Αλέξανδρος Κασιμάτης, Δημήτρης Παγαδάκης
Το πιο καυτό πενθήμερο στη ζωή του Ιβάν Σαββίδη. Από την Κυριακή το βράδυ στο γήπεδο της Τούμπας με το πιστόλι στη ζώνη σε κοινή θέα, μια εικόνα αποκρουστική και για την ελληνική και για τη διεθνή κοινή γνώμη, στην επιχειρηματική βόμβα που έριξε από το μακρινό Ροστόφ την Παρασκευή. Την ανακοίνωση μιας παγκοσμίου εμβέλειας επιχειρηματική συμφωνία μεταξύ της Japan Tobacco International – JTI (Winston, Camel κ.ά.) και της ρωσικής Donskoy Tabak (μέρος της οποίας είναι και η ΣΕΚΑΠ), που τον μετατάσσει στη λίστα των δισεκατομμυριούχων του «Forbes» με 1,6 δισ. δολάρια.
Οι συνεργάτες του, ζεματισμένοι μετά την έφοδό του στον αγωνιστικό χώρο της Τούμπας, πήραν βαθιά ανάσα και μιλούσαν για το «deal της ζωής του», που ήρθε μετά από 13 μήνες σκληρών διαπραγματεύσεων. Το ιλιγγιώδες ποσό της συμφωνίας ήταν λογικό να προξενήσει απορίες και επιφυλάξεις, αλλά η επιχειρηματική συμφωνία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Η JTI είναι ένας μεγάλος διεθνής παίκτης με παρουσία σε 120 χώρες και το Ιαπωνικό Δημόσιο είναι ένας από τους βασικούς μετόχους της. Η Donskoy Tabak του κ. Σαββίδη παράγει 4 δισεκατομμύρια τσιγάρα τον χρόνο και λέγεται ότι ελέγχει μερίδιο 8% της ρωσικής αγοράς, που θεωρείται η τρίτη μεγαλύτερη αγορά καπνού διεθνώς. Η JTI με την εξαγορά θα ελέγχει πλέον μερίδιο 40% στη ρωσική αγορά, ενώ με τη ΣΕΚΑΠ ενισχύει τη θέση της και στην Ελλάδα, όπου από το 22,7% θα φθάσει στο 25,7%. Η ανακοίνωση της εξαγοράς αιφνιδίασε την αγορά που δεν περίμενε μια τέτοια εξέλιξη. Φημολογείται ότι η JTI είχε προσπαθήσει στο παρελθόν να αγοράσει την καπνοβιομηχανία Καρέλιας, ενώ λέγεται ότι πιεζόταν από τον ανταγωνισμό της Phillip Morris-Παπαστράτος.
Hδη ξεκίνησαν να κυκλοφορούν διάφορες… θεωρίες συνωμοσίας για το παρασκήνιο της συμφωνίας από ανθρώπους που γνωρίζουν πώς ακριβώς γίνονται οι «δουλειές» στη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Ισχυρίζονται, για παράδειγμα, ότι είναι προαπαιτούμενο το σύστημα Πούτιν και η νέα νομενκλατούρα του Κρεμλίνου να… ευλογήσουν τη συμφωνία. Και αυτή η «ευλογία» ποτέ δεν είναι δωρεάν. Πολύ περισσότερο όταν στο παρελθόν οι μεγάλες ρωσικές επιχειρήσεις έχουν αναπτυχθεί μόνο με τη στενή διαπλοκή τοπικών, περιφερειακών και κεντρικών συστημάτων προστασίας. Αρα, τα μερίδια στην επιχειρηματική συμφωνία είναι απολύτως βέβαιο ότι θα είναι πολλά και όχι μόνο αυτό που αφορά το προσωπικό χαρτοφυλάκιο του Ιβάν Σαββίδη.
Είναι δεδομένο πάντως ότι η επιχειρηματική παρουσία του Σαββίδη στη Ρωσία μειώνεται σημαντικά μετά την πώληση της Donskoy Tabak. Αλλωστε οι λοιπές επιχειρηματικές δραστηριότητές του εκεί, που αφορούν τα τρόφιμα και την αγροτική οικονομία, δεν είναι μεγάλες. Ανθρωποι που ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν τα παρασκήνια του Κρεμλίνου μιλούν για ένα συναινετικό διαζύγιο. Το σύστημα Πούτιν δεν επιθυμούσε πλέον την έντονη επιχειρηματική παρουσία του Σαββίδη στη Ρωσία. Επίσης, και ο Ρωσοπόντιος επιχειρηματίας δεν είναι βέβαιο ότι συνέχιζε να βλέπει τη Ρωσία ως το κέντρο των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του. Μπορεί να περνούσε τα 2/3 του χρόνου του στο Ροστόφ, αλλά λίγο ο ΠΑΟΚ, λίγο η εμπλοκή του στα πολιτικά πράγματα και τα MME, αλλά κυρίως ο «μεσσιανισμός» που αντίκριζε από τον κόσμο της Βόρειας Ελλάδας τον είχαν κάνει «ελλαδοκεντρικό».
Οι δρόμοι του Σαββίδη λοιπόν με το ρωσικό περιβάλλον φαίνεται ότι χωρίζουν. Η συμφωνία θυμίζει και λίγο «εκκαθάριση λογαριασμών», όπως ισχυρίζονται οι «συνωμοσιολόγοι». Με τις αναγκαίες ρήτρες για να είναι όλοι ικανοποιημένοι.
Τι σχεδιάζει στην Ελλάδα
Ο Ιβάν Σαββίδης, λοιπόν, με μια τεράστια κεφαλαιακή ρευστότητα φαίνεται ότι έρχεται στην Ελλάδα για να μείνει. Τα στελέχη των επιχειρήσεών του βέβαια εμφανίζονταν συγκρατημένα, λέγοντας πως «δεν είναι στη λογική του οι βεβιασμένες ενέργειες και οι σπασμωδικές επαγγελματικές κινήσεις», αλλά ούτε «η σύνδεση του ποδοσφαίρου με τις άλλες δραστηριότητές του». Το σίγουρο, πάντως, είναι ότι η συμφωνία δημιουργεί άλλα δεδομένα και για τη ΣΕΚΑΠ. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ -ΑΝ.ΕΛ. λογικά θα πρέπει τώρα να συνεχίσει τις διαδικασίες παραγραφής του προστίμου των 38 εκατ. για να πείσει ότι δεν ήταν προνομιακή η μεταχείριση του Ιβάν Σαββίδη. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι η ιαπωνική πολυεθνική έχει απόλυτη γνώση των δεδομένων της συγκεκριμένης υπόθεσης.
Το μεγάλο ερώτημα -την απάντηση για το οποίο θα πάρουμε τους επόμενους μήνες- είναι τι θα κάνει με τον πακτωλό των εκατομμυρίων του ένας άνθρωπος με την ψυχοσύνθεση του Ιβάν Σαββίδη ως προς την κατεύθυνση ενίσχυσης του ΠΑΟΚ αλλά και των media.
Το ζήτημα δεν είναι στενά επιχειρηματικό. Είναι γνωστό σε όλους ότι ο Σαββίδης διατηρεί προνομιακές σχέσεις με το κυβερνών κόμμα. Η «επιθετική» παρουσία του στα ποδοσφαιρικά θέματα και κυρίως η εικόνα της εισβολής στην Τούμπα με το πιστόλι στη ζώνη ενόχλησε την κυβέρνηση και το Μαξίμου. Προβληματισμοί αναπτύσσονται επίσης και μεταξύ των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για ενδεχόμενη απεμπλοκή από τις δραστηριότητες του μεγαλοεπιχειρηματία.
Ομως οι γέφυρες δεν έχουν κοπεί, απλώς έχουν δημιουργηθεί ρήγματα. Τα ρήγματα όμως μπορεί να γίνουν χάσμα αγεφύρωτο το επόμενο διάστημα ή να κλείσουν. Το ερώτημα, λοιπόν, «τι θα κάνει στην Ελλάδα σε επίπεδο επενδύσεων ο Σαββίδης με τον θησαυρό του Ροστόφ» είναι και πολιτικό εκτός από στενά επιχειρηματικό.
Οι ΗΠΑ
Ενας πρόσθετος παράγοντας σχετικά με το μέλλον του Ιβάν στην Ελλάδα αφορά στις σχέσεις του με τις ΗΠΑ. Είναι γνωστό -και μάλιστα δημόσια διατυπωμένο από τον Αμερικανό πρεσβευτή στην Αθήνα- ότι οι ΗΠΑ υποψιάζονταν τον ρόλο και την παρουσία του Σαββίδη στην Ελλάδα. Τον συνέδεαν με την προσπάθεια του Πούτιν για οικονομικό επεκτατισμό στα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο. Η καχυποψία ενισχύθηκε μετά τη συμμετοχή του επιχειρηματία στη γαλλογερμανική κοινοπραξία που εξαγόρασε τον ΟΛΘ. Βέβαια, και αυτή η «θεωρία» σηκώνει πολλή συζήτηση. Ας μην ξεχνάμε ότι τον περασμένο Μάρτιο ο Σαββίδης τιμήθηκε από τους Ελληνοαμερικανούς – μάλιστα εισήλθε και φωτογραφήθηκε στον Λευκό Οίκο μαζί με Αμερικανούς αξιωματούχους. Και αυτή η πτυχή θα καθορίσει τις μελλοντικές δραστηριότητές του στην Ελλάδα.
