Έξι καθηγητές ετοιμάζουν κυτταρικό κρέας και στην Ελλάδα (pics)

Οταν άκουσα για πρώτη φορά τη φράση «παραγωγή κρέατος κυτταρικής καλλιέργειας» έμεινα ενεός! Θυμάμαι ακόμη το μέρος όπου έγινε αυτό, στο αεροδρόμιο της Χίου επιστρέφοντας από ένα επιστημονικό συνέδριο. Μόλις συνήλθα από την έκπληξη άρχισα να ρωτάω τους συμμετέχοντες σε εκείνο το πηγαδάκι επιστημόνων περί τίνος πρόκειται. Αποκάλυψη!

«Το κρέας κυτταρικής καλλιέργειας παράγεται χρησιμοποιώντας τεχνολογία καλλιέργειας ζωικών κυττάρων σε βιοαντιδραστήρες, σε συνδυασμό με βιοτεχνολογία, μηχανική ιστών, μοριακή βιολογία και συνθετικές διεργασίες», μου εξήγησε ένας από τους παρευρισκόμενους. Μου επισήμανε δε το γεγονός ότι το κρέας κυτταρικής καλλιέργειας στερείται της σκληρότητας της σφαγής και της εντατικής εκτροφής των ζώων και αυτό αποτελεί επίσης σημαντική κινητήρια δύναμη για τη βιομηχανική παραγωγή του. Επίσης, η εντατική εκτροφή ζώων και ειδικά βοοειδών επηρεάζει την κλιματική αλλαγή σε μεγάλο βαθμό. Με ενημέρωσαν ότι υπάρχουν ήδη αδειοδοτημένες εταιρείες στην παγκόσμια αγορά και πιο συγκεκριμένα στις ΗΠΑ και στη Σιγκαπούρη, που παράγουν και διαθέτουν σε εστιατόρια κρέας κυτταρικής καλλιέργειας, καθώς και αρκετές δεκάδες εταιρείες που βρίσκονται σε εργαστηριακή και πιλοτική κλίμακα.

Το θέμα της παραγωγής κρέατος κυτταρικής καλλιέργειας με εντυπωσίασε και μου κίνησε την περιέργεια για να το ψάξω. Με καθοδήγηση από την παρέα του αεροδρομίου της Χίου βρήκα ότι και στην Ελλάδα έχει αρχίσει να υλοποιείται η πρώτη προσπάθεια από μία ομάδα καθηγητών οι οποίοι υλοποιούν ερευνητικό πρόγραμμα για λογαριασμό της εταιρείας Food Novelties. Το αφήγημα το αφήνω σε εκείνους οι οποίοι μέσα από τη συνέντευξη στο «ΘΕΜΑ» μάς βοηθούν να μυηθούμε σε έναν καινούριο διατροφικό κόσμο.

– Πώς προέκυψε η ανάγκη για να παραχθεί κρέας κυτταρικής καλλιέργειας;

Δρ Ολγα Κήκου, Συνιδρύτρια και Διευθύντρια Δημοσίων και Εταιρικών Σχέσεων της Food Novelties: Η παγκόσμια κατανάλωση κρέατος αναμένεται να αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες ως αποτέλεσμα της προβλεπόμενης αύξησης κατά 70% του παγκόσμιου πληθυσμού έως το 2050 (ενώ εκτιμάται ότι μέχρι το 2100 ο παγκόσμιος πληθυσμός θα έχει αυξηθεί στα 9,6-12,3 δισεκατομμύρια). Επιπλέον, ο υποσιτισμός αποτελεί σήμερα σημαντικό πρόβλημα, παγκοσμίως. Για να ξεπεραστούν τα θέματα αυτά, καθώς και η συνολική ώθηση προς την επισιτιστική ασφάλεια, έχουν στρέψει την επιστήμη προς τη βιώσιμη παραγωγή τροφίμων. Αν και η παραγωγή τροφίμων έχει βελτιωθεί ποιοτικά και ποσοτικά, η παγκόσμια διαθεσιμότητα πόρων συχνά οδηγεί σε διάφορα θέματα – προβλήματα περιβάλλοντος, τροφίμων και υγείας.

