του Στέλιου Μορφίδη
Τι κι αν η χώρα πέρασε διά πυρός και σιδήρου τα τελευταία χρόνια στην τεράστια οικονομική προσαρμογή; Αυτή η αγορά έχει… πολύ φαΐ. Στην πραγματικότητα είναι μία από τις πλέον αναπτυσσόμενες μέσα στην ελληνική οικονομία, προσελκύοντας καινοτόμα μυαλά αλλά και πολλούς επενδυτές, μεγάλους και μικρούς, Ελληνες και ξένους.
Το online delivery γεννήθηκε μέσα στην κρίση και κάθε χρόνο σημειώνει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Μάλιστα, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου (ELTRUN) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, η συγκεκριμένη αγορά, που είναι η πλέον αναπτυσσόμενη στη χώρα, θα φτάσει φέτος τα 500 εκατ. ευρώ σε παραγγελίες. Με δεδομένο ότι οι περισσότερες εταιρείες που έχουν δημιουργηθεί λαμβάνουν προμήθεια γύρω στο 10% από τον κάθε καταστηματάρχη με τον οποίο συνεργάζονται, μιλάμε για μία αγορά που έχει φτάσει να τζιράρει μέσα σε λίγα χρόνια κάπου 50 εκατ. ευρώ τον χρόνο και παράλληλα να είναι ο «μεσάζοντας» για το 20%-25% επί της συνολικής αγοράς των ψητοπωλείων, που ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ ετησίως.
Και φυσικά η δυναμική είναι μεγάλη. Τόσο που οι πλατφόρμες διαρκώς εξελίσσονται, επενδυτές σπεύδουν να τοποθετηθούν βλέποντας ότι κυρίως η νέα γενιά (ηλικίες 18-24 ετών), που αποτελεί και τον καλύτερο και συχνότερο πελάτη των ψητοπωλείων (7 στους 10 παραγγέλνουν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, σύμφωνα με έρευνα της QED), έχει μάθει να χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά το ψηφιακό κανάλι για να δώσει παραγγελία.
Ο Γερμανός κυρίαρχος
Ο ηγέτης της ελληνικής αγοράς είναι μία εταιρεία με έδρα το Βερολίνο. Πρόκειται για την Delivery Hero με διευθύνοντα σύμβουλο τον συνιδρυτή της και διάσημο στο οικοσύστημα των startups ήδη από την προηγούμενη δεκαετία Νίκλας Οστμπεργκ. Μάλιστα ο όμιλος Delivery Hero, εισηγμένος από το 2017 στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, θεωρείται αν όχι ο μεγαλύτερος όμιλος online παραγγελιών έτοιμου φαγητού στον κόσμο (δραστηριοποιείται σε 40 χώρες), σίγουρα ένας από τους μεγαλύτερους, με εκτιμήσεις για κύκλο εργασιών το 2018 μεταξύ 780 εκατ. και 785 εκατ. ευρώ από 544 εκατ. που ήταν το 2017 και κεφαλαιοποίηση 6,7 δισ. ευρώ!
Ο Οστμπεργκ από το 2015 και μέσα στα επόμενα τρία χρόνια έκανε κίνηση ματ στην ελληνική αγορά εξαγοράζοντας σταδιακά όχι μία, ούτε δύο, αλλά τις τρεις μεγαλύτερες ελληνικές startups στον χώρο. Η αρχή έγινε το 2015 με την εξαγορά του efood.gr, της πλατφόρμας που ίδρυσαν οι Παμίνος Κυρκίνης (που παραμένει στη θέση του διευθύνοντος συμβούλου) και Απόστολος Αποστολάκης (eshop.gr, beat.gr κ.ο.κ.). Η εξαγορά, αν και δεν είχε ανακοινωθεί το ποσό, εκτιμάτο γύρω στα 12 εκατ. ευρώ τότε. Σήμερα το efood είναι ο leader της αγοράς, αφού εκτελεί πάνω από 1,5 εκατομμύριο παραγγελίες τον μήνα και συνεργάζεται με 5.800 καταστήματα, σύμφωνα με το site του, πανελλαδικά.
