Της Μαριάννας Τζάννε
Με μια μεγάλη μεταρρύθμιση που θα ξεκινήσει από τον τρόπο ανάθεσης των έργων και την δημιουργία ενός νέου φορέα εκπροσώπησης όλων των κατασκευών και των μελετών, επιχειρεί ο τεχνικός κόσμος να αντιμετωπίσει την κατάρρευση του κλάδου που έφεραν οι μεγάλες εκπτώσεις στα δημόσια έργα, αφανίζοντας μεγάλο και ζωτικό κομμάτι της αγοράς.
Χθες, στα αποκαΐδια της χρεοκοπίας του συστήματος μειοδοσίας, που αφήνει στο πέρασμά του υπερχρεωμένα και μισερά έργα και εταιρείες κουφάρια, δύο εργοληπτικές οργανώσεις και ο σύνδεσμος των μελετητών παρουσίασαν την δική τους εκδοχή-πρόταση για τις αναθέσεις έργων που εν πολλοίς καταλήγει στην υιοθέτηση ενός μαθηματικού τύπου για τα έργα, που θα αξιολογεί μία προσφορά με ποιοτικά αλλά πολλαπλά κριτήρια.
Βάσει του νέου μοντέλου, το οποίο έχουν επεξεργαστεί και νομικά οι τρεις σύνδεσμοι ώστε να είναι έτοιμο προς νομοθέτηση είναι ότι η τιμή δεν μπορεί να είναι το μοναδικό κριτήριο για την επιλογή ενός αναδόχου. Για την εφαρμογή του μαθηματικού τύπου, θα υπολογίζονται τόσο η προσφερόμενη τιμή κάθε υποψήφιου (με προτεινόμενο συντελεστή βαρύτητας 0,40) όσο και ο χρόνος ολοκλήρωσης του έργου (0,10), ο προβλεπόμενος χρόνος εγγύησης πέραν των 15 μηνών που είναι σήμερα ο μέσος όρος (0,30), το ποσοστό του έργου που δίνεται σε ονοματισμένους υπεργολάβους (0,15), το οποίο θα μπορεί να φτάσει μέχρι το 50%, καθώς και ο αριθμός των ονοματισμένων υπεργολάβων (0,05). Όπως αναφέρθηκε αυτοί δεν θα μπορούν να ξεπεράσουν τους πέντε.
Σύμφωνα με τον κ. Σέργιο Λαμπρόπουλο, επίτιμο καθηγητή του ΕΜΠ και πρώην ειδικό γραμματέα συγχρηματοδοτούμενων έργων, ο οποίος παρουσίασε το νέο μοντέλο ανάθεσης ως σύμβουλος των τριών φορέων, η πρόταση προβλέπει ότι η προσαύξηση του χρόνου εγγύησης του έργου θα συνοδεύεται από εγγυητική επιστολή που θα αυξάνεται αναλογικά. Επιπλέον, προτείνεται να γίνεται έλεγχος και επίβλεψη των έργων από ανεξάρτητο φορέα που θα εποπτεύει το υπουργείο Οικονομίας και όχι το υπουργείο Υποδομών.
Η αναθέτουσα αρχή θα μπορεί να επιλέξει με την σύμφωνη γνώμη του τεχνικού συμβουλίου, κριτήρια, συντελεστές βαρύτητας και μαθηματικούς τύπους βαθμολόγησης των κριτηρίων.
Προτείνεται, επίσης, να επανέλθει το προηγούμενο καθεστώς με τις εγγυητικές επιστολές καλής εκτέλεσης και να υπολογίζονται ως ποσοστό επί του προϋπολογισμού του έργου. Σήμερα υπολογίζονται ως ποσοστό επί της σύμβασης που υπογράφει ο ανάδοχος με αποτέλεσμα στην ουσία να επιδοτούνται όσοι προσφέρουν υψηλές εκπτώσεις στα έργα.
Από την παρουσίαση απουσίαζαν αναφορές για την τύχη της επίμαχης πρότασης που αποτελεί ζύμωση και προετοιμασία μηνών του τεχνικού κόσμου, σε επίπεδο θεσμοθέτησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι παρά το γεγονός ότι στην εκδήλωση παραβρέθηκαν αρκετοί υπηρεσιακοί παράγοντες του υπουργείου Υποδομών, δεν υπήρξε παρουσία του υπουργού Υποδομών Χρίστου Σπίρτζη ή στενού του συνεργάτη.
