«Mέχρι τα ουράνια σώματα/ με πομπούς και με κεραίες/ φτιάχνουν οι Ελληνες κυκλώματα/ κι ιστορία οι παρέες»
Αυτή η δεύτερη στροφή από το πασίγνωστο τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου αν και επιδέχεται πολλές ερμηνείες καταλήγει σε κάτι πολύ αληθινό: η παρέα, η ομάδα είναι αυτή που μπορεί να αλλάξει τα πράγματα, να γράψει ιστορία! Για τον Μάρκο Βερέμη, έναν άνθρωπο που έχει παίξει κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη της καινοτόμου επιχειρηματικότητας στη χώρα, φτάνοντας μέσα σε αυτά τα 20 χρόνια της επιχειρηματικής διαδρομής του, από ένα μικρό διαμέρισμα στους Αμπελόκηπους, όπου ξεκίνησαν οι κοινές προσπάθειες με τον Αλέξανδρο Βρατσκίδη να στήσουν τότε την Upstream, ως ένας σημαντικός venture capitalists με επενδύσεις πλέον σε 37 εταιρείες όπου απασχολούνται πάνω από 2.000 άνθρωποι, η καλή ομάδα παίζει ίσως τον σημαντικότερο ρόλο σε οποιαδήποτε προσπάθεια.
«Αυτό είναι που πάντα μπορεί να μου κάνει το “κλικ” για να αφοσιωθώ και να επενδύσω σε κάποια νεοφυή επιχείρηση», λέει στο «business stories».
Ξεκινώντας λοιπόν απ’ αυτό το δεδομένο, ο ίδιος ως επικεφαλής του τμήματος Καινοτομίας του ΣΕΒ μαζί με τον συμπρόεδρο Ντίνο Κόκκαλη (Intrasoft International), τον Γιάννη Μαρτίνο (The Signal Group), τον Σπύρο Μαγιάτη (Workable) και τον Παναγιώτη Καραμπίνη (Endeavor Greece) προσπαθούν πλέον να ανοίξουν την ομάδα του οικοσυστήματος των startups -και όχι μόνο-, που ανθίζει τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Θέλουν να τη συνδέσουν με τον Ελληνισμό της Διασποράς που ανέκαθεν πρωτοστατούσε και εξακολουθεί να έχει παρουσία στην αιχμή των εξελίξεων και να δημιουργήσουν μία μεγάλη κοινότητα αμφίδρομης επικοινωνίας μέσω μιας πλατφόρμας που υποστηρίζουν ο ΣΕΒ και η Endeavor Greece. Τίτλος της, «Εφευρετικοί Ελληνες» (Innovative Greeks)! Τα δε αποκαλυπτήριά της αναμένονται το διήμερο 2 και 3 του Μάρτη με τη διεξαγωγή μιας εντυπωσιακής για τα ονόματα των συμμετεχόντων ημερίδας, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη:
Από τη Βικτώρια Σταυρίδου-Coleman, την επικεφαλής της DARPA, του κέντρου έρευνας και τεχνολογίας του αμερικανικού Πενταγώνου, τον Μιχάλη Κράτσιο, γενικό διευθυντή Τεχνολογίας της κυβέρνησης των ΗΠΑ, τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Paramount Pictures Τζιμ Γιαννόπουλο, τους «πατριάρχες» της βιοτεχνολογίας στις ΗΠΑ, Στέλιο Παπαδόπουλο (πρόεδρο της Biogen), Γιώργο Γιανκόπουλο (ιδρυτή της Regeneron Pharmaceuticals), Τζορτζ Σκάνγκο (CEO της VirBiotechnology), ως τους ομογενείς εκπροσώπους επενδυτικών funds με δραστηριότητα στην Ελλάδα όπως τον Τζέιμς Χριστόπουλο της CVC και τον Ντιν Ντακόλιας της Fortress και φυσικά όλους τους εκπροσώπους του δυναμικά αναπτυσσόμενου ελληνικού τεχνολογικού επιχειρείν…
«Ηδη έχουν εγγραφεί 6.500 άτομα στην πλατφόρμα. Εχουμε εκπλαγεί και οι ίδιοι. Αυτό όμως δείχνει τη διάθεση αλλά και την ανάγκη που υπάρχει», λέει ο κ. Βερέμης.