Την ίδια περίπου περίοδο ακολούθησε η έμμεση εξαγορά του μεγαλύτερου ανταγωνιστή του efood.gr, clickdelivery.gr. Η Delivery Hero εξαγόρασε την τουρκική Yemeksepeti, η οποία είχε αποκτήσει την clickdelivery.gr το 2013 αντί 3 εκατ. ευρώ από τους συνιδρυτές της Νικόλα Στεφάνου, Αχιλλέα Κώτση και Γιώργο Κουντούρη. Τον Μάιο του 2018 η εταιρεία clickdelivery.gr απορροφήθηκε από το εταιρικό σχήμα της efood (Online Delivery A.E.), αν και οι δύο πλατφόρμες συνεχίζουν την αυτόνομη λειτουργία τους.
Σημειώνεται ότι το 2017, με βάση τον τελευταίο δημοσιευμένο ισολογισμό, το efood κατέγραψε κύκλο εργασιών ύψους 16,7 εκατ. ευρώ (σχεδόν διπλάσιο από το προηγούμενο έτος) και καθαρά κέρδη της τάξης των 4,8 εκατ. ευρώ από 800.000 ευρώ το 2016! Αντίστοιχα, το Clickdelivery είχε κύκλο εργασιών σχεδόν 0,9 εκατ. ευρώ (ελαφρώς μειωμένο σε σχέση με το 1 εκατ. ευρώ του 2016) και καθαρές ζημίες 116.000 ευρώ, αντί 708.000 το 2016.
Τον Φεβρουάριο του 2018 επήλθε και το τρίτο «χτύπημα» του Οστμπεργκ στην ελληνική αγορά με την ανακοίνωση εξαγοράς του Deliveras.gr , που ίδρυσε το 2013 ο Χρήστος Τόσκας, προς 4,7 εκατ. ευρώ. Μάλιστα τα τελευταία τρία χρόνια η συγκεκριμένη πλατφόρμα, που σήμερα συνεργάζεται με 4.300 καταστήματα σε 62 πόλεις της Ελλάδας, προσπάθησε να γίνει ο δεύτερος μεγάλος πόλος στην ελληνική online αγορά παραγγελίας έτοιμου φαγητού. Αυτό ωστόσο δεν ευοδώθηκε και μια προσπάθεια που είχε γίνει για τον συνασπισμό με τους μεγαλύτερους παίκτες του κλάδου της μαζικής εστίασης ως αντίβαρο στους Γερμανούς έπεσε στο κενό όταν η Vivartia αποφάσισε να επενδύσει τελικά στην πλατφόρμα Forky.gr. Σημειώνεται ότι ο Deliveras είχε το 2017 τζίρο 1,1 εκατ. ευρώ και ζημίες 89.000 ευρώ, ενώ οι αθροιστικές ζημίες από την έναρξη λειτουργίας του έφταναν το 1,7 εκατ. ευρώ.
Η δυναμική είσοδος του ΟΤΕ
Το τελευταίο δυναμικό μπάσιμο στην αγορά το έχει κάνει ο ΟΤΕ μέσω της υπηρεσίας 11888 giaola. Πρόκειται για μια κίνηση που εντάσσεται στο σχέδιο επέκτασης του ομίλου σε νέες δραστηριότητες, το οποίο χάραξε η διοικητική ομάδα υπό τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο Μιχάλη Τσαμάζ. Αυτός ο στρατηγικός σχεδιασμός έχει ως στόχο τη δημιουργία, όπως έλεγε ο κ. Τσαμάζ, μεγαλύτερης υπεραξίας, αλλά και την αύξηση των εσόδων του ομίλου, πέραν του παραδοσιακού αντικειμένου του. Στο πλαίσιο αυτό σφραγίστηκε και η συνεργασία με το ελληνικό startup giaola, το οποίο και διαθέτει μακροχρόνια πείρα στα marketplaces. Η υπηρεσία παράδοσης φαγητού του 11888 giaola ξεκίνησε τον περασμένο Σεπτέμβριο και από την περασμένη εβδομάδα έχει επεκταθεί και εκτός Αττικής. Εχει περίπου 1.500 εστιατόρια συνεργαζόμενα και στόχος, όπως λέει στο «business stories» ο κ. Αλέξης Ζητρίδης, υποδιευθυντής Πωλήσεων D2D του ομίλου ΟΤΕ, είναι σταδιακά να χτιστεί μια καλή βάση συνεργαζόμενων εστιατορίων σε κάθε πόλη της χώρας ώστε να εξελιχθεί αργότερα σε έναν δυναμικό παίκτη που θα αυξάνει διαρκώς τα μερίδιά του. Και αυτό θα συμβεί με το κύρος του ονόματος του ΟΤΕ και της τεχνολογίας του, καθώς και μέσω ελκυστικών όρων στις συνεργασίες που συνάπτει. Ηδη την περασμένη εβδομάδα η εταιρεία-leader στην αγορά του γύρου στη χώρα, η Megas Yeeros, ανακοίνωσε την επιδότηση για φέτος με το συνολικό ποσό των 500.000 ευρώ των εστιατορίων-πελατών της που θα μπουν στην πλατφόρμα του ΟΤΕ. Η επιδότηση, όπως έλεγε στο «b.s.» ο κ. Νίκος Λούστας, διευθύνων σύμβουλος της Megas Yeeros, αφορά τις προσφορές που θα κάνουν μέσω της πλατφόρμας οι επιχειρήσεις εστίασης, αλλά και μέρος της προμήθειας που θα κληθούν να δίνουν ανά παραγγελία στον ΟΤΕ.
