Απότομο χειρόφρενο φαίνεται ότι σήκωσε η αγορά το τελευταίο 15νθήμερο καθώς τα νοικοκυριά προσπαθούν να εξοικονομήσουν ό,τι μπορούν, φοβούμενα έναν «δύσκολο χειμώνα» μεγάλης ακρίβειας. 

Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, μετά και το πέρας των απαραίτητων αγορών για τη νέα σχολική χρονιά καταγράφεται μία συνολική καθίζηση ακόμα και σε κατηγορίες προϊόντων που συνήθως διατηρούν σταθερή ζήτηση ανεξαρτήτως του οικονομικού κλίματος, όπως τα παιδικά ρούχα ή η αθλητική ένδυση και υπόδηση. Η καταναλωτική συμπεριφορά, εξάλλου, όπως καταγράφει και έρευνα του ΙΕΛΚΑ έχει στραφεί πλέον ξεκάθαρα στο κόστος αγοράς, γεγονός που επηρεάζει ακόμα και τις αγορές βασικών αγαθών από τα σούπερ μάρκετ υπό το βάρος των διαρκών ανατιμήσεων και της ακρίβειας. Η τελευταία, που αποτελεί και τον μεγαλύτερο πονοκέφαλο για την κυβέρνηση, έχει πάρει πλέον τέτοιες διαστάσεις, που παρά τις έντονες προσπάθειες των ελεγκτικών κλιμακίων δεν μπορεί να τιθασευτεί. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι το τελευταίο δίμηνο οι τιμές των πρώτων υλών, τουλάχιστον χρηματιστηριακά, σημειώνουν σημαντική αποκλιμάκωση.

«Εάν εξαιρέσουμε τα σχολικά είδη, που παραδοσιακά ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας τους και κάποιους τουριστικούς προορισμούς που έχουν ακόμη κάποια κίνηση, δεν θα ήταν υπερβολικό να λέγαμε ότι η υπόλοιπη αγορά ήδη έχει παγώσει», λέει ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) κ. Γιώργος Καρανίκας. «Από τη μία όλοι φοβούνται τον επερχόμενο δύσκολο χειμώνα της ενεργειακής ακρίβειας περιορίζοντας τις αγορές τους στα βασικά είδη. Από την άλλη οι αυξημένοι λογαριασμοί και το μπαράζ των ανατιμήσεων στα βασικά αγαθά απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος του διαθέσιμου εισοδήματος. Οπως καταλαβαίνετε, το λιανεμπόριο και κυρίως οι μικροί και μεσαίοι έμποροι έχοντας περάσει ήδη μία περίοδο παρατεταμένης κρίσης δεν έχουν “λίπος”, ούτε τις αντοχές του παρελθόντος. Ειδικά στις μη τουριστικές περιοχές η έλλειψη ρευστότητας είναι μεγάλη. Και αυτό με μαθηματική ακρίβεια θα φέρει αλυσιδωτές αντιδράσεις και λουκέτα, ιδίως καθώς δεν διαφαίνεται ότι θα κλείσει γρήγορα αυτός ο κύκλος του πληθωρισμού που έχει ανοίξει από πέρυσι».

Για πρώτη φορά έπειτα από πολλά χρόνια αξιοσημείωτη πτώση στη ζήτηση εμφανίζουν τα αθλητικά είδη. «Μετά την πρώτη εβδομάδα του Σεπτέμβρη φαίνεται ότι η αγορά έχει σηκώσει χειρόφρενο», λέει ο διευθύνων σύμβουλος της Cosmos Sport κ. Μιχάλης Τσικνάκης. «Η στροφή του κόσμου σε αγορές με κύριο γνώμονα το κόστος του προϊόντος είναι εμφανής. Ενώ τον καιρό της πανδημίας είδαμε μία σημαντική αύξηση στις premium επιλογές κάθε κατηγορίας, αυτό πλέον αλλάζει», προσθέτει.

Παρ’ όλα αυτά ο ίδιος δηλώνει ότι η Cosmos Sport θα συνεχίσει το επενδυτικό πλάνο που έχει καταρτίσει έχοντας πλέον ως στήριγμα τον βρετανικό όμιλο JD Sports Fashion, ο οποίος έχει εξαγοράσει το 80%. Το πλάνο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων το άνοιγμα ως το επόμενο καλοκαίρι έξι καταστημάτων με τα σήματα της JD Sports (ήδη το ένα λειτουργεί στα Σπάτα, στο Smart Park) σε Αθήνα – Θεσσαλονίκη και ένα στην Κύπρο. Επίσης αναμένονται το 2023 άλλα 10-12 καταστήματα με τα σήματα Cosmos Sport και Sneaker 10.

