη δυνατότητα των ενοποιούμενων εταιρειών να συνεχίσουν απρόσκοπτα την επιχειρηματική τους δραστηριότητα», όπως αναφέρει και στην τελευταία του έκθεση.
Από την άλλη, τα αποτελέσματα του 2020 ήταν βελτιωμένα με τον ενοποιημένο κύκλο εργασιών να παρουσιάζει αύξηση 12,1%, χάρη κυρίως στην άνοδο των πωλήσεων εντός Ελλάδος. Ειδικότερα, ο ενοποιημένος κύκλος εργασιών διαμορφώθηκε σε 37,6 εκατ. ευρώ από 33,6 εκατ. ευρώ το 2019, επιβαρυμένος με rebates και clawbacks ύψους 4 εκατ. ευρώ το 2020 από 3,6 εκατ. ευρώ το 2019. Το μικτό κέρδος διαμορφώθηκε σε 16,2 εκατ. ευρώ (από 15,9 εκατ.) ενώ το EBITDA σε 6,8 εκατ. (από 5,3 εκατ.) αυξημένο κατά 28,3%.
Τα ενοποιημένα κέρδη προ φόρων ανήλθαν σε 3,4 εκατ. ευρώ έναντι 2,1 εκατ. ευρώ το 2019, ενώ τα ενοποιημένα κέρδη μετά από φόρους και μη ελέγχουσες συμμετοχές διαμορφώθηκαν σε 2,2 εκατ. ευρώ, έναντι 5,3 εκατ. ευρώ το 2019 κυρίως λόγω αναβαλλόμενης φορολογίας. Επίσης τα ενοποιημένα ίδια κεφάλαια ενισχύθηκαν κατά 2,1 εκατ. ευρώ, αλλά παραμένουν αρνητικά (κατά 12,26 εκατ.).
Όσον αφορά το δανεισμό, -ο οποίος εξυπηρετείται κανονικά μετά τη συμφωνία αναδιάρθρωσης το 2017-, στις 31/12/2020, τα δάνεια του ομίλου ανέρχονταν σε 38,66 εκατ., εκ των οποίων 3,53 εκατ. αφορούν σε βραχυπρόθεσμο και 35,12 εκατ. σε μακροπρόθεσμο.
Ακόμη, πέρα από τα «γερά χαρτιά» της Lavipharmστην αγορά, όπως το Betadine ή τα αντισηπτικά, τους τελευταίους μήνες έχουν υπογραφεί νέες συμφωνίες συνεργασίας. Ειδικότερα, τον περασμένο Αύγουστο υπογράφτηκε συμφωνία με την πολυεθνική εταιρεία Zentiva, – κατέχει ηγετική παρουσία στον τομέα των γενόσημων φαρμάκων-, για την εισαγωγή, ιατρική ενημέρωση και διανομή των προϊόντων της από τη Lavipharm στην ελληνική αγορά.
Το «κενό», τα ερωτήματα και ο άνθρωπος του CVC
Αν και η εταιρεία δείχνει να βρίσκεται σε μια πορεία σταδιακής έστω ανάκαμψης, η απώλεια του Θανάση Λαβίδα, που εκτός από εκτελεστικός πρόεδρος, -και μόνο εκτελεστικό μέλος του Δ.Σ.-, ήταν και βασικός μέτοχος με ποσοστό 58%, δημιουργεί ένα τεράστιο «κενό», το οποίο με τη σειρά του προκαλεί εύλογα ερωτήματα για την «επόμενη μέρα».
Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι από τον Ιούνιο του 2019,- και μέχρι σήμερα-, μετά από σχετική απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, στο Δ.Σ. της Lavipharmσυμμετέχει ως ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος, ο James Christopoulos (Δημήτρης Χριστόπουλος), υψηλόβαθμο στέλεχος του CVC Capital, το οποίο κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στις επενδύσεις στη χώρα μας και ιδιαίτερα στον τομέα των ιδιωτικών υπηρεσιών υγείας. Ο Christopoulos, μετά την αποφοίτησή του από τη Σχολή Μωραίτη, σπούδασε στο Columbia University και ξεκίνησε (από τη UBS) μια ανοδική πορεία που τον έφερε το 2014 στο CVC Capital, όπου σήμερα είναι Senior Managing Director με έδρα τη Ν. Υόρκη.
Το εάν και κατά πόσο αυτό θα παίξει κάποιο ρόλο για το «αύριο», μένει να φανεί.
Διαβάστε ακόμα:
Θεοχάρης στο newmoney: Ποιοτικοί και όχι ποσοτικοί οι στόχοι για τον τουρισμό
Επιστρεπτέα Προκαταβολή 7: Μέχρι πότε παρατείνεται η προθεσμία υποβολής αιτήσεων
Κίνα: Στον Ινδικό Ωκεανό έπεσαν τα απομεινάρια του πυραύλου «Μεγάλη Πορεία» (vid)