Ο πρωτοπόρος από την Πάτρα
Σημαντική παρουσία στην αγορά επίσης έχει το Delivery.gr, που είναι και η πρώτη online πλατφόρμα του είδους που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα το… μακρινό 2006 με έδρα την Πάτρα. Πρόκειται για μία πλατφόρμα που, όπως λέει ο συνιδρυτής της και διευθύνων σύμβουλος Νίκος Ιωάννου, σήμερα φιλοξενεί 2.500 επιχειρήσεις εστίασης σε 39 πόλεις της χώρας και στέλνει πάνω από 6.000 παραγγελίες ημερησίως. Η δημιουργία και ανάπτυξή του το 2006 ερχόταν σε μια εποχή όπου το Ιντερνετ ήταν κάτι καινούριο για τον χώρο εστίασης στην Ελλάδα. «Οι δυνητικοί πελάτες όταν τους πρωτοπλησίασα για να ενταχθούν στην πλατφόρμα με αντιμετώπιζαν πάρα πολύ επιφυλακτικά, δεν ήξεραν τι είναι το Ιντερνετ», εξηγούσε πρόσφατα στο newmoney.gr και τη συνάδελφο Σμαρώ Μακροπούλου ο κ. Ιωάννου. «Αυτό, σε συνδυασμό με τις χαμηλές ταχύτητες τότε, δυσκόλευε πάρα πολύ το όλο εγχείρημα», είπε, σημειώνοντας πάντως ότι αργότερα με τον ανταγωνισμό που δημιουργήθηκε οι συνθήκες τελικά βελτιώθηκαν. Το ενδιαφέρον με την Delivery.gr δεν είναι μόνο ο ανορθόδοξος χρόνος δημιουργίας της, ούτε η πρωτοπορία της στην ελληνική αγορά online delivery, αλλά και το γεγονός ότι η εταιρεία έχει καταφέρει να αναπτυχθεί χωρίς ξένη χρηματοδότηση. «Αν το 2006 πήγαινα στα funds και ζητούσα χρήματα γι’ αυτό που ήθελα να κάνω, θα με έδιωχναν. Τότε η αγορά δεν λειτουργούσε έτσι. Η αλήθεια είναι ότι μας έγινε τρεις φορές πρόταση για εξαγορά από ξένη εταιρεία, αλλά η συμφωνία δεν προχώρησε. Τώρα που υπάρχει ενδιαφέρον για startups από funds είναι η ευκαιρία για τους νέους επιχειρηματίες να τολμήσουν», σημείωσε ο κ. Ιωάννου. Για τον ίδιο στόχος είναι η επέκταση στην κυπριακή αγορά, αλλά και σε προϊόντα πέραν του φαγητού, όπως σε είδη σούπερ μάρκετ ή ψιλικών.