Τι «είδαν» οι Γιαπωνέζοι
Για την JTI η εξαγορά αυτή έχει μεγάλη σημασία καθώς ενισχύει το «πάτημά» της στη ρωσική αγορά. Στην Ελλάδα η JTI, μέλος του ομίλου εταιρειών Japan Tobacco, διαθέτει τα προϊόντα της από τη δεκαετία του ’80 και σήμερα κατέχει μερίδιο αγοράς 22,7%. Η JTI Hellas έχει παράλληλα την ευθύνη των αγορών της Κύπρου και της Μάλτας, ενώ απασχολεί περισσότερους από 100 εργαζόμενους. Η εταιρεία μάλιστα αγοράζει το 25% της συνολικής εγχώριας παραγωγής καπνού. Με τη ΣΕΚΑΠ στο πορτφόλιό της θα ανεβάσει άμεσα τα μερίδια αγοράς της κατά 3%, φτάνοντας στο 25,7%.
Η JTI είναι μετεξέλιξη του κρατικού φορέα που ιδρύθηκε το 1898 και είχε την εκμετάλλευση του μονοπωλίου καπνού και αλατιού στην Ιαπωνία. Το 1985 εισήχθη στο Χρηματιστήριο του Τόκιο και έκτοτε το ιαπωνικό κράτος κατά περιόδους μείωσε τη συμμετοχή του, η οποία σήμερα ανέρχεται στο 1/3. Γιγαντώθηκε με μια σειρά εξαγορών σε όλο τον κόσμο.
Κατατάσσεται στις σημαντικότερες δυνάμεις του κλάδου παγκοσμίως και έχει παρουσία σε 120 χώρες και 40.000 εργαζομένους. Παράγει και εμπορεύεται μερικές από τις γνωστότερες διεθνείς μάρκες τσιγάρων, μεταξύ των οποίων τα Winston, Camel, Mevius, LD, American Spirit κ.ά. Ελέγχει το 66,4% της ιαπωνικής αγοράς καπνού και ακολουθεί πολιτική επέκτασης μέσω εξαγορών. Η τελευταία της κίνηση ήταν τον Αύγουστο 2017, όταν αγόρασε εταιρείες στις Φιλιππίνες και την Ινδονησία.
Η JTI έχει επίσης παρουσία και σε άλλους κλάδους, όπως τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα επεξεργασμένα τρόφιμα κ.α. Κατέχει μεγάλο μερίδιο στην αγορά των ηλεκτρονικών τσιγάρων, ενώ από το 2011 είναι παρούσα στην κατηγορία των προϊόντων θερμαινόμενου καπνού με το Ploom. Στην Ελλάδα είναι η δεύτερη εταιρεία προϊόντων καπνού και διαθέτει τις μάρκες Winston, Camel και Old Holborn.
O καπνεργάτης που έγινε ολιγάρχης
Πώς το όγδοο παιδί μιας οικογένειας αγροτών από τη νότια Γεωργία με ελληνική καταγωγή έγινε ο 30ός πιο πλούσιος Ρώσος και πλέον billionaire, μετά την πώληση
της ΣΕΚΑΠ και της εταιρείας του στη Ρωσία – Η έλευση στην Ελλάδα,
οι επενδύσεις, ο εναγκαλισμός με τον ΣΥΡΙΖΑ και το μεγάλο deal της ζωής του με τους Γιαπωνέζους μετά την εμφάνισή του ως κουμπουροφόρου σερίφη μέσα στο γήπεδο
Ανετος και ευδιάθετος, περιφέρθηκε στις πολυτελείς αίθουσες του ιστορικού κτιρίου με τις προραφαηλιτικές τοιχογραφίες, τις κομψές γύψινες διακοσμήσεις, τα μαρμάρινα τζάκια και τις σπειροειδείς σκάλες με τη χάρη και το εκτόπισμα τσαρικού αυλικού. Ο πρώην σεμνός προλετάριος ήταν πλέον ένας επιτυχημένος επιχειρηματίας που ενδεχομένως υπέθετε ότι ο κλήρος της ευθύνης να διαδοθεί η κοινωνική του άνοδος έπεφτε στους εκάστοτε οικοδεσπότες της εξοχότητάς του.
Αλλωστε ποιος άλλος από τους Ελληνες παρευρισκόμενους μετακινούνταν στους αιθέρες με ιδιωτικό λίαρ τζετ, διέσχιζε τις ελληνικές θάλασσες με το υπερπολυτελές 55μετρο γιοτ «Ονειρο», κοιμόταν σε όποια σουίτα τού άρεσε στο ιδιοκτησίας του πολυτελές «Μακεδονία Παλλάς», με άπλετη θέα στον Θερμαϊκό, και, κυρίως, μπαινόβγαινε ό,τι ώρα ήθελε στο Μέγαρο Μαξίμου; Μόνο ο ίδιος, προφανώς. Ενας μπίζνεσμαν που δεν λεγόταν πλέον Ivan Ignatyevich Savvidis, αλλά Σαββίδης Ιωάννης του Ιγνατίου και της Κλεονίκης. Από τριετίας κιόλας είχε πολιτογραφηθεί Ελληνας πολίτης από τον Δήμο Θέρμης με διαδικασία εξπρές διότι είχε προσφέρει, μεταξύ άλλων, εξαιρετικές υπηρεσίες στη χώρα. Συμπεριλαμβανομένων εκείνων του ιδιοκτήτη μιας δημοφιλούς ελληνικής ομάδας, ευεργέτη, φιλάνθρωπου, μαικήνα, μεγαλοεπενδυτή, εκδότη και καναλάρχη.
Θα μπορούσε ακόμη στην ευρύτερη συνεισφορά του στη χώρα να φέρει και τον τίτλο του Θεσσαλονικάρχη, δεδομένου ότι του έκαναν εκάστοτε τεμενάδες ή, τέλος πάντων, τον εμπιστεύονταν τοπικοί περιφερειάρχες, μητροπολίτες, δήμαρχοι, πολιτευτές, βουλευτές, ευρωβουλευτές, υπουργοί – αν όχι και εκλεγμένοι πρώην και νυν πρωθυπουργοί. Δεν θέλει και πολύ ένας άνθρωπος με τέτοιες υψηλές συναναστροφές, αν όχι υποκλίσεις, ακόμα κι αν συγκροτείται από το αλύγιστο κράμα ικανότητας και ορθολογισμού, να καβαλήσει το καλάμι. Πόσο μάλλον όταν έχει ανατραφεί με τη ρωσική δεσποτική κουλτούρα που ενθαρρύνει τον εγωισμό και την έπαρση, ενώ ταυτόχρονα επικυρώνει την οίηση πως όποιος διαθέτει οικονομική ισχύ και δύναμη επιρροής είναι άτρωτος.
Ο νιόφερτος επενδυτής
Ηταν 10 Αυγούστου του 2012 όταν ο 53χρονος Ιβάν Σαββίδης με λευκή σοφιστικέ γενειάδα γινόταν μεγαλομέτοχος του ΠΑΟΚ. Μετά από διαπραγματεύσεις και επαφές που κράτησαν περίπου πέντε μήνες απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο των μετοχών της ομάδας και κατέβαλε 10,3 εκατ. ευρώ για το πρώτο ξελάσπωμα του Δικεφάλου του Βορρά, βάζοντας τέλος στο καθεστώς οικονομικής κηδεμονίας στο οποίο βρισκόταν ο σύλλογος από την UEFA επειδή για ένα διάστημα δεν τηρούσε το financial fair play. Εμφανίστηκε τότε κομψός με άψογη αμφίεση -φαίνεται πως οι επισκέψεις του στο Λονδίνο όπου σπούδαζαν οι γιοι του τού είχαν χαρίσει ένα άγγιγμα ενδυματολογικής καλαισθησίας- έχοντας στο πλευρό του τον φίλο του -τότε κυβερνητικό εκπρόσωπο- Σίµο Κεδίκογλου. Ο τελευταίος µιλούσε άπταιστα ρωσικά λόγω των σπουδών του στο Ινστιτούτο Γκούπκινα της Μόσχας και είχε γνωριστεί με τον επιχειρηματία από τις επαφές της ελληνικής με τη ρωσική Βουλή. Η παρέα και οι κοινές εμφανίσεις τους έδιναν την εντύπωση ότι ο Ιβάν απολάμβανε τη εμπιστοσύνη της κυβέρνησης Σαμαρά, η οποία δεν είχε κανέναν λόγο να μην υποδεχθεί εγκάρδια έναν νιόφερτο επενδυτή. Παράλληλα, ο ιδιοκτήτης του ΠΑΟΚ καλλιέργησε σχέσεις και ανέπτυξε δεσμούς με εξέχουσες προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας – Παοκτσήδες και μη.
