Ο Νικόλαος Παπαγεωργίου είχε το σπάνιο προνόμιο να κατακτήσει μια θέση στην Ιστορία όσο ακόμη βρισκόταν εν ζωή. Γι’ αυτό και όταν έκλεισε για πάντα τα μάτια του πριν από λίγες ημέρες, σε ηλικία 92 ετών, «έφυγε» με τις ευχές όχι μόνο των οικείων του, αλλά, χωρίς υπερβολή, ενός ολόκληρου λαού.

Τόσο ο ίδιος όσο και οι αδελφοί του, Απόστολος και Λεωνίδας, απέδειξαν με τη στάση ζωής τους ότι ο πλούτος δεν έχει τελικά κανένα νόημα αν δεν υπηρετεί έναν υψηλότερο κοινωνικό σκοπό. Και ποιος θα μπορούσε να ήταν υψηλότερος από την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Αλλωστε, «η πραγματική γενναιοδωρία προς το μέλλον έγκειται στο να τα δίνουμε όλα στο παρόν», όπως είχε οριοθετήσει ο Αλμπέρ Καμί.

Ετσι κι εκείνοι ταύτισαν τη δική τους ζωή με τη ζωή των συνανθρώπων τους μέσα από ένα τεράστιο φιλανθρωπικό έργο επί δεκαετίες, με κορωνίδα τη δημιουργία του Νοσοκομείου Παπαγεωργίου, του καλύτερου νοσηλευτικού ιδρύματος στη Θεσσαλονίκη και τη Βόρεια Ελλάδα.

Η διαδρομή του

Γεννημένος το 1930 στην ιστορική και ηρωική Σιάτιστα με το ηχηρό «παρών» σε όλους τους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες, ο Νικόλαος Παπαγεωργίου πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, καταγόμενος από μια οικογένεια που πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος για την πατρίδα. Ο πατέρας του υπήρξε θύμα της ναζιστικής θηριωδίας και εκτελέστηκε για τη δράση του στην κατοχή από τους Γερμανούς.

Ετσι, ούτε καν έφηβος, ως πρωτότοκος γιος του Γεωργίου Παπαγεωργίου και της Αλεξάνδρας Γκίμπα, μπήκε στη σκληρή μάχη της επιβίωσης για την οικογένειά του από πολύ νωρίς. Τόσο ο ίδιος όσο και τα αδέλφια του μόλις αποφοίτησαν από το Τραμπάντζειο Γυμνάσιο της Σιάτιστας ασχολήθηκαν με τη γούνα. Αυτή ήταν άλλωστε η βαριά βιομηχανία της τοπικής κοινωνίας, με μακρά παράδοση, αλλά και σημαντικές προοπτικές.

Ανθρωπος φιλομαθής, άοκνος και επίμονος, στοιχεία του χαρακτήρα του που διατήρησε μέχρι τέλους, ξεκίνησε από το μηδέν και έφτασε να χτίσει με πολύ κόπο και πολυετείς προσπάθειες τη δική του «αυτοκρατορία» στην παραγωγή και το εμπόριο της γούνας. Οντας αυτοδημιούργητος, ανέβηκε όλα τα σκαλοπάτια, από τη μικρή εταιρεία που σιγά-σιγά μεγάλωνε μέχρι τον πανίσχυρο επιχειρηματικό όμιλο που πρωταγωνίστησε όχι μόνο στην ελληνική, αλλά στην ευρωπαϊκή και διεθνή σκηνή.

Σε ηλικία μόλις 23 ετών, το 1953, ξεκίνησε και επίσημα την επαγγελματική του δραστηριότητα και διαθέτοντας σπάνιο επιχειρηματικό αισθητήριο διέβλεψε έγκαιρα ότι το μέλλον βρίσκεται εκτός συνόρων. Ετσι, έριξε όλες του τις δυνάμεις στις εξαγωγές, πετυχαίνοντας να ξεκλειδώσει ακόμη και τις πιο δύσκολες ξένες αγορές. Στην πορεία, λόγω της επιτυχίας και του μεγέθους του ομίλου, έγινε ο «εθνικός πρεσβευτής» για το πιο δημοφιλές προϊόν της Καστοριάς και της Σιάτιστας εκείνη την εποχή.

Το 1957 παντρεύτηκε την Αννα Τζιουρά και μαζί απέκτησαν δύο παιδιά, τον Γιώργο και τον Μάρκο, οι οποίοι δραστηριοποιήθηκαν στον όμιλο.

Ο αδελφός του Λεωνίδας, που έφυγε πέρυσι τον Νοέμβριο από τη ζωή, μετά τις γυμνασιακές σπουδές του έφυγε μετανάστης στην Αμερική. Στη Νέα Υόρκη έμαθε κοντά στον θείο του (από την πλευρά της μητέρας του) την τέχνη της γούνας.