Ποια όμως ανάγκη οδηγεί σε αυτή την κατεύθυνση; Ο κ. Βερέμης εξηγεί: «Ενας απ’ τους λόγους που η ελληνική οικονομία σε ένα βαθμό απέτυχε τα τελευταία 30 χρόνια ήταν γιατί το ισοζύγιό μας ήταν πάντα αρνητικό. Πάντα αναρωτιόμασταν γιατί δεν είχαμε περισσότερες εξαγωγές. Και η αλήθεια είναι ότι οι εξαγωγές κινητοποιούνταν τα τελευταία 20 χρόνια από δύο πράγματα κυρίως: από το χαμηλό κόστος, που η Ελλάδα δεν είχε ώστε να ανταγωνιστεί άλλες αγορές, και διαφοροποιημένα προϊόντα. Για να πετύχεις το δεύτερο, όμως, πρέπει να έχεις κάποιου είδους έρευνα και ανάπτυξη που θα οδηγεί σε καινοτομία. Η καινοτομία πάλι είναι μία ευρεία έννοια, από το πώς συσκευάζεις φέτα και την κάνεις brand έως το πιο πολύπλοκο microchip. Γι’ αυτό και σχηματίσαμε στον ΣΕΒ την Επιτροπή Καινοτομίας όπου προσπαθούμε να δώσουμε κατευθύνσεις.
Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, εν μέσω κρίσης, δημιουργήθηκε ένα οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων και καινοτομίας σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις, κυρίως φαρμακευτικές. Μάλιστα αν κάποιος αποτιμήσει μόνο τις νεοφυείς επιχειρήσεις, έχουν φτάσει από το απόλυτο μηδέν, πριν μία δεκαετία, να έχουν μία αξία περίπου 4 δισ. ευρώ! Αν προσθέσουμε και καινοτόμες εταιρείες μεγαλύτερες, όπως οι φαρμακευτικές, η αποτίμηση αυτή αυξάνεται πολύ περισσότερο.
Τι είναι λοιπόν σημαντικό για εμάς από εδώ και πέρα; Να έχουμε τους ταλαντούχους ανθρώπους αλλά και τους καλύτερους συμβούλους. Και αυτοί τυγχάνει να είναι οι Ελληνες της Διασποράς που διαπρέπουν. Σήμερα η εκπροσώπηση της Ελλάδας σε επίπεδο στελεχών σε μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού στον χώρο της καινοτομίας και της τεχνολογίας, αλλά και σε ερευνητικούς οργανισμούς ή πανεπιστήμια είναι πολύ μεγάλη σε αναλογία με τον πληθυσμό της χώρας μας. Ετσι λοιπόν έρχεται το “Innovative Greeks”, που αποτελεί και την πρώτη προσπάθεια, να συγκεντρώσουμε όλους αυτούς τους ανθρώπους σε μία ψηφιακή κοινότητα ώστε να κινητοποιήσουμε τους μεν και να καθοδηγήσουμε τους δε σε προσπάθειες που θα προσδώσουν αξία».
Οπως λέει, μάλιστα, πέραν των ημερίδων, η πλατφόρμα θα έχει μία μόνιμη βάση. «Θα διαθέτει πολλά εργαλεία. Ενα απ’ αυτά θα αφορά τις δουλειές. Εάν κάποιος Ελληνας του εξωτερικού, λόγου χάρη, θέλει να έρθει στην Ελλάδα για κάποιο χρονικό διάστημα και να δραστηριοποιηθεί κάπου, να τον κατευθύνουμε ή το αντίστροφο, παιδιά και μεγαλύτεροι, που ασχολούνται με ένα αντικείμενο αιχμής και θα ήθελαν να βρεθούν σε έναν οργανισμό ή μια εταιρεία του εξωτερικού για εμπειρία να μπορούν να βοηθηθούν. Από εκεί και έπειτα θέλουμε να αναπτύξουμε και μία πλατφόρμα για εμπορικές συνεργασίες μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών εταιρειών όπου βρίσκονται Ελληνες, και το ένα να φέρει το άλλο».
Ο στόχος των €10 δισ.
Ο ίδιος πιστεύει πολύ στη δυναμική τόσο του οικοσυστήματος των startups που βοήθησε και ο ίδιος να διαμορφωθεί την περασμένη δεκαετία, αλλά και της διασύνδεσης της τεχνολογικής καινοτομίας με όλους σχεδόν τους κλάδους του επιχειρείν. «Είναι ο καταλύτης για τον μετασχηματισμό όλης της οικονομίας», λέει.
«Προς το παρόν είμαστε πίσω σε σχέση με τις άλλες Δυτικές οικονομίες και προσπαθούμε να τις φτάσουμε», σημειώνει. Οπως λέει, το οικοσύστημα των των startups θα πρέπει να φτάσει σε πέντε χρόνια να έχει μία κεφαλαιοποίηση 10 δισ. ευρώ προκειμένου να είναι στον ευρωπαϊκό μ.ό. «Αν κανείς όμως διευρύνει αυτή τη λογική και φύγουμε απ’ τις startups ώστε να δούμε εταιρείες που πραγματικά έχουν την τεχνολογία ως κινητήρια δύναμη, τότε θα δει ότι το στοίχημα είναι ακόμα μεγαλύτερο. Μιλάμε για εταιρείες που ξεκινούν απ’ τον όμιλο Τιτάν ή τον όμιλο Στασινόπουλου σε επίπεδο έξυπνων υλικών υψηλής τεχνολογίας ως τις φαρμακευτικές και τα τρόφιμα… Οπότε κάποια στιγμή απλά θα σταματήσουμε να μιλάμε για startups. Θα μιλάμε για εταιρείες που τις οδηγεί, τις μεγαλώνει και τις δίνει προστιθέμενη αξία η καινοτομία, και για εταιρείες πιο παραδοσιακές που δεν θα καινοτομούν».