Καλές σχέσεις με τον δήμαρχο Γιάννη Μπουτάρη, καλύτερες με τον μητροπολίτη Ανθιμο, άριστες με το περιφερειάρχη Απόστολο Τζιτζικώστα, άψογες με τον βουλευτή της Ν.Δ. Σάββα Αναστασιάδη από τη Β’ Θεσσαλονίκης, τον βουλευτή της Ν.Δ. στη Α’ Περιφέρεια και Παοκτσή, Σταύρο Καλαφάτη, καθώς και την ευρωβουλευτή της Δημοκρατικής Συμπαράταξης Εύα Καϊλή. Ομοίως είχε θερμές φιλικές επαφές με τον Κώστα Καραμανλή και θερμότερες προσωπικές με τον Πάνο Καμμένο, οι οποίοι παραβρέθηκαν τον Ιούνιο του 2016 στο γαμήλιο γλέντι του γιου του Γιώργου στο «Παλατάκι». Εξάλλου ο ΠΑΟΚ δεν ήταν μόνο μια μεγάλη ομάδα, αλλά και ένα ισχυρό εκλογικό «μαγαζί» που άπαντες οι πολιτικοί ανέκαθεν υπολήπτονταν. Αλλωστε τον περσινό Φεβρουάριο, λίγες μέρες πριν από κρίσιμο Eurogroup, στην προεδρική σουίτα της Τούμπας βρέθηκαν προκειμένου να παρακολουθήσουν μαζί με τον Ιβάν Σαββίδη τον αγώνα ΠΑΟΚ – Σάλκε για το Europa League τόσο ο Παοκτσής Ευκλείδης Τσακαλώτος όσο και η Βορειοελλαδίτισσα Εφη Αχτσιόγλου. Για την ιστορία, το ματς έληξε 0-3 υπέρ των Γερμανών.
«Μονόπολη» και Ορθοδοξία
Αυτόν τον πλούσιο εισαγωγής πρόεδρο οι φίλαθλοι τον καλωσόρισαν κρατώντας σχεδόν βάγια καθώς πίστευαν ότι θα έκανε το θαύμα να αναστήσει την ομάδα, να τη χτίσει όπως ονειρεύονταν, να τη θωρακίσει απέναντι στους εχθρούς της και να την οδηγήσει στον τίτλο της πρωταθλήτριας. Στη πλειονότητά τους δεν νοιάζονταν καν αν ο πρόεδρος ήξερε ή μιλούσε -που δεν μιλούσε- ελληνικά. Τους αρκούσε η δήλωσή του στα ρωσικά ότι «είμαι απόγονος των βυζαντινών Ελλήνων, είμαι Πόντιος και, πιστέψτε με, είμαι ίσως περισσότερο Ελληνας και από εσάς» και τον δόξαζαν εφόσον με το οικονομικό του εκτόπισμα θα κόντραρε το αθηναϊκό ποδοσφαιρικό κατεστημένο που επί χρόνια τούς αδικούσε κατάφωρα.
Με τέτοια αποδοχή, παρά τις κατά συρροήν άστοχες ποδοσφαιρικές στοχεύσεις του, ο Ιβάν Σαββίδης καλλιεργούσε, τόνωνε και μεγέθυνε το προσωπικό του ίματζ, ρίχνοντας, είναι η αλήθεια, αρκετά λεφτά, μεταξύ άλλων και για την αγορά καμιά 80αριά ποδοσφαιριστών από την τοπική αγορά. Χρήματα που κανέναν δεν ένοιαζε αν προέρχονταν από την Κύπρο, το Ουζμπεκιστάν ή τον κόκκινο πλανήτη Αρη. Απαντες στην Ελλάδα της κρίσης βολεύονταν με την ατάκα που πλασάριζε η πλευρά Σαββίδη και μέσες άκρες έλεγε πως «όταν οι Ελληνες επιχειρηματίες βγάζουν τα λεφτά τους έξω, αυτός φέρνει και επενδύει τα δικά του στην Ελλάδα».
Από τότε ο Ιβάν δεν σταμάτησε να απασχολεί τα μίντια με τις αγορές του σε στυλ «Μονόπολη». Εξαγόρασε μια σειρά από εμβληματικά ακίνητα που είχαν συναισθηματική αξία για την πόλη της Θεσσαλονίκης και κάποια ξενοδοχειακά κτίρια-φιλέτα της κτηματαγοράς. Ωστόσο, πίσω από αυτή τη συλλογή ακινήτων που κόστισαν κάμποσα εκατομμύρια δεν διαφαινόταν κάποια επενδυτική λογική. Μόνη παραγωγική επένδυσή του θεωρούνταν έως τότε η εξαγορά της προβληματικής συνεταιριστικής καπνοβιομηχανίας ΣΕΚΑΠ, για την οποία κατέβαλε μόλις 5,5 εκατ. ευρώ στον εκκαθαριστή.
Για την επένδυση είχε ενδιαφερθεί η κυβέρνηση Σαμαρά, που φέρεται να παρακάλεσε τον επιχειρηματία να μπει σφήνα στις πλειοδοτικές προσφορές ώστε να μην καταλήξει η εταιρεία στα χέρια των Τούρκων της Sebas, η οποία μέχρι τότε εμφανιζόταν φαβορί να αποκτήσει την ιστορική καπνοβιομηχανία στην ευαίσθητη εθνικά περιοχή της Ξάνθης. Ολες τις υπόλοιπες επενδυτικές κινήσεις του Σαββίδη, που δεν του απέδιδαν επιχειρηματικό όφελος, άλλοι τις ερμήνευαν ως επιχειρηματική διορατικότητα για το μέλλον, άλλοι εκτιμούσαν ότι είναι προϊόν γεωπολιτικής συνωμοσίας, ενώ τρίτοι τις απέδιδαν σε επίδειξη ολιγαρχικού νεοπλουτισμού.
Οι πιο καχύποπτοι θεωρούσαν τις χρηματοδοτήσεις του για ανακαινίσεις και επεκτάσεις στα μοναστήρια του Αγίου Ορους ως ήπια ρωσική διείσδυση, σε μια περιοχή χωρίς διεθνή δικαιοδοσία και οικονομική διαφάνεια. Προς επίρρωση της πεποίθησής τους υπενθύμιζαν τις σε ανύποπτο χρόνο δηλώσεις του, που έλεγαν ότι η «διάσωση της Ελλάδας βρίσκεται στον ορθόδοξο κόσμο, στον οποίο η Ρωσία είναι η πιο πλούσια χώρα». Παρ’ όλα αυτά οι φίλαθλοι του ΠΑΟΚ αδιαφορούσαν αν θα γίνονταν προνομιούχοι συγγενείς με τη μεγάλη οικογένεια του ξανθού γένους. Μόνη αγωνία τους ήταν αν θα πάρουν το πρωτάθλημα, που όλο και καθυστερούσε να φτάσει στην Τούμπα μαζί με το τρόπαιό του που ονειρεύονταν να κοσμήσει τα γραφεία της οδού Μικράς Ασίας. Δεν απογοητεύονταν, όμως, καθώς προσδοκούσαν καλύτερες μέρες με τον μεγιστάνα πρόεδρο. Το ίδιο ακριβώς φαίνεται ότι ανέμενε και το αφεντικό της ΠΑΕ με την έλευση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. Το έργο εξάλλου της συνάρθρωσης ποδοσφαίρου, επιχειρείν, ΜΜΕ και πολιτικής, με δυο λόγια ό,τι χαρακτηρίζει τη διαπλοκή, το είχε δει να παίζεται ανάγλυφα στην πατρίδα του.
Η επιστροφή στην Ελλάδα
Στην έξοδο από την ελληνική πρεσβεία της Μόσχας εκείνο το απριλιάτικο βράδυ του 2016, ο ιδιοκτήτης του πολυεθνικού ρωσικού οµίλου Agrocom, που συνενώνει περίπου 40 εταιρείες και απασχολεί πάνω από 17.000 εργαζομένους, αντίκρισε στην ίδια αυλή το οίκημα του παλιού ελληνικού προξενείου. Ούτε ο ίδιος θυμόταν πια ότι πριν από 28 χρόνια, επί Γκορμπατσόφ και περεστρόικας, συνωστιζόταν κι αυτός στις μακριές, πειθαρχημένες και υπομονετικές ουρές που σχημάτιζαν από τα μαύρα χαράματα οι αιτούντες βίζα για επίσκεψη στην Ελλάδα. Στα 31 του χρόνια, στριμωγμένος ανάμεσα σε εκατοντάδες Ρώσους ποντιακής καταγωγής από όλη την αχανή σοβιετική επικράτεια, οι οποίοι δεν μιλούσαν λέξη ελληνικά, φαντασιωνόταν και αυτός ένα Ελ Ντοράντο στη μακρινή γη καταγωγής των προ αμνημονεύτων χρόνων προγόνων του. Ούτε φανταζόταν ότι η προσέγγιση της Γης της Επαγγελίας που ονομαζόταν Ελλάδα προϋπέθετε και τη δοκιμασία μιας οδύσσειας.