Επόμενος σταθμός ήταν η Γερμανία, όπου τα τρία αδέλφια έστησαν στη Φρανκφούρτη το κέντρο διάθεσης των προϊόντων τους στην Ευρώπη, με την έδρα των επιχειρήσεών τους να παραμένει πάντα στη Σιάτιστα.

Με αυτή την παράλληλη προσπάθεια η ρότα που είχε χαράξει ο Νικόλαος Παπαγεωργίου δικαιώθηκε γρήγορα, με τον όμιλο να κατακτά την κορυφαία θέση του κλάδου στην Ελλάδα ήδη από το 1963. Σύντομα το όνομα Παπαγεωργίου γίνεται συνώνυμο της υψηλής ποιότητας και της αξιοπιστίας των προϊόντων του και τις επόμενες δύο δεκαετίες, του 1970 και του 1980, κυριαρχεί πλέον στην παγκόσμια αγορά.

Οι επιχειρήσεις σήμερα

Ο όμιλος των αδελφών Παπαγεωργίου εξακολουθεί και σήμερα να διαθέτει αρκετούς εταιρικούς βραχίονες και σημαντική παρουσία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όσο κι αν τα οικονομικά μεγέθη δεν έχουν καμία σχέση με το παρελθόν. Ο παλαιότερος εξ αυτών (από το 1968) είναι η ΑΒΕΓΕ Ανώνυμος Συμμετοχική και Κτηματική Εταιρεία, η οποία είχε συμμετοχές στη Μακεδονική Βιομηχανία Ζωοτροφών (ΜΑΒΙΖ) για γουνοφόρα ζώα με ποσοστό 94,71%, στην Μπόσμαν Μινκ Φαρμ με ποσοστό 71,70% και στην Ελληνική Βιομηχανία Δερμάτων (ΕΛ.ΣΚΙΝ. Α.Ε.) με ποσοστό 99,50%. Πιο πρόσφατη (συσταθείσα το 2010) είναι η CLP Hellas Α.Ε. που δραστηριοποιείται στο εμπόριο γουναρικών.

Σε κάθε περίπτωση, η αγορά της γούνας έχει πληγεί βαριά τα τελευταία χρόνια, ενώ με τον πόλεμο στην Ουκρανία η κατάσταση έγινε ακόμη χειρότερη. Οπως δήλωσε πρόσφατα ο διευθυντής Πωλήσεων και στέλεχος του ομίλου Παπαγεωργίου Στέλιος Πορπόρης, ο πόλεμος και οι κυρώσεις είχαν ως αποτέλεσμα να σταματήσουν οι εξαγωγές προς τη Ρωσία και την Ουκρανία που απορροφούσαν το 90% της γούνας που κατασκευάζεται σε Σιάτιστα και Καστοριά. Παράλληλα, δεν υπάρχουν εναλλακτικές αγορές, καθώς στη Δύση η ζήτηση έχει εκμηδενιστεί λόγω των αντιδράσεων από τους ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων.

Tο «χρέος»

Πάντως, κοινή πεποίθηση αποτελεί ότι σε δύσκολες εποχές όχι μόνο η Σιάτιστα αλλά και η ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς έφαγε ψωμί από τους αδελφούς Παπαγεωργίου. Υπήρξαν, άλλωστε, σοβαροί και αξιόπιστοι συνεργάτες και εργοδότες, παρέχοντας στους εργαζομένους τους όλα τα προβλεπόμενα από τον νόμο, δώρα, επιδόματα, ασφάλιση κ.ά., αλλά και απόλυτα συνεπείς στις συναλλαγές τους με τους εκατοντάδες προμηθευτές τους.
Ο χαρακτήρας και το ποιόν του Νικόλαου Παπαγεωργίου αποτυπώθηκαν και στην απάντηση που έδωσε όταν ανακοίνωσε την απόφαση για τη μεγάλη δωρεά ώστε να χτιστεί το Νοσοκομείο Παπαγεωργίου στις δυτικές εργατικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης.
Οταν ρωτήθηκε γιατί το κάνουν, εκείνος δήλωσε ότι θέλουν έτσι να ανταποδώσουν το χρέος τους στους εργαζομένους που τους ανέδειξαν στην κορυφή της επιχειρηματικότητας.