Είναι πια γνωστό ότι η εντατική εκτροφή ζώων και ειδικά βοοειδών επηρεάζει την κλιματική αλλαγή σε μεγάλο βαθμό. Ωστόσο, ο παγκόσμιος πληθυσμός δεν μπορεί να αναγκαστεί να εγκαταλείψει την κατανάλωση κρέατος. Ετσι, η επιστημονική κοινότητα και η βιομηχανία οδηγήθηκαν στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών πρωτεΐνης ή εναλλακτικών τρόπων παραγωγής κρέατος ή πρωτεϊνών και τροφίμων ισοδύναμων με το κρέας.  Το βέλτιστο ανάλογο θεωρείται το κρέας που παράγεται από την καλλιέργεια ζωικών κυττάρων σε βιοαντιδραστήρες, σε απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες παραγωγής, με τη συνδρομή ιδιαίτερα σύγχρονης τεχνολογίας. Το γεγονός ότι το κρέας κυτταρικής καλλιέργειας στερείται της σκληρότητας της σφαγής και της εντατικής εκτροφής των ζώων, αποτελεί επίσης σημαντική κινητήρια δύναμη για τη βιομηχανική παραγωγή του.

– Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές λύσεις;

Δρ Δημήτρης Στραβοπόδης BSc, MSc, PhD, Βιολόγος, Αναπληρωτής Καθηγητής Τομέας Βιολογίας Κυττάρου & Βιοφυσικής, Τμήμα Βιολογίας, Σχολή Θετικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Αθηνών: Οι πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης από σόγια ή άλλα όσπρια, η «μυκοπρωτεΐνη» από βρώσιμους μύκητες ή η «μονοκυτταρική πρωτεΐνη» από βακτήρια και ζύμες έχουν προηγουμένως θεωρηθεί ως εναλλακτικές λύσεις στις πρωτεΐνες κρέατος, και είναι ήδη καθιερωμένες στην αγορά και δημοφιλείς μεταξύ των vegan καταναλωτών. Ωστόσο, η περιεκτικότητα σε αμινοξέα και βιταμίνες, καθώς και η γεύση τους σε σχέση με το κρέας είναι αρκετά διαφορετικές.

Το κρέας κυτταρικής καλλιέργειας αναμένεται να αναδειχθεί στα επόμενα χρόνια ως πραγματικό ανάλογο, όσον αφορά στη σύνθεση και τα θρεπτικά συστατικά, στη γεύση και την υφή, με το παραδοσιακό κρέας από ζώα. Γίνονται σε παγκόσμια κλίμακα εντατικές προσπάθειες ώστε η τεχνολογία να μπορεί να παραγάγει κρέας από οποιοδήποτε ζώο, ψάρι ή θαλασσινό, προσφέροντας στους καταναλωτές μία πλήρη γκάμα τροφών. Από την άλλη, στοχεύεται σθεναρά η ελαχιστοποίηση της χρήσης γης και νερού και η μείωση στις εκπομπές άνθρακα και μεθανίου σε σύγκριση με το βόειο κρέας. Σκοπός, λοιπόν, είναι η επιτυχής αξιοποίηση σύγχρονων τεχνολογιών Κυτταρικής και Αναπτυξιακής Βιολογίας και εξελιγμένων εργαλείων Μοριακής Βιολογίας να οδηγήσει στη δημιουργία και παραγωγή ζωικού κρέατος από κυτταρική καλλιέργεια στα επόμενα χρόνια.

– Είναι δύσκολη τεχνικά η διαδικασία παραγωγής κρέατος από κυτταρική καλλιέργεια;

Δρ Ελένη Γώγου, Χημικός Μηχανικός, Ερευνήτρια, Σχολή Χημικών Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο – Επιστημονική Σύμβουλος στην εταιρεία Natural Food Additives: Η διαδικασία παραγωγής κρέατος από κυτταρική καλλιέργεια είναι επιστημονικά, τεχνολογικά και οικονομικά δύσκολη, απαιτητική, περίπλοκη, σύνθετη και πολυ-παραγοντική και περιλαμβάνει διάφορα στάδια. Το υψηλό κόστος του εξοπλισμού και των μέσων συνθετικής καλλιέργειας που είναι απαραίτητα για την κυτταρική καλλιέργεια κρέατος σε μεγάλη κλίμακα είναι σίγουρα ένα θέμα ανησυχίας και μελλοντικών μελετών βελτιστοποίησης. Για παράδειγμα, παρά το εξωπραγματικά υψηλό κόστος του πρώτου εργαστηριακά καλλιεργημένου κρέατος, η τιμή του έχει πλέον μειωθεί σε περίπου 20 ευρώ το κιλό. Η SCiFi Foods έχει υπολογίσει το κόστος ενός μπιφτεκιού βόειου κρέατος κυτταρικής καλλιέργειας σε 10 δολάρια σε πιλοτική κλίμακα παραγωγής και ελπίζει για κόστος ένα δολάριο ανά μπιφτέκι σε βιομηχανική παραγωγή μεγάλης κλίμακας, στο μέλλον.