Ωστόσο, το όγδοο παιδί μιας ορθόδοξης ελληνικής καταγωγής οικογένειας αγροτών από το χωριό Σάντα στην Τσάλκα, που σημαίνει «απομακρυσμένη», της νότιας Γεωργίας, δεν είχε και πολλά περιθώρια επιλογής την εποχή που έμοιαζε προδιαγραμμένη η επικείμενη πτώση του σοβιετικού καθεστώτος. Από τα 14 του είχε μετακομίσει μαζί με την οικογένειά του από την περικυκλωμένη από βουνά και δάση γενέτειρά του στην πόλη του Ροστόφ, στις εκβολές του ποταμού Ντον, στη βορειοανατολική άκρη της Μαύρης Θάλασσας. Εκεί, μετά τις τυπικές σπουδές και το υποχρεωτικό φανταριλίκι ξεκίνησε στα 23 του χρόνια, το 1980, να δουλεύει ως εργάτης στο κρατικό καπνεργοστάσιο του Ντον. Παράλληλα σπούδαζε σε νυχτερινό τμήμα του Ινστιτούτου Εθνικής Οικονομίας του Ροστόφ. Οταν αποφοίτησε παντρεύτηκε την επίσης ποντιακής σύζυγό του, Κυριακή, με την οποία αργότερα απόκτησαν δύο γιους, τον Γιώργο και τον Νίκο. Με τη βίζα στα χέρια, κατέφτασε το 1990 στην Ελλάδα δοκιμάζοντας να βρει μια καινούρια επαγγελματική τύχη. Επισκέφθηκε το χωριό Μεγάλη Βρύση στο Κιλκίς όπου ζούσαν παντρεμένη η αδελφή του, η ανιψιά του, άλλοι συγγενείς και πολλοί φίλοι.
Ο ανήσυχος αλλά και φιλόδοξος εργάτης της καταρρέουσας κρατικής φάμπρικας καπνού στον τόπο του αναζητούσε επενδυτικές ευκαιρίες συνεργασίας με ντόπιους επιχειρηματίες. Μεταξύ άλλων, συνάντησε και τον Ηλία Παπαδόπουλο, παλιό αρχιεργάτη στο ρωσικό εργοστάσιο, που είχε ήδη μεταναστεύσει στην Ελλάδα, όπου ασχολήθηκε και πάλι επιχειρηματικά με τα καπνά. Ταξίδεψε και μέχρι το Πρόχωμα Θεσσαλονίκης όπου έμεναν και άλλοι Πόντιοι συγγενείς του, αλλά δεν βρήκε άκρη στους σχεδιασμούς του. Κάτι τα λιγοστά ρούβλια στην τσέπη που δεν επέτρεπαν ανοίγματα για δημόσιες σχέσεις, κάτι η ακριβή βενζίνη για τις μεταφορές του με ένα σμπαραλιασμένο λευκό Lada, κάτι ο σκόπελος της ρωσικής γλώσσας στην επικοινωνία, όταν δεν επαρκούσε η χρήση της ποντιακής διαλέκτου για συνεννόηση, είχαν ως αποτέλεσμα τα ψήγματα των θαρραλέων επιχειρηματικών πλάνων του να ατυχήσουν στη χώρα μας. Αντιλήφθηκε γρήγορα ότι καπιταλισμός χωρίς κεφάλαιο θα μπορούσε να ανθήσει τότε μόνο στη χώρα του. Εφτιαξε τις βαλίτσες του, αποχαιρέτησε την εύκρατη Βόρεια Ελλάδα, πήρε των ομματιών και επέστρεψε στο παγωμένο Ροστόφ.
Βιομήχανος στη μετα-σοβιετική εποχή
Οταν ανήμερα Χριστούγεννα του 1991 στο Κρεμλίνο γινόταν υποστολή της ερυθράς σημαίας με το σφυροδρέπανο και το αστέρι, θάβοντας μαζί με το σύμβολο μιας αποτυχημένης ουτοπίας και την κρατική οντότητα της ΕΣΣΔ, ο Ιβάν Σαββίδης ήταν πλέον διορισμένος γενικός διευθυντής της εταιρείας Donskoy Tabak. Μια τεράστια εκτόξευση για τον εργάτη, πρώην υπεύθυνο για τις πολιτιστικές εκδηλώσεις του εργοστασίου, που δεν έγινε τυχαία ή συμπτωματικά. «Θεοσεβούμενος άνθρωπος και πειστικός παρότι φαφλατάς», λέει ένας συμπατριώτης του, «διέθετε τον κοινό του νου να συνδυάσει την εθνική υπερηφάνεια με τις υποσχέσεις οικονομικής ανόδου των συναδέλφων του – και αυτές με τη σειρά τους να τις συναρθρώσει με το αζημίωτο σε νταραβέρια με πολυποίκιλα συμφέροντα».
Σε μια αποσαθρωμένη οικονομία παρουσιάζονταν τότε μεγάλες ευκαιρίες ανάπτυξης στη σκοτεινή σκακιέρα του μετα-σοβιετικού ατομικού πλουτισμού χάρη στην τεράστια αναδιανομή πλούτου που συντελέστηκε επί προεδρίας Γέλτσιν. Οπως και να έχει, υπό τη διοίκηση του Ιβάν, στον έλεγχο του οποίου πέρασε με την ιδιωτικοποίησή της, η μεσαία επιχείρηση τσιγάρων που αγωνιζόταν για επιβίωση στην περιφερειακή αγορά της Αζοφικής Θάλασσας άντεξε μέσα στα ερείπια της σοβιετικής κατάρρευσης, με τον ίδιο να απολαμβάνει το κύρος του βιομηχάνου. Επαγγελματικό τίτλο που δεν είχε τολμήσει ποτέ πριν να ονειρευτεί. Αλλά μήπως είχε ονειρευτεί ότι θα έμπαινε ποτέ στον Λευκό Οίκο πέρυσι μετά την επιλογή του -με τη συμβολή λέγεται του Ελληνα υπουργού Αμυνας- ως τελετάρχη της παρέλασης των Ελλήνων ομογενών στη Νέα Υόρκη για την εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου; Ο Ιβάν Σαββίδης είχε πλέον ανοίξει μαζί με τον πλουτισμό του έναν δρόμο εκπλήξεων, κυρίως προς τον εαυτό του.
Σε μια παραλυμένη χώρα όπως η Ρωσία στις αρχές της δεκαετίας του ’90, με χρεοκοπημένη την κρατική διαχείριση και εξαφανισμένους τους γραφειοκράτες του άλλοτε κεντρικού σχεδιασμού, ο Σαββίδης κατάφερε να ελέγξει το αεροδρόμιο του Ροστόφ και να μεταφέρει με τον παρατημένο στη πίστα του στόλο των γιγαντιαίων μεταφορικών αεροσκαφών Αντόνοφ προϊόντα της καπνοβιομηχανίας σε απομακρυσμένες περιοχές της Κεντρικής Ασίας. Και ξαφνικά, ο συνήθως βαρυφορτωμένος ουρανός του Ροστόφ άνοιξε και άρχιζε να βρέχει χρήματα. Σωστό κατακλυσμό από ρούβλια.
Με τις επιχειρηματικές περγαμηνές του υπό μάλης, ο Ιβάν Σαββίδης ξεκίνησε τότε για να μεσουρανήσει και στον δημόσιο βίο. Επιβραβεύτηκε με την εκλογή του ως βουλευτή της Νομοθετικής Βουλής της Περιφέρειας του Ροστόφ, όπου κατά τη διάρκεια της θητείας του σύναψε και ειδικό συμβόλαιο με το ρωσικό κράτος ώστε η εταιρεία του να παραδίδει ένα δισεκατομμύριο τσιγάρα στον Ρωσικό Στρατό δωρεάν κάθε χρόνο. Αναπόφευκτα, έδρεψε πολιτικές δάφνες εκλεγόμενος -με το κόμμα του Πούτιν φυσικά- βουλευτής στη Ρωσική Δούμα τόσο το 2003 όσο και το 2007. Παράλληλα, ο πρόεδρος της Ελληνορωσικής Ομάδας της Βουλής της Ρωσικής Ομοσπονδίας είχε ξεκινήσει τη δραστήρια προσφορά του στις ποντιακές κοινότητες της Βόρειας Ελλάδας.