Αρκετά αργότερα κι εκείνοι του το ανταπέδωσαν σε μια ξεχωριστή στιγμή, όπως ήταν η επέτειος για τα 20 χρόνια λειτουργίας του νοσοκομείου.
Στην εκδήλωση που έγινε προ τριετίας, τον Ιούνιο του 2019, στο κατάμεστο αμφιθέατρο του ΓΝΘ Παπαγεωργίου προβλήθηκε ένα συγκινητικό βίντεο, με μαρτυρίες, μνήμες, αλλά και συναισθήματα που βίωσαν οι εργαζόμενοι όλα αυτά τα χρόνια στο «δεύτερο σπίτι» τους, όπως το αποκάλεσαν. Στη συνέχεια δύο κορίτσια εργαζομένων τού προσέφεραν ένα βιβλίο με τις ειλικρινείς ευχές και τις ευχαριστίες του προσωπικού προς τον ίδιο και την οικογένειά του για την ανεκτίμητη προσφορά τους στο νοσοκομείο αλλά και στους πολίτες.

Ενας αιώνας προσφοράς

Μια ιστορία από τα παλιά δείχνει ότι αυτό το δένδρο της κοινωνικής προσφοράς για την οικογένεια Παπαγεωργίου έχει βαθιές ρίζες. Και τούτο γιατί κρατάει από το 1913, όταν στη Σιάτιστα γίνονταν εργασίες για την ανέγερση του νεότερου Ναού του Αγίου Δημητρίου, στη θέση εκείνου που καταστράφηκε από μια μεγάλη πυρκαγιά το καλοκαίρι του 1910.

Κύριο μέλημα των τότε αρμοδίων ήταν η συγκέντρωση των οικοδομικών υλικών, μεταξύ των οποίων και ειδικές αμμόπετρες, που υπήρχαν στην κοντινή περιοχή του Προφήτη Ηλία.

Εκεί ο Νικόλαος Παπαγεωργίου, παππούς των τριών αδελφών, διέθετε ένα χωράφι. Του ζήτησαν, λοιπόν, την άδεια να βγάλουν αμμόπετρες από αυτό. Ο παππούς Παπαγεωργίου αντί να δώσει την άδεια παραχώρησε το ίδιο το κτήμα χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς καμία αμοιβή. Ρίχνοντας έτσι τον σπόρο γι’ αυτό το μοναδικό κοινωνικό έργο που συνέχισαν και γιγάντωσαν οι απόγονοί του, προεξάρχοντος του εγγονού του Νικόλαου Παπαγεωργίου.

Το ορόσημο του ΓΝΘΠ

Ηταν καλοκαίρι του 1989 όταν ο Νικόλαος και ο Λεωνίδας Παπαγεωργίου αποφάσισαν να δωρίσουν στο ελληνικό κράτος 30 εκατ. δολάρια για την ανέγερση ενός μεγάλου νοσοκομείου στις Δυτικές Συνοικίες της Θεσσαλονίκης. Είχαν στο μυαλό τους ένα νοσοκομείο σύγχρονο που θα ακολουθεί τα διεθνή πρότυπα και δεν θα υπολείπεται σε τίποτα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών και αμερικανικών. Εναν χρόνο μετά, το 1990, συστάθηκε το Ιδρυμα Παπαγεωργίου και άμεσα ανακοίνωσαν την απόφασή τους στον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη.

Οπως ανέφερε πριν από λίγες ημέρες ο Κυριάκος Μητσοτάκης στον επικήδειο λόγο του για τον Νικόλαο Παπαγεωργίου, «ο πατέρας μου είχε πει στον Παπαγεωργίου όταν του πρωτοπαρουσίασε τα σχέδιά του “προχωρήστε, και αν θέλετε να το δείτε, χτίστε το και εξοπλίστε το μόνοι σας”. Ως πρωθυπουργός ήξερε τότε καλά τις ελληνικές παθογένειες όσο και τις πεπερασμένες δυνατότητες των δημοσίων ταμείων. Ο συνομιλητής του κατάλαβε αμέσως γιατί δεν έπρεπε απλώς να μείνει στη γενναία του δωρεά. Ανέλαβε, έτσι, την ευθύνη να εμπλακεί προσωπικά στην υλοποίηση του ονείρου του. Θέτοντας, με τη σειρά του, το δεύτερο γερό λιθάρι στο οικοδόμημα. Προχώρησε, λοιπόν, και πέτυχε».

Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με την προσωπική του σφραγίδα εξασφάλισε πρωτοφανείς για τα ελληνικά δεδομένα διαδικασίες για την ταχεία αδειοδότηση, ανέγερση και προμήθεια του εξοπλισμού.
Την ευθύνη για όλο το εγχείρημα του σχεδιασμού, της εκπόνησης των μελετών, της κατασκευής των κτιριακών εγκαταστάσεων και της προμήθειας του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού είχε το Ιδρυμα Παπαγεωργίου, σύμφωνα με σχετική σύμβαση που υπέγραψε με το Ελληνικό Δημόσιο.
Μέσα στη σύμβαση προβλεπόταν μάλιστα ότι αν το Δημόσιο δεν απαντάει σε κάποιο αίτημα σε διάστημα ενός μήνα, θεωρείται αυτοδικαίως πως έχει εγκριθεί.