Σχεδόν καθολική είναι η πτώση και στην αγορά ηλεκτρονικών και ηλεκτρικών ειδών. «Τολμώ να πω ότι η ύφεση στην αγορά έχει ήδη εμφανιστεί», λέει ο αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Κωτσόβολος – Dixons South East Europe κ. Γιάννης Βασιλάκος. «Συνολικά υπάρχει προβληματισμός στην αγορά. Εάν εξαιρέσουμε την περίπτωση του νέου iPhone, που έχει το δικό του κοινό και έχει μεγάλη ζήτηση, και την περίπτωση των κλιματιστικών – ψυγείων που όμως επιδοτούνται, όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες κινούνται πτωτικά», σημειώνει. Κάτι που σημαίνει πως όλη η αγορά καλείται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.

Αλλαγή συμπεριφοράς

Αυτή η αλλαγή συμπεριφοράς εκ μέρους των καταναλωτών, που περιλαμβάνει πλέον και τα βασικά είδη, φαίνεται και στην τελευταία κυλιόμενη έρευνα του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ) που διενεργήθηκε σε δείγμα 1.000 καταναλωτών στις αρχές του περασμένου μήνα.

Στην έρευνα είναι ξεκάθαρη η τάση των καταναλωτών να εξοικονομήσουν με κάθε τρόπο χρήματα για τις αγορές τους.

Συγκεκριμένα:

■ Το 84% του κοινού δηλώνει ότι κυνηγάει περισσότερο προσφορές και εκπτώσεις (έναντι 79% στη μέτρηση του Απριλίου 2022), άλλωστε η μέση εξοικονόμηση των καταναλωτών από τις προσφορές και τις εκπτώσεις στο σούπερ μάρκετ σταθερά ξεπερνά το 13%.
■ Το 75% δηλώνει ότι επιλέγει οικονομικότερες ή φθηνότερες επιλογές προϊόντων, κάτι που αποδεικνύεται από την αύξηση των πωλήσεων των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας το πρώτο τρίμηνο του 2022, η οποία πλησιάζει το 10%.
■ Το 67% δηλώνει ότι έχει μειώσει συνολικά τις αγορές σε είδη τροφίμων και είδη παντοπωλείου (έναντι 61% στη μέτρηση του Απριλίου).
Αντίστοιχη είναι και η συμπεριφορά σε σχέση με την εξοικονόμηση στην κατανάλωση του ηλεκτρικού ρεύματος. Συγκεκριμένα το 63% του κοινού δηλώνει ότι έχει μειώσει το τελευταίο διάστημα την κατανάλωση ρεύματος. Πρόκειται άλλωστε και για τη δαπάνη με τη μεγαλύτερη ανατίμηση το τελευταία διάστημα.

Εκτός των βασικών αγαθών, εντονότερη είναι η τάση εξοικονόμησης χρημάτων στις δευτερεύουσες αγορές, όπως είναι οι αγορές για προσωπική φροντίδα, για είδη οικιακής βελτίωσης ή για αγορές παγίων.

Συγκεκριμένα:

■ Το 83% δηλώνει ότι έχει αναβάλει αγορές για προσωπικά αντικείμενα, για ρούχα ή για είδη σπιτιού (έναντι 77% στη μέτρηση του Απριλίου). Πρόκειται για μία τάση που συμπίπτει σε μια χρονική συγκυρία κατά την οποία η αγορά ανέμενε μεγαλύτερη κίνηση λόγω και της εκπτωτικής περιόδου.
■ Το 44% αποφεύγει να κάνει αγορές προκειμένου να έχει χρήματα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Η τάση αυτή η οποία καταγράφηκε και την περίοδο της κρίσης της πανδημίας, καταγράφεται και σήμερα, αρκετά εντονότερα.

Νέος κύκλος ανατιμήσεων

Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν, πάντως, το τελικό αποτέλεσμα μάλλον είναι πενιχρό, αφού το μπαράζ των ανατιμήσεων αναγκάζει τελικά να δαπανήσουν περισσότερα στα πρώτης ανάγκης αγαθά. Και απ’ ό,τι φαίνεται οι καταναλωτές θα βάλουν ακόμα πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη αυτό τον μήνα αφού θα αρχίσουν κλιμακωτά να τίθενται σε ισχύ οι νέοι τιμοκατάλογοι που απέστειλαν τον προηγούμενο μήνα οι προμηθευτές των σούπερ μάρκετ.

