Από τη στάση που θα επιδείξουν τα δύο στρατόπεδα διεκδίκησης της γραμμής 4 του μετρό θα καθοριστούν και οι αποφάσεις σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο για τον διαγωνισμό ύψους 1,8 δισ. ευρώ, που αποτελεί το μεγαλύτερο δημόσιο έργο της τελευταίας δεκαετίας και η έκβασή του θα κρίνει τις αντοχές των μεγάλων τεχνικών ομίλων της χώρας το επόμενο διάστημα.
Η κυβέρνηση δείχνει αποφασισμένη να εξαντλήσει όλα τα περιθώρια για τη συνέχιση του διαγωνισμού, αφήνοντας στο τραπέζι μέχρι και το ενδεχόμενο ακύρωσής του, εφόσον οι δύο κοινοπραξίες ΑΚΤΩΡ – Ansaldo – Hitachi και ΑΒΑΞ – Ghella – Alstom Transport, που αναμετρούνται στην τελική κούρσα του έργου, επιλέξουν ένα νέο γύρο ένδικων μέσων.
Δεν είναι τυχαίο ότι το κυβερνητικό επιτελείο δέχεται εισηγήσεις για επαναπροκήρυξη του διαγωνισμού με fast track διαδικασίες, οι οποίες θα παρακάμπτουν τους χρονοβόρες ρυθμούς της προεπιλογής και θα επιτρέψουν την απευθείας υποβολή προσφορών με τις διαδικασίες των δημοσίων έργων. Σε αυτό το σενάριο, θα μπορούσαν στο νέο διαγωνισμό, να ενσωματωθούν πιθανώς και οι πρόδρομες εργασίες που σήμερα αποτελούν ξεχωριστό έργο.
Ο προβληματισμός και η αβεβαιότητα για την τύχη του διαγωνισμού μεγαλώνουν από την αδιάλλακτη στάση που φαίνεται να επιδεικνύει μερίδα εργολάβων, προκαλώντας σημείο σφοδρής σύγκρουσης μεταξύ δύο ισχυρών επιχειρηματικών ομίλων της χώρας, που ελέγχουν από τη μία πλευρά η οικογένεια Καλλιτσάντση (ΕΛΛΑΚΤΩΡ) και από την άλλη η οικογένεια Ιωάννου (ΑΒΑΞ).
Πέρα από τις ασφυκτικές πιέσεις που ασκούνται σε όλα τα επίπεδα και οι οποίες συνοδεύονται με ακραίες δόσεις καταστροφολογίας αναφορικά με τις επιπτώσεις σε περίπτωση ναυαγίου, οι εργολήπτες δείχνουν να επιδιώκουν να σύρουν το έργο σε νέες δικαστικές περιπέτειες ακυρώνοντας τις όποιες καλές προθέσεις υπάρχουν στην κυβέρνηση για τη διάσωση του διαγωνισμού.
Η σημασία της γραμμής 4 για την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας, την απασχόληση και την ανάπτυξη νέων υποδομών σε ένα ήδη άνυδρο περιβάλλον από τεχνικά έργα είναι το στοιχείο που ζυγίζουν πολύ προσεκτικά στο Μαξίμου, αλλά και στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, ο υπουργός Κώστας Καραμανλής, προκειμένου να προχωρήσει ο διαγωνισμός, παρά το γεγονός, όπως επισημαίνεται, ότι η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου Επικρατείας, με την οποία έγιναν δεκτές οι προσφυγές των δύο υποψηφίων, τυπικά λύνει τα χέρια της κυβέρνησης καθώς της δίνει πάτημα να προχωρήσει στην ακύρωσή του.
Στην ζυγαριά όμως μπαίνουν και άλλα ζητήματα. Για παράδειγμα, υπάρχουν φόβοι ότι ο διαγωνισμός ακόμη και αν προχωρήσει κινδυνεύει να παγώσει για μήνες εξαιτίας της εμπλοκής που υπάρχει με την δημοπράτηση των πρόδρομων εργασιών του μετρό (μετακινήσεις δικτύων κοινής ωφέλειας, αρχαιολογικές εργασίες κ.ά.).
Η επίμαχη διαγωνιστική διαδικασία είναι ένα ακόμη θύμα της δικομανίας των τεχνικών εταιρειών, το οποίο μάλιστα φαίνεται να προβληματίζει έντονα και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Η γραμμή 4, αν και εφόσον προχωρήσει, κινδυνεύει να ξεκινήσει σε μια διετία και ενώ στο μεταξύ ο ανάδοχος θα έχει εισπράξει μια προκαταβολή μαμούθ της τάξης των 150 εκατ. ευρώ για την υλοποίηση του έργου και θα διεκδικεί αποζημιώσεις (claims) για αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων, εκτινάσσοντας τον προϋπολογισμό αλλά και το χρονοδιάγραμμα του έργου.