Στο μεσοδιάστημα αναδείχθηκε ισχυρός άντρας και στην ομώνυμη ποδοσφαιρική ομάδα της πόλης του, αναλαμβάνοντας να πληρώσει τα χρέη της ύψους 10 εκατ. δολαρίων. Οι σκεπτικιστές συμπατριώτες του μίλησαν τότε για μία ακόμη σκιώδη συναλλαγή με την κεντρική εξουσία. Ωστόσο, είχε φτάσει το πλήρωμα του χρόνου ώστε να αντιληφθεί και η Ρωσία ότι οι μπίζνες είναι ένα παιχνίδι, μόνο που τα κέρδη είναι ο τρόπος που μετράνε το σκορ. Συχνά, υπό τις ευλογίες του Πατριάρχη πασών των Ρωσιών. Οσο για την τοπική ομάδα, ο Ιβάν την εγκατέλειψε λόγω κακής αγωνιστικής πορείας, αλλά και εξαιτίας της κόντρας που είχε με τον κυβερνήτη της περιφέρειας.
«Ο Θεός με οδηγούσε στον ΠΑΟΚ»
Ξαφνικά, τον Μάιο του 2006, ο Ιβάν Σαββίδης με γκρίζο μουστάκι, μαλλί αλατοπίπερο, ριγέ γραβάτα και παλιομοδίτικο γκρι pinstripe κοστούμι, αλλά με γεμάτη την τσέπη, έφτασε στο αεροδρόμιο της Μίκρας μοιάζοντας με αμήχανο τουρίστα παρά με εκλεγμένο βουλευτή της Ρωσικής Δούμας. Είχε έρθει με πρόθεση να αγοράσει την ΠΑΕ ΠΑΟΚ από τον Γιάννη Γούμενο σε μια φάση όπου τα οικονομικά προβλήματα του Δικεφάλου του Βορρά είχαν φέρει την ομάδα ένα βήμα πριν από την καταστροφή. Επισκέφθηκε το γήπεδο της Τούμπας που είχε καταληφθεί από διαμαρτυρόμενους οπαδούς της ομάδας, οι οποίοι τον υποδέχθηκαν περίπου σαν μεσσία. Τον σήκωσαν στα χέρια και τον ξενάγησαν στο γήπεδο, αλλά οι διαπραγματεύσεις για την εξαγορά δεν προχώρησαν. Προφανώς γιατί ο Ρώσος δεν ήταν κορόιδο να αγοράσει μόνο τα χρέη, ούτε καν το γήπεδο της ομάδας που υποτίθεται ότι του πουλούσαν.
Ωστόσο, δεξιά κι αριστερά εκμυστηρευόταν την καψούρα του για την ομάδα που ταυτόχρονα με την ανάληψη του πηδαλίου της θα αποκτούσε και ένα επιχειρηματικό διαβατήριο εισόδου στην Ελλάδα. Διηγούνταν, με το βλοσυρό ύφος που παίρνουν οι Ρώσοι όταν πρόκειται να εκστομίσουν κάτι βαθυστόχαστο, πως όταν παντρεύτηκε ένας θείος του από την Ελλάδα τού έκανε δώρο γάμου την ασπρόμαυρη φανέλα του ΠΑΟΚ. Και επειδή θεωρούσε ότι στη ζωή δεν συμβαίνουν τυχαία πράγματα, επαναλάμβανε ότι «με διάφορους τρόπους ο Θεός με οδηγούσε στον ΠΑΟΚ». Τελικά, συγκεντρωτικός εκ μαθητείας και οικονομικά σφιχτός εκ διαδρομής, έστριψε προτού στουκάρει μετωπικά στον Λευκό Πύργο και πετάξει τα χρήματά του από το παράθυρο στον σφοδρό αέρα του Βαρδάρη.
Εμεινε τότε παραπάνω από μήνα στη Θεσσαλονίκη, έχοντας αδιαλείπτως στο πλευρό του τον Βασίλη Παπαδόπουλο, γιο του παλιού του φίλου και συναδέλφου στο ρωσικό εργοστάσιο καπνού Ηλία Παπαδόπουλου. Ο νεαρός, που ήταν κουμπάρος του επιχειρηματία αφού είχε βαφτίσει τον έναν από τους γιους του, εκτελούσε τότε χρέη συνοδού, σοφέρ, συνδαιτυμόνα και συμβούλου του στις διαπραγματεύσεις. Παρότι εκείνη την εποχή ο Παπαδόπουλος παραπεμπόταν σε δίκη με την κατηγορία της -από το 1996- κατοχής λαθραίων εμπορευμάτων για υπόθεση εισαγωγής στην Ελλάδα μηχανολογικού εξοπλισμού για την παραγωγή όπλων και πυρομαχικών, ο Σαββίδης φέρεται να αδιαφορούσε για τη δικαστική περιπέτεια του συνεργάτη του και ένθερμου Παοκτσή. Μερικά χρόνια αργότερα το όνομα του Βασίλη Παπαδόπουλου, που τότε έπαιζε τον ρόλο προπομπού του μυστακοφόρου επενδυτή στον ΠΑΟΚ, συνδέθηκε -ως ο μυστηριώδης μεσάζων επί υπουργίας Πάνου Καμμένου- με την πολύκροτη υπόθεση της πώλησης όπλων από την Ελλάδα στη Σαουδική Αραβία. Σήμερα, από πλευράς Σαββίδη διαψεύδεται κατηγορηματικά οποιαδήποτε σχέση με τον Βασίλη Παπαδόπουλο εδώ και πάνω από μία δεκαετία, θεωρώντας την κουμπαριά μαζί του ως μία ακόμη ανάμεσα στις 70 που έχει κάνει ο επιχειρηματίας. Τελικά, για να επιστρέψουμε σε εκείνο το μακρινό καλοκαίρι του 2006, με τη συμβολή του κορυφαίου ποινικολόγου Αλέξανδρου Λυκουρέζου το ντιλ του Ελληνοπόντιου επιχειρηματία με τον ΠΑΟΚ δεν έκλεισε. Ομως για τους φίλους της ομάδας ποτέ δεν εγκαταλείφθηκε η ελπίδα μιας δεύτερης έλευσης του μεσσία εκ Ρωσίας.
Οι σχέσεις με τον Πούτιν
Πίσω, στο κέντρο της οικονομικής αυτοκρατορίας του Σαββίδη, το Ροστόφ, όπου λέγεται ότι διαμένει μονίμως τα 2/3 του μήνα, ενώ οι επιχειρηματικές δραστηριότητες ανθούσαν, οι δεσμοί του με τον Ρώσο πρόεδρο μάλλον μαράζωναν. Οταν ο επιχειρηματίας έμεινε το 2011 εκτός εκλεξιμότητας στο ψηφοδέλτιο της Ενιαίας Ρωσίας μεταξύ των 50 και πλέον υποψηφίων στην περιοχή του Ροστόφ, ο ίδιος άρχισε να γκρινιάζει υποστηρίζοντας ότι δέχτηκε μεγάλο εσωκομματικό πόλεμο από τον κυβερνήτη της περιοχής Βασίλι Γκολουμπιέφ. Στη συνέχεια ξεκίνησε κάποιες δημόσιες παρεμβάσεις κατά του πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Το κλίμα με τον, δυσαρεστημένο από τις δηλώσεις του, Πούτιν εικάζεται πως στράβωσε από τη στιγμή που με φόντο το αεροδρόμιο του Ροστόφ ο Σαββίδης βρέθηκε αντιμέτωπος με τον πολύ ισχυρότερό του και πιο κοντά στον Ρώσο πρόεδρο, μεγαλοεπιχειρηματία Βίκτορ Βέκσελμπεργκ. Ο τελευταίος έχτισε νέο αεροδρόμιο στην περιοχή παραγκωνίζοντας τον Σαββίδη που ήλεγχε το παλιό και ενδιαφερόταν για την αναβάθμισή του. Επί της ουσίας, τίποτε το περίεργο.