– Μπορούν να παραχθούν και να διατεθούν τέτοια προϊόντα στην Ε.Ε.;

Δρ Γιάννης Γιαβάσης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Eργαστήριο Μικροβιολογίας και Βιοτεχνολογίας Τροφίμων, Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Υπάρχουν ήδη αδειοδοτημένες εταιρείες στην παγκόσμια αγορά, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στη Σιγκαπούρη, που παράγουν και διαθέτουν σε εστιατόρια κρέας κυτταρικής καλλιέργειας, καθώς και αρκετές δεκάδες εταιρείες παγκοσμίως που βρίσκονται σε εργαστηριακή και πιλοτική κλίμακα. Για να μπορέσουν να πωληθούν τέτοια προϊόντα στην Ε.Ε., πρέπει να έχουν άδεια πριν από τη διάθεσή τους στην αγορά. Ανάλογα με τις χρησιμοποιούμενες μεθόδους, η έγκριση αυτή μπορεί να χορηγηθεί βάσει του κανονισμού για τα νεοφανή τρόφιμα (Novel Foods), εφόσον δεν απαιτείται γενετική τροποποίηση κατά τη χρήση των ζωικών κυττάρων.

Εκτός των αμιγώς ζωικών προϊόντων καλλιεργημένου κρέατος που έχουν ήδη παραχθεί, όπως μπιφτέκι μόσχου ή φιλέτο κοτόπουλου, ενδιαφέρον έχει και η παραγωγή υβριδικών προϊόντων καλλιεργημένου κρέατος, τα οποία περιέχουν ένα μέρος καλλιεργημένου ζωικού ιστού, όπως το ζωικό λίπος ή ζωικά μυϊκά κύτταρα και ταυτόχρονα περιέχουν φυτικές πρωτεΐνες και άλλα φυτικά συστατικά, όπως αυτά που συναντάμε σε ένα αναπλήρωμα φυτικού τυριού από πρωτεΐνες μπιζελιού ή σε ένα αναπλήρωμα κιμά από σόγια. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA) είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση της ασφάλειας αυτών των προϊόντων, έπειτα από αίτημα της κάθε εταιρείας που καταθέτει υποχρεωτικά σχετικό φάκελο για την έγκριση αυτών των προϊόντων και έπειτα από έναν διεξοδικό έλεγχο από αρμόδιες επιστημονικές επιτροπές ειδικών θα εγκρίνεται ή θα απορρίπτεται η σχετική άδεια κυκλοφορίας των νέων αυτών προϊόντων.

Eπαναστατική τεχνολογία

– Θα είναι ασφαλής η κατανάλωση κυτταρικού κρέατος;

Δρ Θεόδωρος Γούλας, Αναπληρωτής Καθηγητής στη Μοριακή Βιολογία Τροφίμων, Τμήμα Επιστήμης Τροφίμων και Διατροφής, Σχολή Γεωπονικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας: Η αναπτυσσόμενη τεχνολογία της κυτταρικής καλλιέργειας κρέατος (ο αγγλικός όρος είναι Cellular Agriculture) καθιστά δυνατή την παραγωγή γεωργικών προϊόντων, ιδιαίτερα κρέατος, χρησιμοποιώντας κύτταρα. Δεδομένων των πολυάριθμων πλεονεκτημάτων για τους ανθρώπους, τα ζώα, το περιβάλλον και την κοινωνία στο σύνολό της, έχει θεωρηθεί επαναστατική τεχνολογία. Προτείνεται μία οργανωμένη, πολυ-παραγοντική και συμπληρωματική μέθοδος για την αποτελεσματική παραγωγή κρέατος κυτταρικής καλλιέργειας που ξεπερνά τις ελλείψεις της σύγχρονης τεχνολογίας. Η πρόκληση στα προϊόντα κρέατος κυτταρικής καλλιέργειας είναι η διατήρηση της ποιότητας σε παρόμοια επίπεδα με εκείνα του κανονικού κρέατος. Η οργανοληπτική αποδοχή των προϊόντων θα επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από στοιχεία όπως το άρωμα, η υφή, η γεύση και η εμφάνιση, χωρίς βέβαια να υποβαθμίζεται στον ελάχιστο βαθμό η διατροφική απόδοση και η μέγιστη ασφάλεια για τον καταναλωτή.