Εξάλλου, όπως σημειώνει, κάθε εταιρεία εν μέσω της πανδημίας πήρε αρκετά μαθήματα γι’ αυτά που επιφυλάσσει το μέλλον. «Στον ψηφιακό μετασχηματισμό έγιναν άλματα λόγω του κορωνοϊού και της καλής δουλειάς που έγινε απ’ το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, ωστόσο εξακολουθούμε και είμαστε πίσω», σημειώνει. «Είμαι σίγουρος όμως ότι το κενό θα κλείσει διότι αφενός η τεχνολογία γίνεται πιο εύκολη για τον τελικό χρήστη και επίσης περισσότερος κόσμος είναι συνειδητοποιημένος για την ευκολία που του προσφέρει», προσθέτει.
Η πορεία
Η πορεία του Μάρκου Βερέμη στον χώρο που αργότερα διαμορφώθηκε σε αυτό που αποκαλούμε «οικοσύστημα» ξεκίνησε το 2001, όταν αποφάσισε να κάνει το άλμα και από τον χώρο της διαφήμισης να ξεκινήσει το εγχείρημα της Upstream. Μιας εταιρείας που εκείνη την εποχή προσφέροντας υπηρεσίες μάρκετινγκ στην κινητή τηλεφωνία φάνταζε σαν κάτι εξωτικό, κατάφερε όμως να εξελιχθεί σε ένα διεθνές power house στον χώρο με πωλήσεις πλέον σε 45 χώρες, προσωπικό 400 ατόμων, τζίρο άνω των 100 εκατ. ευρώ, αλλά και σε «μήτρα» νέων πετυχημένων επιχειρήσεων που αναπτύσσονται με ραγδαίο ρυθμό.
«Ημουν στον χώρο του μάρκετινγκ και της διαφήμισης στην Αγγλία. Κάποια στιγμή έγινε φανερό στα τέλη του ’90 ότι το παλιό μοντέλο διαφήμισης θα περάσει στο digital. Οπότε δούλεψα σε αυτό το κομμάτι στις εταιρείες που απασχολήθηκα», θυμάται ο κ. Βερέμης. «Και επειδή ήμουν απ’ τους πρώτους που ασχολήθηκαν με αυτό βρέθηκα να έχω μια σχετικά επιτελική θέση σε ένα νέο αντικείμενο. Πρακτικά η Upstream γεννήθηκε όταν είδα ότι άρχισε να εξυπηρετείται καλά το κομμάτι των υπολογιστών, αλλά κανείς δεν ασχολιόταν με το κινητό. Βλέποντας και τη ζήτηση απ’ τους πελάτες, θεώρησα ότι θα άξιζε τον κόπο να ξεκινήσει κανείς μία εταιρεία που να ασχολείται μόνο με το κινητό. Είχα και την πεποίθηση επίσης ότι τα κινητά θα μετασχηματιζόντουσαν απ’ το μοντέλο των ΝΟΚΙΑ που είχαμε τότε, που στέλναμε μόνο μηνύματα μεγάλα ή φωνή και μηνύματα. Αυτό συνέβη και με αυτό τον τρόπο μεγάλωσε και η Upstream. Μπήκε από νωρίς στο παιχνίδι, απέκτησε ξεκάθαρη εξειδίκευση και κατάφερε απ’ την πρώτη μέρα να εξάγει τεχνολογία».
Κάπως έτσι το μικρό διαμέρισμα των Αμπελοκήπων, απ’ όπου ο ίδιος με τον συνέταιρό του Αλέξανδρο Βρατσκίδη ξεκίνησαν, εξελίχθηκε σε ένα μεγάλο κτίριο γραφείων κάπου στον Γέρακα όσον αφορά την Upstream και οι δυο τους πλέον εξελίσσονταν και σε venture capitalists επενδύοντας και βάζοντας παράλληλα τις δυνάμεις τους πίσω από νέες προσπάθειες.