Η υπόθεση ακολούθησε τις διατροφικές συνήθειες των ψαριών και ο μεγαλοολιγάρχης κατάπιε τον μικροολιγάρχη. Ωστόσο φαίνεται ότι ο Σαββίδης είχε πάρει τις αποφάσεις του για το επόμενο επενδυτικό βήμα του εκτός Ρωσίας, πάντα -όπως λέγεται- με τις ευλογίες του Κρεμλίνου. Στις προεδρικές εκλογές της 4ης Μαρτίου 2012, ο Ελληνοπόντιος επιχειρηματίας στήριξε ένθερμα και δημόσια τον νεο-τσάρο Πούτιν. Το γυαλί όμως είχε ραγίσει – αν και ποτέ δεν είναι κανείς βέβαιος στη Ρωσία για το αν κάτι έχει ορατές ρωγμές και αν έχει σχεδόν αόρατα επανασυγκολληθεί. Εναν χρόνο αργότερα ο Πούτιν εξέφρασε τον προβληματισμό του για το γεγονός ότι Ρώσοι επιχειρηματίες προτιμούν να επενδύουν στην προφανώς προβληματική Ελλάδα παρά στην περιφέρεια του Ροστόφ της ρωσικής επικράτειας. Τη δήλωση άλλοι την ερμήνευσαν ως αιχμηρό άδειασμα του Σαββίδη και άλλοι ως ξεκάρφωμα του Ιβάν από κάθε ρωσική επιρροή στις νέες του μπίζνες. Ετσι κι αλλιώς, τότε ο Ιβάν κατατασσόταν ήδη στην 30ή θέση των πλουσιότερων Ρώσων, ενώ το αμερικανικό περιοδικό «Forbes» αποτιμούσε την περιουσία του περίπου στα 237 εκατ. ευρώ.
Ο «Ζορό» και ο «Σερίφης» στην Παναγία Σουμελά
Στο ευρύτερο ελληνικό κοινό ο Ιβάν Σαββίδης συστήθηκε τον Δεκαπενταύγουστο του 2010. Παραβρέθηκε στην πρώτη Θεία Λειτουργία που τελέστηκε στην Παναγία Σουμελά της Τραπεζούντας από το 1922. Είχε δαπανήσει πολύ μεγάλη ενέργεια στο πρόσφατο παρελθόν ως βουλευτής ώστε να επαναλειτουργήσει ο ναός. Εκείνο το ζεστό μεσημέρι, κοντά στην ποντιακή πόλη της Μικράς Ασίας, μπροστά στην είσοδο του πασίγνωστου χριστιανικού ορθόδοξου μοναστηριού είχε στηθεί ένα βάθρο στο οποίο ανέβηκαν ευλαβικά ο ομογενής επιχειρηματίας μαζί με τον Παναγιώτη Ψωμιάδη και έψαλαν τον ελληνικό εθνικό ύμνο. Η ειρωνεία είναι ότι μετά από οκτώ χρόνια ο τελευταίος υποδύθηκε τον Ζορό σε τηλεοπτική διαφήμιση για εταιρεία παιχνιδιών και ο πρώτος τον σερίφη σε ένα ένδοξο ελληνικό γήπεδο. Η ζωή τα φέρνει καμιά φορά τούμπα.
Με παρόμοιο ενθουσιασμό, ο ευσεβής Σαββίδης, σε λιγότερο από δύο χρόνια αργότερα, στις αρχές του καλοκαιριού του 2012, βρέθηκε στη Θεία Λειτουργία της εκκλησίας του Αγίου Πνεύματος στο Πρόχωμα, μια προαστιακή κοινότητα της Θεσσαλονίκης, της οποίας η πλειονότητα των κατοίκων έχει ποντιακή προσφυγική καταγωγή. Ο ίδιος είχε φροντίσει να χρηματοδοτήσει την ανέγερση του ναού, ο οποίος αποτελεί πιστό αντίγραφο εκείνου που υπάρχει στη γενέτειρα του τη Σάντα της Γεωργίας.
Η δωρεά είχε γίνει στη μνήμη των γονιών του και στον προαύλιο χώρο είχε ανεγερθεί προτομή του πατέρα του. Ανήμερα του Αγίου Πνεύματος η εκκλησία γιόρταζε, και ο Σαββίδης, έχοντας στο πλάι του μέλη της οικογένειάς του, μεταξύ άλλων και τα ανίψια του Γιάννη Σαββίδη και Σόνια Σαββίδη, καθώς και πολιτικούς και μέλη της διοίκησης του ΠΑΟΚ, είχε περικυκλωθεί από τους πιστούς που τον προέτρεπαν να βιαστεί να αγοράσει την ομάδα. Την ίδια μέρα ο αδελφός του Ιβάν, Γρηγόρης, από το Νέο Ρύσιο, που ήταν και διαχειριστής του ιερού ναού, συμπλήρωνε σε νοσοκομείο 43 ημέρες νοσηλείας. Τότε ο Ελληνοπόντιος επιχειρηματίας έκανε ένα τάμα, προσφέροντας ως κέρασμα στους επισκέπτες του πανηγυριού 43 σουβλιστά αρνιά.
Τα κεράσματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ
«Τα… χοντρά όμως κεράσματα προς τον Σαββίδη τα πρόσφερε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ. με το που ξεκίνησε να κυβερνά», έλεγε κάτοικος της περιοχής. «Αν παρατηρήσει κανείς την προνομιούχα συμπεριφορά της συγκεκριμένης κυβέρνησης απέναντί του, θα δει ότι αυτή εξελίχθηκε σε σφιχτό εναγκαλισμό των δύο πλευρών», συνεχίζει ο ποντιακής καταγωγής κάτοικος. Πράγματι, μία από τις πρώτες κινήσεις της κυβέρνησης τον Μάρτιο του 2015 ήταν η ρύθμιση των χρεών της ΠΑΕ ΠΑΟΚ προς το Δημόσιο από την τότε αναπληρώτρια υπουργό Οικονομικών Νάντια Βαλαβάνη. Ο ιδιοκτήτης της ασπρόμαυρης ΠΑΕ πλήρωσε 12 εκατ. ευρώ μετρητά και διαγράφηκαν πρόστιμα και προσαυξήσεις 20 εκατ. ευρώ, αφού προηγουμένως είχε προειδοποιήσει ότι σε διαφορετική περίπτωση το κράτος δεν θα εισέπραττε ούτε ένα ευρώ.
Σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, στα τέλη του 2107, ο βουλευτής Κοζάνης του ΣΥΡΙΖΑ Μίμης Δημητριάδης κατέθεσε τροπολογία με την οποία διαγράφονταν σκανδαλωδώς πρόστιμα και προσαυξήσεις 38,5 εκατ. ευρώ της καπνοβιομηχανίας ΣΕΚΑΠ, συμφερόντων επίσης του ομογενούς επιχειρηματία. Η υπερψήφιση με συνοπτικές διαδικασίες της τροπολογίας από τη συμπολίτευση ξεσήκωσε δημόσιο σάλο. Είχαν προηγηθεί λίγα μόνο 24ωρα αφότου ο Ιβάν Σαββίδης απέκτησε με ένα γαλλογερμανικό κονσόρτσιουμ το 67% του λιμανιού της Θεσσαλονίκης. Κίνηση που συνοδεύτηκε από τις ευχές της κυβέρνησης, όταν ο νυν πρωθυπουργός στο πρόσφατο παρελθόν ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης είχε αντιταχθεί σφόδρα στην εκποίηση του ΟΛΘ. Για το ίδιο θέμα είχε εκδηλώσει προβληματισμό αφήνοντας υπαινικτικές αιχμές κατά του επιχειρηματία και ο Αμερικανός πρεσβευτής στην Αθήνα.
Παράλληλα βοούσε ο τόπος, αλλά και έγκυρη μερίδα του διεθνούς Τύπου διατύπωνε ανοιχτά πως η κυβέρνηση διευκόλυνε και στήριζε τους χειρισμούς του επιχειρηματία με αντάλλαγμα την υποστήριξη από τα ΜΜΕ που ο ίδιος έλεγχε. Ο ίδιος ο Σαββίδης είχε δηλώσει σε ανύποπτο χρόνο πως «αν δεν έχεις σχέσεις με τα μίντια δεν μπορείς να ασχοληθείς με μεγάλες επιχειρήσεις». Συμμετείχε λοιπόν στον διαβόητο διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες καταθέτοντας φάκελο αδειοδότησης στον οποίο οι διευθυντικές θέσεις καλύπτονταν από επτά στελέχη των ΑΝ.ΕΛ. Μετά τον κλειδαμπαρωμένο πλειστηριασμό, η δημόσια δήλωσή του ότι ανέβαζε το τίμημα προς όφελος του κράτους και, προφανώς, προς ζημία των ανταγωνιστών, είχε ως αποτέλεσμα οι αντίπαλοι να συμπεράνουν ότι χρησιμοποιήθηκε ως λαγός. Ακολούθησε το κάζο με το βοσκοκάναλο του έτερου φιλοκυβερνητικού επιχειρηματία Χρήστου Καλογρίτσα και αναδείχθηκε μεν υπερθεματιστής αφού είχε εκτινάξει τον λογαριασμό για την άδεια προσφέροντας πάνω από τα 60 εκατ. ευρώ. Ο διαγωνισμός, όμως, αποδείχθηκε φιάσκο με απόφαση του ΕΣΡ. Αν και στη Ρωσία ο Σαββίδης δεν διαθέτει ιδιόκτητα μέσα μαζικής ενημέρωσης, το ενδιαφέρον να αποκτήσει μίντια στην Ελλάδα ήταν διακηρυγμένο καθώς συσχέτιζε την ιδιοκτησία τους με ό,τι ο ίδιος αποκαλούσε «ανοσοποιητικό σύστημα» για έναν ξένο επενδυτή, ώστε «να μην τον πατάνε όπως θέλουν». Μόνο που η απόκτηση εγχώριων ΜΜΕ χρειαζόταν μια μικρή βοήθεια από φίλους και συμμάχους, φυσικά με το αζημίωτο, έστω κι αν αυτό είναι άυλο, αλλά οπωσδήποτε επιδραστικό.