Όπως πάντως αναφέρθηκε από τους ομιλητές το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει επιλογή αναδόχου με ποιοτικά κριτήρια αλλά η πρόταση θα απαιτήσει νομοθετικές αλλαγές.
Από την πλευρά του, ο πρόεδρος του ΣΤΕΑΤ Γιώργος Συριανός τόνισε ότι πρέπει το κριτήριο της τιμής να μετατραπεί σε κριτήριο ποιότητας. «Να δούμε τα πολλαπλά κριτήρια επιλογής αναδόχου που μπορούν να απομονωθούν ώστε να είναι μετρήσιμα χωρίς δυνατότητα υποκειμενικής παρέμβασης». Όπως μάλιστα σημείωσε στη δημοπράτηση και κατασκευή των έργων η κατάσταση είναι ανεξέλεγκτη και δημιουργείται μέσω των υπερβολικών εκπτώσεων, αθέμιτος ανταγωνισμός.
Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του ΣΕΓΜ Κωνσταντίνος Καλλέργης παρουσίασε το νέο ενιαίο φορέα για τις κατασκευές και τις μελέτες. Πρόκειται για την ίδρυση ενός νέου ιδιωτικού, μη κερδοσκοπικού φορέα, στο πρότυπο της Μεγάλης Βρετανίας, που θα είμαι το «Εθνικό Συμβούλιο Βιομηχανίας Υποδομών και Κατασκευών».
Οι φορείς του κλάδου, προτείνουν επίσης να προχωρήσει το Εθνικό Σύστημα Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών ώστε να αποτυπώνεται με σχετική ακρίβεια το κόστος των έργων κατά τον προϋπολογισμό τους, καθώς και μέτρα για την ενίσχυση της χρηματοδότησης του κλάδου, τη στήριξη της εξωστρέφειας, κ.λπ.
Έξω από τα δόντια και με σαφείς αιχμές και προς τον υπουργό υποδομών μίλησε και ο Πρόεδρος του ΣΑΤΕ κ. Γιώργος Βλάχος. Επικριτικός στάθηκε με τις τροποποιήσεις του νόμου και την προσθήκη ρυθμίσεων για απευθείας αναθέσεις χωρίς υποχρέωση δημοσίευσης στο ΕΣΗΔΗΣ ανεξαρτήτως προϋπολογισμού, χωρίς επιτροπή διαγωνισμού και με μόνο κριτήριο το χαρακτήρα του κατεπείγοντος. Ο ίδιος έκανε λόγο για φάμπρικα έργων ή μελετών ως «κατεπείγοντα» και σημείωσε το παράδειγμα του βιολογικού καθαρισμού στη Μόρια, ο οποίος καθυστερεί και όπως φαίνεται θα γίνει με απευθείας ανάθεση.
Ο κ. Βλάχος αναφέρθηκε παράλληλα και στο στρεβλό μοντέλο των αναθέσεων, τονίζοντας ότι σχεδόν το 50% των προσφυγών στην Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (ΑΕΠΠ) από υποψηφίους για δημόσιες συμβάσεις γίνεται δεκτό. Μίλησε επίσης για τις αντιφατικές αποφάσεις δικαστηρίων (Ελεγκτικού Συνεδρίου, Εφετείου), ακόμα και μεταξύ ανεξαρτήτων αρχών.
Από τους εκπροσώπους των τεχνικών εταιρειών επισημάνθηκε επίσης ότι το κόστος δανεισμού των ελληνικών τεχνικών εταιρειών είναι τουλάχιστον τρεις μονάδες ανώτερο από το μέσο όρο της Ευρώπης. Επίσης, το κόστος των εγγυητικών επιστολών που εκδίδουν οι ελληνικές τράπεζες για τις εγχώριες εργοληπτικές επιχειρήσεις είναι τουλάχιστον τριπλάσιο από το αντίστοιχο ξένων τραπεζικών ομίλων.