Οι εταιρείες Eli Lilly και Novo Nordisk συνεχίζουν να επενδύουν στην αύξηση της παραγωγής των φαρμάκων για την απώλεια βάρους, τα οποία έχουν μεγάλη ζήτηση, όπως το Wegovy και το Zepbound. Συγκεκριμένα, η Eli Lilly ανακοίνωσε μια επένδυση 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για να επεκτείνει την παραγωγή φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας σε εργοστάσιο στο Ουισκόνσιν.
Καθώς η ζήτηση για φάρμακα απώλειας βάρους αυξάνεται, παρατηρούνται ολοένα και περισσότερα περιστατικά απατών στο διαδίκτυο που αφορούν τον φαρμακευτικό τομέα. Σύμφωνα με την ομάδα έρευνας απειλών της εταιρείας κυβερνοασφάλειας McAfee, για το 2024 καταγράφηκε αυξημένος αριθμός παραπλανητικών ιστότοπων, μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και SMS απάτης, αλλά και αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Σε εκατομμύρια Αμερικανούς συνταγογραφούνται τα ενέσιμα Ozempic και Mounjaro για τη θεραπεία του διαβήτη τύπου 2 και τα Wegovy και Zepbound για την παχυσαρκία. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι όμως ψάχνουν να αγοράσουν τέτοιου είδους φάρμακα μέσω του TikTok και άλλων πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης χωρίς συνταγή γιατρού, ώστε να χάσουν ανεπιθύμητα κιλά.
Η ζήτηση έχει ξεπεράσει τις δυνατότητες των παραγωγών φαρμάκων, οι οποίοι δεν μπορούν να καλύψουν όλες τις ανάγκες. Επιπλέον, κάποια από τα πιο γνωστά φάρμακα, όπως το GLP-1, δεν καλύπτονται από κάποια ασφάλιση, με αποτέλεσμα πολλοί καταναλωτές να μην έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα αποκτήσουν.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, έχει δημιουργηθεί μια ειδική διαδικτυακή αγορά για αυτά τα φάρμακα, τα οποία επιτρέπονται από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA). Παράλληλα όμως, μπορούν και δραστηριοποιούνται πολλοί απατεώνες, οι οποίοι προσφέρουν προς πώληση τόσο αυθεντικά, όσο και πλαστά φάρμακα GLP-1 μέσω ιστότοπων και πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης.
Οι καταναλωτές έχουν αγοράσει φάρμακα GLP-1 με τις επωνυμίες Lilly και Novo από πωλητές που δεν είναι εξουσιοδοτημένοι, ενώ άλλοι έχουν πάρει παραποιημένα, ή ακόμα και εντελώς διαφορετικά φάρμακα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποιοι καταναλωτές δεν έλαβαν τίποτα. Μάλιστα, η Novo δήλωσε ότι από τα μέσα Νοεμβρίου έχει ενημερωθεί για 14 θανάτους και 144 νοσηλείες ατόμων που είχαν λάβει μια παραποιημένη έκδοση του φαρμάκου σεμαγλουτίδη, που είναι το βασικό συστατικό των φαρμάκων Ozempic και Wegovy. Για αυτό το λόγο, η εταιρεία ζήτησε από τον FDA να απαγορεύσει τα πλαστά φάρμακα.
Μέσα στον τελευταίο χρόνο, ειδικοί σε θέματα κυβερνοασφάλειας, συνήγοροι των καταναλωτών, ερευνητές του φαρμακευτικού κλάδου και ερευνητές των μέσων ενημέρωσης αποκάλυψαν δεκάδες λογαριασμούς στο TikTok, το Facebook, το Instagram και άλλες πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και πολυάριθμους ιστότοπους, όπου απατεώνες έκαναν συναλλαγές, πολλές από τις οποίες ήταν παράνομες ή ανήθικες.
Σύμφωνα με μία έκθεση από τις μη-κερδοσκοπικές οργανώσεις Digital Citizens Alliance και Coalition for a Safer Web, οι απατεώνες δημιουργούν λογαριασμούς υποσχόμενοι να πουλήσουν τα φάρμακα για 200 έως 400 δολάρια – πολύ κάτω από τις τιμές της αγοράς. Οι πληρωμές γίνονται μέσω Zelle, Venmo και PayPal αντί για παραδοσιακές πιστωτικές κάρτες, προκειμένου να αποφευχθεί ο εντοπισμός, σύμφωνα με το CNBC.