H συμμαχία με τον ΣΥΡΙΖΑ και τα media
Ηδη η κυβέρνηση, στη διαρκή, όπως κρίνεται εκ των ενεργειών της, προσπάθειά της να ελέγξει και την ιδιωτική ενημέρωση φέρεται να ενθάρρυνε τον Σαββίδη να αγοράσει το ποσοστό που κατείχε προσωπικά στο MEGA ο Φώτης Μπόμπολας. Και όπως διαδίδεται στην πιάτσα, πάλι η κυβέρνηση μεθόδευσε τη λογιστική εξαφάνιση των χρεών του Πήγασου ώστε να μπορέσει να τον αποκτήσει ο Ιβάν για να ενισχύσει μέσω της ήδη φιλοκυβερνητικής εφημερίδας «Εθνος» το «λιβανιστήρι» στην κυβέρνηση. Και ενώ η αντίστροφη μέτρηση για ναυάγιο του MEGA είχε αρχίσει, o Ιβάν Σαββίδης στράφηκε προς το εν λειτουργία κανάλι ΕPSILON και το εξαγόρασε από τον Φίλιππο Βρυώνη προκειμένου , λέγεται, να το εντάξει στον φιλοκυβερνητικό μιντιακό του στόλο. Δεν κρίνεται πάντως τυχαίο ότι στην πρώτη επίσκεψη του επιχειρηματία στον νεοαποκτηθέντα τηλεοπτικό του σταθμό παρών, όσο ανήκουστο κι αν μοιάζει, ήταν και ο υπουργός Αμυνας Πάνος Καμμένος. Το ίδιο φεγγάρι, ο εντοπισμός στην Κρήτη μεγάλου όγκου πακέτων με τσιγάρα που φέρουν σήμανση της ΣΕΚΑΠ στα αμπάρια δύο λαθρεμπορικών πλοίων του δημιούργησαν πονοκεφάλους καθώς δημιουργούνταν υπόνοιες για εμπλοκή της ιδιόκτητης καπνοβιομηχανίας του με το ελεγχόμενο από τις τελωνειακές και εισαγγελικές αρχές φορτίο. Παρά τις καθυστερήσεις, αναμένεται η Δικαιοσύνη να φωτίσει τη σκοτεινή αυτή υπόθεση.
Ωστόσο ο Ιβάν Σαββίδης είχε φροντίσει να φωτίσει με τα δικά του λόγια την ανοιχτή επιλογή του να συμμαχήσει πολιτικά με την παρούσα κυβέρνηση. Κανείς άλλωστε δεν αρνείται ότι ένας επιχειρηματίας δικαιούται να έχει πολιτική άποψη και να την εκφράζει ελεύθερα. Κάποτε είχε χαρακτηρίσει τον πρώην πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου «μη πατριώτη», τονίζοντας πως αυτός είχε αρνηθεί δάνειο που προθυμοποιήθηκε να δώσει με ευνοϊκούς όρους η Ρωσία στην Ελλάδα. Παράλληλα, άφηνε να εννοηθεί ότι ο ίδιος είχε μεσολαβήσει για την υποτιθέμενη συνάντηση του ΓΑΠ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Τότε, παρά τις ενστάσεις, η δήλωσή του είχε χαρακτηριστεί γνήσιο δείγμα ντομπροσύνης. Σταδιακά, όμως, φαίνεται να πέρασε από την πολιτική λεκτική πρόκληση στην πολιτικάντικη αμετροέπεια.
Με πρωτοφανή σφοδρότητα, ασυνήθιστη για επιχειρηματία, σε συνέντευξή του στο protothema.gr, αφού τόνισε, νομίζοντας ότι κολακεύει το πρωθυπουργικό προφίλ, ότι «ο Τσίπρας στη Βουλή μού θύμισε τον Πούτιν», προέτρεψε τους Ελληνες: «Να κρατηθείτε από τον Τσίπρα. Είναι προϋπόθεση επιτυχίας του μέλλοντος». Δεν ήταν κακό το ότι μοιράστηκε τις πεποιθήσεις του με το αναγνωστικό κοινό, αλλά θεωρήθηκε τουλάχιστον αλαζονικό, στα όρια του θράσους, να δηλώνει, λες και το είχε διαβάσει στο καφέ, ότι «ο Μητσοτάκης δεν θα γίνει ποτέ πρωθυπουργός», περιφρονώντας τους Ελληνες ψηφοφόρους. Στην ίδια συνέντευξη, μεταξύ άλλων, τόνισε: «Με τον Καραμανλή έχω υπέροχη σχέση, τον σέβομαι και τον αγαπώ», ενώ άφησε αιχμές κατά του Αντώνη Σαμαρά, λέγοντας χαρακτηριστικά πως του μεταβίβασε τον δικό του πονοκέφαλο, εννοώντας την αγορά της ΣΕΚΑΠ από τον ίδιο. Ακόμη, σε αυτή τη χειµαρρώδη μεγαλοστομία του, η οποία χαρακτηρίστηκε ως ανώριμη δημοκοπική περιττολογία, είχε αναφέρει «Οι διαιτητές καλά θα κάνουν να διαβάσουν το βιογραφικό μου».
Ενδεχομένως αυτή τη λεκτική αποστροφή δεν την είχαν υπόψη τους οι διαιτητές που τον είδαν να μπουκάρει ξαφνικά στον αγωνιστικό χώρο της Τούμπας ζωσμένος με ένα κουμπούρι Smith & Wesson πρόσφατης εσοδείας χωρίς κόκορα. Το κακό για τον γνήσια πιστό λαό του ΠΑΟΚ είναι ότι με την επηρμένη αυθάδειά του στερεί πιθανότατα στην ομάδα τον τίτλο του πρωταθλητή, στον οποίο βρέθηκε πιο γενναία και πιο κοντά από κάθε άλλη φορά στην πενταετία της προεδρίας του Ελληνοπόντιου επιχειρηματία. Το χειρότερο πάντως για τον ίδιο τον πρόεδρο είναι πως, αφότου διέφυγε το Αυτόφωρο, έστειλε επιστολή συγγνώμης επικυρώνοντας τον οξύ σαρκασμό που λέει ότι «η μεταμέλεια δεν είναι τόσο λύπη για το κακό που κάνεις, όσο φόβος για εκείνο που μπορείς να πάθεις εξαιτίας του». Οπως όμως λένε και οι φιλόσοφοι: «Ουδέν κακόν αμιγές καλού». Στην περίπτωση Σαββίδη, η εξ υπαιτιότητάς του «στραβή» της απώλειας του τίτλου για την ομάδα συνδυάστηκε με το επιχειρηματικό του σουξέ στο ντιλ της πώλησης της καπνοβιομηχανίας του Donskoy Tabak, καθώς και της θυγατρικής της ΣΕΚΑΠ, στην Japan Tobacco αντί 1,3 δισ. ευρώ. Τα καλά νέα είναι πως αναμένεται όμιλος Σαββίδη να επικεντρώσει στρατηγικά την επενδυτική του δραστηριότητα στην Ελλάδα σε μεγάλα έργα, στους τομείς των logistics, της παραγωγής τροφίμων και των ξενοδοχειακών και τουριστικών επιχειρήσεων. Οσο για το πρωτάθλημα με το ΠΑΟΚ, υπομονή για του χρόνου. Με αυτή ή άλλη κυβέρνηση, ποιος ξέρει; Με τόσα λεφτά στην άκρη μπορεί να φορέσει την ασπρόμαυρη φανέλα και ο Νεϊμάρ ή κάποιος εφάμιλλός του.
Ο νευρικός γιος και η προκλητικη ανιψιά
Ο φανατικός Παοκτσής γιος του Σαββίδη, Γιώργος, που προαλείφεται για πρόεδρος της ομάδας, ο χαμηλών τόνων Νίκος που ετοιμάζεται για πρόεδρος της ΚΑΕ και η κομψή ανιψιά του Σόνια που παντρεύτηκε τον πρώην γραμματέα της Ν.Δ. Ανδρέα Παπαμιμίκο
Οσοι τον γνωρίζουν από κοντά λένε ότι ως γνήσιος Καυκάσιος και ως ο μικρότερος, όγδοος, γιος μιας πολυμελούς ποντιακής φαμίλιας ο Ιβάν Σαββίδης δίνει μεγάλη αξία στις οικογενειακές αρχές. Εχει πάντα κοντά του τους δύο γιους του, στους οποίους φροντίζει να μεταλαμπαδεύει εκτός από τα επιχειρηματικά του μυστικά και τις δικές του παραδοσιακές αξίες, που συμπεριλαμβάνουν την πατρίδα και την Ορθοδοξία. Ο μεγαλύτερος γιος του, o 27χρονος Γιώργος, που μεγάλωσε στο Ροστόφ, σπούδασε Οικονομικά στη Μόσχα και στη συνέχεια έκανε μεταπτυχιακά στο μάνατζμεντ στο Λονδίνο, είναι από τους φανατικότερους Παοκτσήδες.