Φινλανδοί… deliver-άδες
Είναι το τελευταίο… talk of the town και ταυτόχρονα ένα πείραμα. Η φινλανδική startup Wolt μπήκε φέτος στην ελληνική αγορά, με τον διευθύνοντα σύμβουλό της Μίκι Κουούσι να θεωρεί ότι μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η καινοτομία που εισάγει είναι το γεγονός ότι με το δικό της συνεργαζόμενο στόλο delivery βάζει πλέον στον χάρτη της αγοράς νέα εστιατόρια. Μάλιστα, όπως εξηγούσε πρόσφατα η ελληνική ομάδα της φινλαδικής εταιρείας, στόχος είναι να μπουν στη λίστα των συνεργαζόμενων εστιατορίων όχι μαζικές αλυσίδες fast food, πίτσας ή σουβλατζίδικα, αλλά «εκείνα που συζητάμε στις παρέες μας και με τους φίλους μας για το φαγητό τους».
Μία από τις βασικές αλλαγές που φέρνει η Wolt είναι ο ίδιος τρόπος λειτουργίας του delivery. Η πληρωμή γίνεται μόνο με κάρτα ενώ την παραγγελία την εκτελούν συνεργαζόμενοι με τη Wolt διανομείς. Πώς λειτουργεί; Ο πελάτης ολοκληρώνει την παραγγελία του και με την αποστολή της γίνεται η αποδοχή από το κατάστημα και η αυτόματη χρέωση στην κάρτα μαζί με το έξτρα κόστος διανομής (ξεκινά από 1 ευρώ για απόσταση μέχρι 1,5 χλμ. και αυξάνεται 0,10 ευρώ ανά 500 μέτρα, με τη μέγιστη απόσταση διανομής είναι τα 4 χλμ.). Ταυτόχρονα ενημερώνεται μέσω αλγόριθμου ο κοντινότερος ελεύθερος συνεργάτης-διανομέας της Wolt που καλείται να μεταφέρει το προϊόν.
Η προσπάθεια της Vivartia
Το Forky.gr είναι το νέο μεγάλο στοίχημα της Vivartia στον τομέα της εστίασης – και συγκεκριμένα πάνω στο μαγειρευτό φαγητό. Η εισηγμένη υπό τη διοίκηση του κ. Θανάση Παπανικολάου είχε εξαγοράσει τη startup το 2017 και την επανενεργοποίησε περίπου έναν χρόνο πριν. Στόχος είναι η ανάπτυξη του δικτύου διανομής του Forky μέσω εκμετάλλευσης των δομών της Vivartia, ενώ τα σχέδια είναι για ανάπτυξη σε όλη την Αττική, δηλαδή παράδοση σε όλη την Αττική, αλλά σταδιακά και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.
Το Forky ιδρύθηκε πριν το 2014 από τους Μιχάλη Γκόντα και Πέτρο Πιτσιλή, ενώ το 2016 εντάχθηκε στο δίκτυο της Endeavor.
Η είσοδος της Vivartia στο online delivery κρίθηκε επιβεβλημένη για έναν όμιλο που έχει τέτοια εξειδίκευση, με αλυσίδες όπως οι Goody’s, Everest και Flocafe, πολλώ δε μάλλον που -λόγω της νέας κοινωνικής πραγματικότητας- το delivery έχει μερίδιο στη μαζική εστίαση περίπου 10%, με διαρκώς αυξανόμενα μεγέθη!
Και… στόλος delivery
Οι ηλεκτρονικές πλατφόρμες καθώς εξελίσσονται αρχίζουν να υιοθετούν και νέου είδους υπηρεσίες. Η κυριότερη εξ αυτών είναι η παροχή στις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις υπηρεσίας delivery. Κοινώς, τα καταστήματα που δεν διαθέτουν ή θέλουν να σταματήσουν να έχουν στόλο και ανθρώπους για τη διανομή των παραγγελιών τους μπορούν με επιπλέον κόστος που θα βαρύνει τις ίδιες ή τον πελάτη να χρησιμοποιούν στόλο που αρχίζουν να δημιουργούν οι online πλατφόρμες. Ηδη τέτοιες υπηρεσίες προσφέρουν σήμερα η φινλανδική Wolt που δραστηριοποιήθηκε στην ελληνική αγορά τους τελευταίους μήνες, καθώς και η efood μέσω της υπηρεσίας efoodgo που καλύπτει προς το παρόν το κέντρο της.