«Οι απατεώνες εκμεταλλεύονται το ανθρώπινο συναίσθημα», δήλωσε ο Έρικ Φάινμπεργκ, αντιπρόεδρος του συντονισμού περιεχομένου της μη-κερδοσκοπικής οργάνωσης Coalition for a Safer Web.
Η έρευνα αποκάλυψε ότι οι απατεώνες χρησιμοποιούν ένα κοινό κόλπο για να ξεγελούν τους καταναλωτές. Λένε ότι τα φάρμακα έρχονται από το εξωτερικό και μετά ισχυρίζονται ότι η παραγγελία έχει καθυστερήσει στο τελωνείο. Στη συνέχεια, ζητούν από τους πελάτες να πληρώσουν επιπλέον χρήματα (300-500 δολάρια) για να μπορέσουν να πάρουν το πακέτο τους. «Οι απατεώνες είναι πανούργοι», δήλωσε ο Τομ Γκάλβιν, εκτελεστικός διευθυντής της Digital Citizens Alliance. «Στέλνουν έναν αριθμό παρακολούθησης από υπηρεσίες παράδοσης που υποτίθεται ότι δείχνει πού βρίσκεται η παραγγελία, αλλά ο αριθμός παρακολούθησης δεν είναι αληθινός».
«Οι απάτες αυτές μπορούν να προκαλέσουν σοβαρό οικονομικό κόστος στα θύματα, αλλά το πιο τρομακτικό κομμάτι είναι όταν παίρνεις ένα προϊόν και δεν ξέρεις καν αν μπορείς να το εμπιστευτείς ή όχι», δήλωσε ο Αμπίσεκ Καρνίκ, διευθυντής έρευνας και αντιμετώπισης απειλών της εταιρείας κυβερνοασφάλειας McAfee.
Εξαπάτηση των καταναλωτών
Από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2024, οι ερευνητές της McAfee εντόπισαν 449 επικίνδυνους ιστότοπους και 176.871 απόπειρες απάτης που επικεντρώνονταν στα φάρμακα Ozempic, Wegovy και σεμαγλουτίδη, σημειώνοντας αύξηση 183% σε σχέση με την περίοδο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2023.
Η ομάδα του Καρνίκ συνέχισε να παρακολουθεί αυτές τις εγκληματικές δραστηριότητες. «Έχουμε εντοπίσει συνολικά πάνω από 367.000 απόπειρες απάτης. Μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου, ο αριθμός των επικίνδυνων ιστότοπων που βρήκαμε αυξήθηκε κατά 135%», δήλωσε.
Το JAMA Network Open, ένα ακαδημαϊκό περιοδικό που επικεντρώνεται στη δημοσίευση ερευνών ιατρικής και υγειονομικής περίθαλψης, δημοσίευσε τον Αύγουστο τα αποτελέσματα μιας μελέτης από μια διεθνή ομάδα ερευνητών. Η μελέτη αυτή επικεντρώθηκε στην αναζήτηση διαδικτυακών φαρμακείων που διαφήμιζαν προς πώληση σεμαγλουτίδη. Από τις 317 επιχειρήσεις που εντοπίστηκαν, πάνω από το 42% ήταν παράνομες, λειτουργούσαν χωρίς έγκυρη άδεια, πωλούσαν φάρμακα χωρίς συνταγή και έστελναν μη καταχωρημένα και παραποιημένα προϊόντα. Πραγματοποιήθηκαν έξι αγορές, αλλά μόνο τρεις παραδόθηκαν.
Μια πρόσφατη έρευνα του CNBC εξέτασε το φαινόμενο αυτό σε διεθνές επίπεδο. Οι ερευνητές ανέφεραν ότι στο Ηνωμένο Βασίλειο κατασχέθηκαν εκατοντάδες στυλό που φαίνονταν σαν τα στυλό Ozempic, αλλά στην πραγματικότητα ήταν στυλό ινσουλίνης με πλαστή ετικέτα. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι ένα νέο φάρμακο της Lilly που βρίσκεται ακόμα σε κλινικές δοκιμές και δεν έχει εγκριθεί από τον FDA, κυκλοφορούσε παράνομα στο κοινό.