Ο Γιώργος Σαββίδης την ημέρα του γάμου του έκανε στον φακό μια χειρονομία με τα τέσσερα δάκτυλα που συμβόλιζαν τη Θύρα 4
Ηταν οπαδός του Δικεφάλου του Βορρά πριν ακόμα ο πατέρας του ανακατευτεί με τα διοικητικά της ομάδας. Βρίσκεται διαρκώς στην κερκίδα, στις προπονήσεις, στα γραφεία, και μπαίνοντας δυναμικά στα διοικητικά της ομάδας συχνότατα παρεμβαίνει με αναρτήσεις για τα όσα συμβαίνουν εντός και εκτός των αγωνιστικών χώρων. Τα σχόλιά του στα ελληνικά, αλλά μονίμως με λατινικούς χαρακτήρες, κινούνται ανάμεσα σε καζούρα και προκλητική επιθετικότητα κατά των αντιπάλων, ενώ υπερθεματίζει ηρωικά για την ομάδα: «Πρωτάθλημα εμείς ή κανείς». Στα νεανικά του χρόνια οι εφημερίδες της γενέτειράς του αναφέρονταν στον περιζήτητο εργένη και κληρονόμο χαρακτηρίζοντάς τον ως «golden boy» ή «μελαχρινό Απόλλωνα». Ο πατέρας του τού έδωσε την ευχή του να παντρευτεί πρόπερσι την αγαπημένη του Γιάννα Κουντγιάκοβα, μια νεαρή Ρωσίδα σωστή καλλονή, με την οποία ο Γιώργος διατηρούσε σχέσεις από τα εφηβικά του χρόνια στο Ροστόφ. Και φυσικά, για χάρη του ζευγαριού ο ομογενής επιχειρηματίας διοργάνωσε έναν γάμο-υπερπαραγωγή με περισσότερους από 600 εκλεκτούς καλεσμένους, τους οποίους φιλοξένησε στο «Μακεδονία Παλλάς».
Οταν ο μουσάτος γαμπρός μπήκε στην εκκλησία του Αγίου Πνεύματος στο Πρόχωμα που έχτισε ο πατέρας του εκείνο το Σάββατο στις αρχές Ιουνίου, έκανε μια χειρονομία με τα τέσσερα δάκτυλα που συμβόλιζαν τη Θύρα 4, ενώ στο πλευρό του η νύφη έκλεβε όλες τις εντυπώσεις με το υπέροχο νυφικό της, σχεδιασμένο ειδικά για την περίσταση από τον Λιβανέζο Elie Saab. Στη δεξίωση και στο γλέντι που ακολούθησε ως τις πρωινές ώρες στο «Παλατάκι» στο Καραμπουρνάκι, οι καλεσμένοι, ανάμεσα στους οποίους οι Κώστας Καραμανλής, Πάνος Καμμένος, Δημήτρης Μελισσανίδης, Αλέξανδρος Λυκουρέζος, διασκέδασαν στους ρυθμούς της ποντιακής λύρας με τέσσερις Ρώσους καλλιτέχνες και τον Λευτέρη Πανταζή, ενώ ο ουρανός πάνω από τον Θερμαϊκό άστραφτε από τα βεγγαλικά που εκτοξεύονταν.
Η Σόνια Σαββίδη, ανιψιά και επί χρόνια δεξί χέρι του Ιβάν Σαββίδη
Ο Γιώργος Σαββίδης οδηγεί μια πολυτελή λευκή τετράπορτη κουπέ Mercedes AMG CLS 63 με ιπποδύναμη 557 αλόγων, η οποία στις πινακίδες φέρει τον αριθμό 1926, τη χρονιά ίδρυσης του ΠΑΟΚ, ενώ στο πίσω μέρος έχει αυτοκόλλητο που γράφει «Μια πόλη, μια ομάδα». Αν και αρκετοί τοπικοί αντίπαλοι χαρακτηρίζουν τον Γιώργο Σαββίδη «κάγκουρα», στη Θεσσαλονίκη είναι κάτι παραπάνω από βέβαιοι ότι αυτός θα πάρει τα διοικητικά ηνία της ομάδας όταν ο πατέρας του αποχωρήσει από την προεδρία. Οσο για τον δευτερότοκο, επίσης χαμηλών τόνων, Νίκο Σαββίδη, που σπούδασε στην Αγγλία Αθλητικό Μάρκετινγκ, οι φίλαθλοι τον φαντάζονται πρόεδρο της ΚΑΕ όταν -και αν- ο πατέρας του αναλάβει και τον μπασκετικό ΠΑΟΚ.
Ηδη ο Νίκος έγινε πρόσφατα και ο ίδιος πατέρας και χάρισε μαζί με τη σύντροφό του στον συγκινημένο Ιβάν το πρώτο του εγγόνι, ένα κοριτσάκι το οποίο βάπτισε τον περασμένο Οκτώβριο παρουσία όλης της οικογένειας, δίνοντάς του το όνομα της γιαγιάς του και μητέρας του δικού του πατέρα: Κλεονίκη. Στο πλευρό του στην κερκίδα της Τούμπας, ο ισχυρός άνδρας της ΠΑΕ εκτός από τους γιους του έχει συνήθως και τον γιο ενός από τα αδέλφια του. Ο ανιψιός του Γιάννης Σαββίδης, που είναι μέλος του τμήματος σκάουτινγκ της ομάδας, αρραβωνιάστηκε πρόσφατα τη Λάουρα Καραΐσκου, η οποία εργάζεται στο Γραφείο Τύπου της ΠΑΕ και είναι κόρη του παλαίμαχου ποδοσφαιριστή του Ηρακλή.
Αν και ως αυθεντικός Ελληνοπόντιος ο επιχειρηματίας φροντίζει να είναι παρών σε όλες τις σημαντικές στιγμές των δικών του ανθρώπων, δεν προσήλθε στον γάμο της αγαπημένης του ανιψιάς Σόνιας με τον Λαρισαίο δικηγόρο, πρώην γραμματέα της Ν.Δ. Ανδρέα Παπαμιμίκο. Η απουσία του δικαιολογήθηκε, όπως ειπώθηκε, λόγω κούρασης και απογοήτευσης από την αποτυχία του στον διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες, μια και το μυστήριο τελέσθηκε στον Παλαιό Παντελεήμονα, στους πρόποδες του Ολύμπου, λίγες ημέρες μετά τον πλειστηριασμό του Σεπτεμβρίου του 2016. Αλλοι όμως θεώρησαν ότι απέφυγε να συγχρωτιστεί στο κάδρο ενός κοινωνικού γεγονότος στο οποίο παραβρίσκονταν αρκετοί μεγαλοπαράγοντες της Νέας Δημοκρατίας. Η 32χρονη δυναμική και κομψή δικηγόρος Σόνια Σαββίδη, επί χρόνια δεξί χέρι του αριστερόχειρα ισχυρού άνδρα του ΠΑΟΚ, θεωρείται ότι τον συνόδευε στις υψηλότερες πολιτικές συναντήσεις του εκτελώντας χρέη επιτόπιου νομικού συμβούλου αλλά και μεταφράστριας. Και βέβαια, παραμένει το alter ego και η πιο έμπιστη συνεργάτιδα στις κρισιμότερες επιχειρηματικές επαφές του θείου της. Είναι κόρη ενός αποβιώσαντος -μεγαλύτερου- αδελφού του Ιβάν. Γεννήθηκε και πήγε δημοτικό σχολείο στη ρωσική πόλη Κουρσκ, αλλά μετακόμισε με την οικογένειά της στη Θεσσαλονίκη, όπου τελείωσε το λύκειο και αποφοίτησε από τη Νομική σχολή του ΑΠΘ. Εκανε την πρακτική της στο δικηγορικό γραφείο του Χαράλαμπου Αποστολίδη, πρώην μέλους του Δ.Σ. του ΠΑΟΚ, απ’ όπου μεταπήδησε ως επαγγελματίας στις νομικές υπηρεσίες του ομίλου Σαββίδη.
Ο Σάββας Καλεντερίδης, ο βουλευτής Σάββας Αναστασιάδης, ο Δημήτρης Μελισσανίδης, ο Κώστας Καραμανλής και η Νατάσα Καραμανλή με τον Ιβάν Σαββίδη στον γάμο του γιου του Γιώργου