Στην κυβέρνηση δεν παραβλέπουν ούτε τη μελετητική ανωριμότητα της γραμμής 4 που προδικάζει πολύχρονες και αδιέξοδες διαδικασίες που θα προσθέτουν μηδενικά στο κόστος της σύμβασης…
Οι αποφάσεις του ΣτΕ και τα επιχειρήματα των εργολάβων
Με τις δύο πρόσφατες αποφάσεις του, το ΣτΕ έκανε δεκτές τις προσφυγές των διεκδικητών του έργου εναντίον της Αττικό Μετρό, με τις οποίες οι εταιρείες ζητούσαν η μία τον αποκλεισμό της άλλης για τεχνικές ελλείψεις. Ουσιαστικά, το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο, για διαφορετικούς λόγους, θεωρεί ότι οι πλημμέλειες και οι παραλείψεις συνιστούν λόγους αποκλεισμού και των δύο από τον διαγωνισμό για αυτό και διατάσσει την αναστολή της προόδου του έργου μέχρι την εκδίκαση των κυρίως προσφυγών.
Επί του παρόντος και εν αντιθέσει με τη στάση που έχει επιδείξει σε άλλους διαγωνισμούς, η κυβέρνηση δεν έχει ακυρώσει τη διαδικασία, δίνοντας πίστωση χρόνου στα δύο σχήματα προκειμένου να βρεθεί κοινός τόπος συνέχισης του έργου και αυτό είναι ένα σαφές μήνυμα.
Την άποψη ότι η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν δημιουργεί ζήτημα ακύρωσης του διαγωνισμού έχει εκφράσει με ανεπίσημες διαρροές του και ο Ακτωρας, υποστηρίζοντας την ανάγκη επανεξέτασης της απόφασης της Αττικό Μετρό με νέα τεχνική αξιολόγηση.
Για να συμβεί αυτό θα πρέπει η επιτροπή του διαγωνισμού να προχωρήσει σε μια λύση θεραπείας της προηγούμενης απόφασης και να τεκμηριώσει εκ νέου την αξιολόγηση των υποψηφίων. Σε αυτό το στάδιο, όμως, για να προχωρήσει ο διαγωνισμός, προϋπόθεση είναι να μην υπάρξει ένας νέος κύκλος προσφυγών στο ΣτΕ εναντίον των αποφάσεων της Αττικό Μετρό.
Νέος γύρος ένδικων μέσων;
Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα αλλά και με τις επαφές και τις διεργασίες που διεξάγονται σχεδόν καθημερινά στο παρασκήνιο και μάλιστα στα υψηλότερα κλιμάκια των δύο αντίπαλων κοινοπραξιών, δεν φαίνεται να υπάρχει πρόθεση απόσυρσης των διαγωνιζομένων από τα ένδικα μέσα.
Στο στρατόπεδο του Άκτωρα εμφανίζονται αποφασισμένοι για νέο γύρο ασφαλιστικών μέτρων, σε μια προσπάθεια εξόντωσης του αντιπάλου. Κατά τις νομικές τους ερμηνείες, η απόφαση του ΣτΕ για την ΑΒΑΞ «συνιστά ένα είδος on/off της διαδικασίας», καθώς εκτιμάται ότι οι ελλείψεις της προσφοράς (σημ.: δεν υποβλήθηκαν στη β’ φάση του διαγωνισμού τα πιστοποιητικά αυτόματης επιτήρησης και ελέγχου των συρμών) συνιστούν λόγο αποκλεισμού από τον διαγωνισμό, κάτι άλλωστε που έχει αφήσει ανοικτό και η απόφαση του ΣτΕ.
Σοβαρά όμως ζητήματα φαίνεται να υπάρχουν με την προσφορά του Ακτωρα, που σύμφωνα με νομικές πηγές δεν μπορούν να «θεραπευτούν» εύκολα με τη συνέχιση του διαγωνισμού. Η κοινοπραξία με επικεφαλής την ΑΒΑΞ έχει στραφεί εναντίον του αντίπαλου σχήματος γιατί κατά το στάδιο της τεχνικής αξιολόγησης παρουσίασε μια προσομοίωση διαφορετική (αντί μιας με συμπληρωματικά στοιχεία προσαρμοσμένα σε διαφορετικά φορτία αερισμού) από εκείνη που είχε αρχικά υποβάλει για τον αερισμό των συρμών. Το ΣτΕ έκρινε ότι η επανυποβολή της μελέτης συνιστά ουσιώδη αλλοίωση του διαγωνισμού. Σύμφωνα με ορισμένους νομικούς κύκλους, η εταιρεία με τα νέα στοιχεία που προσκόμισε πέτυχε να ανεβάσει επίπεδο στον τομέα της ενεργειακής κατανάλωσης των συρμών που ήταν ένα από τα κριτήρια του διαγωνισμού, άρα και καλύτερη τεχνική βαθμολογία. Αυτό είναι ένα στοιχείο για το οποίο οι ίδιες πηγές αναρωτιούνται πώς μπορεί να υπερπηδηθεί σε μια νέα αξιολόγηση.
Πάντως οι εξελίξεις γύρω από την γραμμή 4 κινητοποιούν το ενδιαφέρον και άλλων τεχνικών ομίλων της αγοράς, οι οποίοι φαίνεται να επιδιώκουν να διαδραματίσουν ένα ευρύτερο ρόλο την επόμενη μέρα. Είτε αυτό αφορά την προετοιμασία για την διεκδίκηση του έργου στην πιθανότητα ενός νέου διαγωνισμού, είτε την συνεργασία τους στην κατασκευή με την κοινοπραξία που θα αναδειχτεί νικητής από τον πολύκροτο διαγωνισμό.