Τα πλαστά και παράνομα φάρμακα προέρχονται από πολλές χώρες, όπως την Ινδία, την Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Μεξικό και την Τουρκία. Αυτά τα φάρμακα συχνά καταλήγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, και συγκεκριμένα μέσω του αεροδρομίου JFK της Νέας Υόρκης. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων των ΗΠΑ, από την 1η Ιανουαρίου, η υπηρεσία είχε προβεί σε περισσότερες από 198 κατασχέσεις προϊόντων με την ένδειξη «Ozempic».
Για να αντιμετωπίσουν τις διαδικτυακές απάτες, οι εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης και οι διαχειριστές ιστοσελίδων έχουν χρησιμοποιήσει ανθρώπους και ειδικές τεχνολογίες για να εντοπίζουν και να καταργούν τους ψεύτικους ιστότοπους. Ένας εκπρόσωπος της TikTok δήλωσε ότι η εταιρεία απαγορεύει αυστηρά την πώληση ναρκωτικών και την εξαπάτηση των χρηστών, παραπέμποντας στις κατευθυντήριες γραμμές της κοινότητας. «Απαγορεύουμε αυστηρά το εμπόριο ναρκωτικών και δεν επιτρέπουμε απόπειρες εξαπάτησης των μελών της κοινότητάς μας», δήλωσε. «Οι διαφημιστικές μας πολιτικές απαγορεύουν επίσης την προβολή προϊόντων απώλειας βάρους».
Το CNBC βρήκε περισσότερους από δώδεκα λογαριασμούς TikTok που φαινόταν να πωλούν GLP-1 παράνομα. Αμέσως μετά, όλοι αυτοί οι λογαριασμοί καταργήθηκαν.
Έλεγχοι από τον FDA
«Συμβουλεύουμε τους καταναλωτές να είναι προσεκτικοί και να συμβουλεύονται τους ειδικούς όσον αφορά την ασφαλή αγορά φαρμάκων», δήλωσε εκπρόσωπος του FDA στο CNBC.
Τον Μάιο, η δημοσκόπηση KFF Health Tracking Poll διαπίστωσε ότι περίπου το 12% των ενηλίκων δήλωσε ότι είχε πάρει ένα φάρμακο GLP-1, ενώ περίπου το 50%, (περίπου 21 εκατομμύρια άτομα), χρησιμοποιούν τακτικά τα φάρμακα. Από αυτούς, σχεδόν το 80% τα αγόρασαν ή πήραν συνταγή για αυτά μέσω γιατρού, με κόστος μεταξύ 936 και 1.349 δολαρίων το μήνα, προτού καλυφθούν από ασφάλιση, εκπτώσεις ή κουπόνια. Λιγότεροι ήταν αυτοί που ανέφεραν ότι τα προμηθεύτηκαν από έναν διαδικτυακό πάροχο ή ιστότοπο (11%), ένα ιατρικό σπα ή ένα ιατρικό κέντρο αισθητικής (10%) ή από κάπου αλλού (2%). Ωστόσο, πολλοί άλλοι τα προμηθεύτηκαν χωρίς συνταγή, μέσω διαδικτυακών καναλιών ή παράνομων φαρμακείων που δεν ελέγχονται και λειτουργούν στο εξωτερικό.
Παρά τις προσπάθειες των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης να ελέγξουν τους παράνομους πωλητές GLP-1, εκατοντάδες influencers συνεχίζουν να διαφημίζουν αυτά τα φάρμακα και τα αποτελέσματα τους στις πλατφόρμες χωρίς καμία συνέπεια, σύμφωνα με έκθεση της Fast Company. Πολλοί influencers πληρώνονται για να το κάνουν αυτό από εταιρείες τηλεϊατρικής.
Τον Οκτώβριο, το περιοδικό People καταμέτρησε 64 διασημότητες – μεταξύ των οποίων η Κάθυ Μπέιτς, ο Έλον Μασκ, η Όπρα Γουίνφρεϊ, ο Άντι Κοέν, η Μπίλι Τζιν Κινγκ και ο Ρομπ Λόουι – που μίλησαν για την εμπειρία τους με τα φάρμακα απώλειας βάρους, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Επί του παρόντος, τα GLP-1 της Lilly και της Novo συνταγογραφούνται μόνο για τον διαβήτη τύπου 2 και την παχυσαρκία. Καθώς όμως οι ερευνητές βρίσκουν επιπλέον παθήσεις που μπορούν να αντιμετωπιστούν με τα φάρμακα – συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, των νεφροπαθειών, της άνοιας και του εθισμού, και του πόνου στα γόνατα – οι συνταγές αναμένεται να αυξηθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Eli Lilly και Novo Nordisk κατά των πλαστών φαρμάκων
Η Lilly και η Novo βρίσκονται σε ένα δίλημμα όσον αφορά τους παραγωγούς πλαστών φαρμάκων. Αυτοί οι παραγωγοί καλύπτουν την ανάγκη που δημιουργείται από την έλλειψη των αυθεντικών φαρμάκων και προσελκύουν καταναλωτές που δεν μπορούν να αποκτήσουν τα αυθεντικά φάρμακα είτε επειδή είναι δύσκολο να τα βρουν, είτε επειδή δεν μπορούν να τα πληρώσουν.