«Μαζί με την Upstream έχουν μεγαλώσει και άλλες εταιρείες στις οποίες όλα αυτά τα χρόνια έχω επενδύσει. Οπως η Persado, η Workable ή Softomotive που πουλήθηκε πέρυσι στη Microsoft. Πρόσφατα έκανα μία πρόσθεση όλων των ανθρώπων που δουλεύουν στις εταιρείες που έχω επενδύσει και πλέον έχουν φτάσει τα 1.500 άτομα! Για φαντάσου, ξεκινούσαμε παιδιά, τρεις άνθρωποι σε ένα μικρό διαμέρισμα στους Αμπελόκηπους και έχουν γίνει τόσα έκτοτε…» σημειώνει.
«Ξεκινήσαμε σαν μία παρέα, που ήμασταν και μοναχικοί τότε, και αυτό εξελίχθηκε σε μία μεγάλη κοινότητα. Μέσα απ’ την Upstream γεννήθηκαν εταιρείες. Η Persado γεννήθηκε ως ένα ερευνητικό τμήμα της Upstream και πλέον είναι μεγαλύτερη απ’ την Upstream. Στη Workable ήταν ο πρώην τεχνικός μας διευθυντής και έρχονται μαζί με τον διευθυντή πωλήσεών μας και μου λένε “ξέρεις, θέλουμε να ξεκινήσουμε μία δική μας εταιρεία, θέλεις να μας χρηματοδοτήσεις και να μας φιλοξενήσεις;”. Επομένως, ένα καλό μάθημα για όλους είναι ότι οι πετυχημένες εταιρείες γεννούν και άλλες επιτυχημένες εταιρείες γιατί εμφυσούν και στους υπαλλήλους ένα πνεύμα επιχειρηματικότητας, ότι μπορείς κι εσύ να το κάνεις», λέει ο κ. Βερέμης.
Ενας άλλος σημαντικός κανόνας, όπως λέει, είναι ότι οι εταιρείες δεν πρέπει να συνδέονται με πρόσωπα, διασφαλίζοντας τη συνέχειά τους. «Η Upstream έχει αλλάξει πολλές φορές μέσα στην πορεία των χρόνων, κάνοντας τουλάχιστον τέσσερις μεγάλες αλλαγές πορείας. Πάντα βέβαια με στόχο τις τεχνολογίες γύρω απ’ το κινητό τηλέφωνο. Με την αλλαγή των συνθηκών όμως αλλάζαμε και το business model, αλλά και τις υπηρεσίες που προσφέραμε. Δεν διστάσαμε να αλλάξουμε και διοικήσεις στήνοντας την εταιρεία με τρόπο τέτοιο ώστε να αντέξει στον χρόνο και να μην αποτελεί μαγαζί ούτε δικό μου ούτε του συνεταίρου μου Αλέξανδρου Βρατσκίδη. Για παράδειγμα, ο Αλέξανδρος έφυγε αργότερα και ασχολήθηκε με την Persado, όπου μεγαλούργησε. Η Upstream το 2014 πουλήθηκε κατά 70% σε ένα μεγάλο αγγλικό fund και πλέον κατέχω τη θέση του προέδρου, δεν είμαι τόσο ενεργός στα καθημερινά ζητήματα».
Ο ίδιος πάντως είναι ιδιαίτερα ενεργός ως venture capitalist τόσο μέσω της Big Pi Ventures, στην οποία συμμετέχει, είτε μόνος του έχοντας επενδύσει ως τώρα σε 37 σχήματα. «Είμαι πολύ ενεργός όμως και με τους θεσμικούς μου ρόλους, τόσο στο ΣΕΒ όσο και ως επικεφαλής του Σωματείου Επιχειρηματικότητας Νέων/Junior Achievement Greece». Το τελευταίο είναι ένας μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που πραγματοποιεί εκπαιδευτικά προγράμματα σε συνεργασία με εκπαιδευτικά ιδρύματα. «Οι αντιλήψεις φτιάχνονται πολύ νωρίς. Αν δεν μάθουμε στα παιδιά στα σχολεία τεχνολογία και επιχειρηματικότητα αλλά και έναν ελεύθερο τρόπο σκέψης, δυστυχώς θα παραμείνουν εγκλωβισμένα στην παπαγαλία και σε έναν άγονο τρόπο σκέψης. Οταν φτάσουν πλέον στο πανεπιστήμιο θα είναι ήδη πολύ αργά, αφού ήδη θα έχουν πάρει τον δρόμο για το… λάθος πτυχίο», καταλήγει.
Διαβάστε ακόμη:
Πτωχευτικός Νόμος: Επίσημη πρώτη για τη διαδικασία εξυγίανσης – Τα SOS για τις επιχειρήσεις
Από σήμερα σε ισχύ οι νέες ενεργειακές ετικέτες της ΕΕ
Το μέλλον του LNG στη ναυτιλία μέσα από τα «μάτια» του Ομίλου Αγγελικούση