Σύμφωνα με στελέχη του οργανωμένου λιανεμπορίου, πρωταθλητές στο νέο κύμα ανατιμήσεων που έρχεται θα είναι το σύνολο των προϊόντων χάρτου (χαρτί υγείας, χαρτί κουζίνας, χαρτοπετσέτες, χαρτομάντιλα, συσκευασίες γραφείου κ.ο.κ.) με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για αυξήσεις που ανάλογα με το προϊόν μπορεί να φτάσουν ως και το 30%. Κι αυτό καθώς οι τιμές του χάρτου σε επίπεδο χονδρικής είναι υπερδιπλάσιες σε σχέση με πέρυσι, ενώ ήδη οι τιμές παραγωγού στη χαρτοποιία και την κατασκευή χάρτινων προϊόντων εμφανίζονται αυξημένες κατά 25% σε σχέση με πέρυσι. Από κοντά και τα έλαια, με πρώτο απ’ όλα το ελαιόλαδο. Η εκτίναξη της τιμής που πουλάει ο αγρότης-παραγωγός και το αυξημένο κόστος μεταποίησης φαίνεται πως δεν θmα επηρεάσουν μόνο το ελαιόλαδο νέας σοδειάς αλλά και των παλαιότερων, με την αύξηση στο λίτρο το προσεχές διάστημα να προσδιορίζεται γύρω στο 1 ευρώ.

Διψήφιο ποσοστό ανατιμήσεων ζητούν επίσης οι προμηθευτές κρέατος (μοσχάρι, χοιρινό), ενώ από το νέο κύμα ανατιμήσεων δεν απουσιάζει και ο καφές. Ο τελευταίος αναμένεται να αυξηθεί 10%.

Στροφή στην ιδιωτική ετικέτα

Οσο ο κύκλος των ανατιμήσεων σε βασικά αγαθά επεκτείνεται, οι καταναλωτές στρέφονται περισσότερο στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας. Σύμφωνα με την ετήσια έρευνα που πραγματοποίησε το Εργαστήριο Μάρκετινγκ του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε τυχαίο δείγμα 1.500 νοικοκυριών, πλέον το 31,8% των προϊόντων που αγοράζουν οι καταναλωτές από τα σούπερ μάρκετ είναι ιδιωτικής ετικέτας. Κι αυτό είναι το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγράψει η συγκεκριμένη έρευνα τα τελευταία χρόνια.

Παρ’ όλα αυτά, και οι τιμές στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας έχουν αυξηθεί σημαντικά, ενώ σύμφωνα με τις ελεγκτικές αρχές αποτελούν τον συνήθη τρόπο να καλύπτονται φαινόμενα κερδοσκοπίας. Γι’ αυτό εξάλλου και οι νέοι έλεγχοι που θα ξεκινήσουν τώρα τα ελεγκτικά κλιμάκια της ΔΙΜΕΑ στα σούπερ μάρκετ αναμένεται να βάλουν στο μικροσκόπιο την ιδιωτική ετικέτα.

Πτωτικά ο όγκος

Οπως και να έχει, πάντως, το φρένο ακόμα και στις αγορές βασικών αγαθών από τα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι εμφανές. Ηδη στο επτάμηνο Ιανουαρίου – Ιουλίου οι πωλήσεις σε όγκο σημείωναν πτώση από 1% στα τρόφιμα έως 6,5% στα είδη νοικοκυριού (απορρυπαντικά, καθαριστικά, χαρτικά κ.ά.), σύμφωνα με την IRI. Εν τούτοις η εταιρεία ερευνών εκτιμά ότι οι πωλήσεις σε αξία φέτος από το οργανωμένο λιανεμπόριο θα είναι αυξημένες κατά 2% με 4% αποκλειστικά λόγω των ανατιμήσεων.

Σύμφωνα με παράγοντες του οργανωμένου λιανεμπορίου, βέβαια, η αγορά έχει φτάσει στα όριά της φλερτάροντας πλέον με την ύφεση. Γι’ αυτό και πλέον η πίεση είναι έντονη εκ μέρους του ώστε οι προμηθευτές να κάνουν ένα μεγαλύτερο βήμα στη συγκράτηση του κόστους. Κάτι που εξήγησαν πρόσφατα και οι εκπρόσωποι των μεγάλων σούπερ μάρκετ στην ηγεσία του υπ. Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «b.s.», από την προσεχή εβδομάδα αναμένεται να ξεκινήσουν εκ νέου εντατικοί έλεγχοι στα σούπερ μάρκετ για τον εντοπισμό φαινομένων αισχροκέρδειας. Ελεγχοι οι οποίοι είχαν ατονήσει τους τελευταίους μήνες, μια και προτεραιότητα των Αρχών ήταν οι έλεγχοι στα πρατήρια καυσίμων ώστε να διασφαλιστεί πως η επιδότηση στο diesel κίνησης περνούσε στον τελικό καταναλωτή.

Διαβάστε ακόμα: 

Fitch: Επιβεβαιώνει το «ΒΒ» για την Ελλάδα – Διατηρεί θετικό το outlook (upd)

Πράγα: Οικονομία, ενεργειακή κρίση και «μαχαίρια» στην άτυπη Σύνοδο Κορυφής 

Πώς θα «γλιτώσουν» οι ιδιοκτήτες ακινήτων από τον πονοκέφαλο του Ε9