Η Lilly έχει στείλει επιστολές σε πολλούς πωλητές πλαστών φαρμάκων, ζητώντας τους να σταματήσουν να τα πουλάνε. Και οι δύο εταιρείες έχουν καταθέσει αγωγές κατά αρκετών φαρμακείων, κατηγορώντας τα για παραβίαση εμπορικών σημάτων και παραπλανητικό μάρκετινγκ.
Στις 2 Οκτωβρίου, ο FDA ανακοίνωσε ότι η τιρεζεπατίδη, ένα φάρμακο της Lilly, δεν είχε πια έλλειψη στην αγορά, πράγμα που θα σήμαινε ότι οι πωλητές σύνθετων φαρμάκων δεν θα μπορούσαν πλέον να το πουλάνε. Όμως, λίγες εβδομάδες αργότερα, υπήρξε έντονη αντίδραση από ασθενείς που εξαρτώνται από τα φάρμακα που παρέχουν αυτοί οι πωλητές και από φαρμακεία σύνθεσης που κατέθεσαν νομική αγωγή. Ως αποτέλεσμα, ο FDA υποχώρησε και είπε ότι θα επανεξετάσει τη διαθεσιμότητα του φαρμάκου και θα λάβει τελική απόφαση τον Νοέμβριο.
Ωστόσο, στις 22 Νοεμβρίου, ο FDA δήλωσε ότι εξακολουθούσε να αξιολογεί την κατάσταση και συμφώνησε να μην λάβει μέτρα κατά των παρασκευαστών της τιρζεπατίδης μέχρι τις 19 Δεκεμβρίου, εκτός απροόπτου.
Η σεμαγλουτίδη της Novo εξακολουθεί να είναι σε έλλειψη, σύμφωνα με τον FDA, παρά το γεγονός ότι τα Ozempic και Wegovy θεωρούνται «διαθέσιμα». Ένας εκπρόσωπος της Novo δήλωσε στο CNBC: «Διαθεσιμότητα ενός φαρμάκου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι εύκολα προσβάσιμο σε όλα τα φαρμακεία. Δηλαδή, οι ασθενείς μπορεί να δυσκολευτούν να βρουν τα φάρμακα, αναλόγως την τοποθεσία και την ποσότητα που υπάρχει σε κάθε φαρμακείο».
Και οι δύο φαρμακευτικοί κολοσσοί συνεχίζουν να επενδύουν δισεκατομμύρια για να αυξήσουν τις εγκαταστάσεις παραγωγής και την παραγωγική ικανότητα.
Ανεξάρτητα από αυτό, η ζήτηση για τα GLP-1 – ανεξάρτητα από το αν είναι επώνυμα, ή πλαστά, ή από πού αγοράζονται – είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσει να αυξάνεται. Αυτό θα ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και στους διαχειριστές του διαδικτύου για την προστασία από τις απάτες.
Ο Γκάλβιν πρότεινε ότι οι εταιρείες πρέπει να συνεργαστούν για τον εντοπισμό των απατεώνων, καθώς περιηγούνται μεταξύ των πλατφορμών για να αποφύγουν τον εντοπισμό. «Πάρα πολλές πλατφόρμες το βλέπουν αυτό ως πρόβλημα δημοσίων σχέσεων και όχι ως πρόβλημα ασφάλειας του διαδικτύου», δήλωσε.
Διαβάστε ακόμη
Economist: Στο top 5 των κορυφαίων οικονομιών η Ελλάδα και το 2024 (πίνακας)
ΔΕΗ: Ξεκινά την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ στην Ιταλία (pics)
UBS: Πόσο κοστίζει στην Ευρώπη ο αντίκτυπος από τους αμερικανικούς δασμούς (πίνακας)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο Θέμα