Η θεμελίωση έγινε τον Σεπτέμβριο του 1993, από τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, η κατασκευή του ξεκίνησε άμεσα και διήρκεσε 4 χρόνια. Παράλληλα εξελίχθηκε ένας πρωτοφανής πόλεμος σε βάρος του Ν. Παπαγεωργίου τόσο από συμφέροντα που δεν ήθελαν τη δημιουργία του νέου νοσοκομείου όσο και από το ίδιο το Δημόσιο, με διαρκείς ελέγχους, καταγγελίες και δικαστικές αντιπαραθέσεις…
Παρ’ όλα αυτά το έργο ολοκληρώθηκε το 1997, προσφέροντας στην πόλη της Θεσσαλονίκης και γενικότερα τη βόρεια Ελλάδα ένα υπερσύγχρονο νοσοκομείο (με 750 κλίνες, βιοκλιματική αρχιτεκτονική, ξενοδοχειακό περιβάλλον, πλήρη μηχανοργάνωση και δομημένη καλωδίωση, σύστημα ηλεκτρονικής διαχείρισης των διαγνωστικών εικόνων, οργανωμένο τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, επεξεργασία και εκμετάλλευση κάθε μορφής αποβλήτων, συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας κ.λπ.), όμοιο του οποίου δεν υπάρχει ούτε και σήμερα.

Ακόμη και τότε όμως το ακάματο τέρας της ελληνικής γραφειοκρατίας έκανε το… θαύμα του.
Γιατί ναι μεν οι πόρτες του άνοιξαν για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1997, αλλά μόνο προσωρινά… Και αυτό όταν μετά τη συντριβή του Γιάκοβλεφ στα Πιέρια Ορη μετατράπηκε σε κέντρο υποδοχής, αναγνώρισης και ιατροδικαστικής εξέτασης των 74 θυμάτων της αεροπορικής τραγωδίας.
Οταν ολοκληρώθηκε αυτή η θλιβερή διαδικασία, οι πόρτες έκλεισαν και πάλι ερμητικά για περίπου δύο χρόνια, καθώς υπήρχαν προβλήματα με το νομικό καθεστώς λειτουργίας του.

Αφού βρέθηκε η λύση, ξεκίνησε κανονικά να λειτουργεί από τον Αύγουστο του 1999 ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και πλήρως ενταγμένο στο ΕΣΥ. Αποτελώντας έκτοτε τη ναυαρχίδα του συστήματος υγείας στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά και κατέχοντας τη σπάνια διάκριση να είναι το πρώτο λογιστικά πλεονασματικό δημόσιο νοσοκομείο της χώρας.
Σήμερα το Ιδρυμα Παπαγεωργίου συμμετέχει στη σύνθεση του επταμελούς διοικητικού συμβουλίου με τρία μέλη και συνεχίζει να στηρίζει και να παρέχει οποιαδήποτε οικονομική κάλυψη και βοήθεια.

Εθνικοί ευεργέτες από το 1976

Η κοινωνική και φιλανθρωπική δράση των αδελφών Παπαγεωργίου προσωπικά και μέσω του Ιδρύματος, περιλαμβάνει ακόμη εκατοντάδες μεγάλους και μικρότερους σταθμούς.

Από τη δωρεά ανέγερσης του διδακτηρίου στη Σιάτιστα, το 1976, όταν ο τότε υπουργός Παιδείας Γεώργιος Ράλλης τους ανακήρυξε εθνικούς ευεργέτες, μέχρι τις εκατοντάδες δωρεές για την ανέγερση και συντήρηση σχολείων, γηροκομείων και εκκλησιών, τη δημιουργία του υπερσύγχρονου βιοκλιματικού κτιρίου στο campus του Κολεγίου Ανατόλια, τη στήριξη μορφωτικών και αθλητικών συλλόγων, τις υποτροφίες για αριστούχους μαθητές και πολλά ακόμη.

Παράλληλα, συγκέντρωσαν δεκάδες τιμητικές διακρίσεις από την Πολιτεία, την Εκκλησία και άλλους φορείς. Η σπουδαιότερη ωστόσο είναι αυτή που τους κατατάσσει για πάντα στη συλλογική μνήμη των απλών ανθρώπων…

Διαβάστε επίσης:

«Κύμα» πλειστηριασμών από Σεπτέμβριο – Θα γίνονται πάνω από 1.500 τον μήνα

Γιάννης Αγγελικούσης και Παύλος Ιωαννίδης στο Πάνθεον της Ελληνικής Ναυτιλίας

Ryan Breslow: Οι 700 υπάλληλοι, ο διαλογιστής billionaire και το πείραμα με την τετραήμερη εργασία (pics)