– Ως Food Novelties, πιστεύετε πως μπορείτε να προχωρήσετε σε παραγωγή στην Ελλάδα;

Δρ Ολγα Κήκου: Η έναρξη λειτουργίας της πρώτης μονάδας παραγωγής κρέατος κυτταρικής καλλιέργειας στην Ελλάδα είναι ένα πρωτοποριακό εγχείρημα που απαιτεί συνδυασμό επιστημονικής εξειδίκευσης, επιχειρηματικής καινοτομίας και μάρκετινγκ με επίκεντρο τη βιωσιμότητα. Βέβαια, η επιτυχής ανάπτυξη και η κοινωνική αποδοχή νέων τεχνολογιών τροφίμων μπορεί να πάρει χρόνο. Η Food Novelties δημιουργήθηκε από μία ομάδα επαγγελματιών, με εμπειρία στους τομείς των τροφίμων και της γεωργίας, της πολιτικής και της υπεράσπισης των ζώων, της ενέργειας και της τεχνολογίας. Για την υλοποίηση των στόχων μας, όμως, απαιτείται σοβαρό ερευνητικό έργο. Για τον λόγο αυτόν, συγκροτήθηκε μία εξαιρετική επιστημονική ομάδα από πανεπιστημιακούς καθηγητές και τα εργαστήριά τους, σε τέσσερα ελληνικά πανεπιστήμια, με στόχο την επίλυση όλων των θεμάτων που σχετίζονται με την κυτταρική καλλιέργεια κρέατος, και την παραγωγή τελικών προϊόντων διατροφής. Μιλάμε, επομένως, για μία εξαιρετική σύμπραξη της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας με μία νεοφυή επιχείρηση, που κατά τη γνώμη μας δημιουργεί ένα μεγάλο και ιδιαίτερα υποσχόμενο δυναμικό.

Στόχος μας είναι να φέρουμε τα οφέλη και ευεργετήματα της καινοτόμου τεχνολογίας αιχμής στην παραγωγή «Cruelty Free & Low Carbon», αλλά και θρεπτικών, νόστιμων και βιώσιμων τροφίμων. Τα προϊόντα μας θα είναι ενισχυμένα με πολύτιμα και μοναδικά βότανα και φυτά από την ελληνική και μεσογειακή ύπαιθρο, γεμάτα θρεπτικά συστατικά και αντι-οξειδωτικά και παραγόμενα σε αρμονία με τη φύση και τη μεσογειακή παράδοση.

– Η επιστημονική ομάδα έχει αρχίσει να εργάζεται;

Δρ Πέτρος Καταπόδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Βιοχημικής Μηχανικής, Εργαστήριο Βιοτεχνολογίας, Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών, Σχολή Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων: Η ομάδα συνεργάζεται και ήδη εκπόνησε τεχνική έκθεση για την καθιέρωση των εργαστηριακών πρωτοκόλλων και τη χαρτογράφηση του απαιτούμενου εξοπλισμού και εγκαταστάσεων για την ανάπτυξη των πρώτων κυτταρικών καλλιεργειών, αξιοποιώντας την τρέχουσα τεχνογνωσία της επιστημονικής ομάδας και την υποδομή που διατίθεται μεταξύ των μελών της κοινοπραξίας. Ξεκινάμε άμεσα την εργαστηριακή έρευνα, σε συνεργασία με άλλη ευρωπαϊκή επιστημονική ομάδα, από την οποία η Food Novelties διασφάλισε τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την προμήθεια των απαραίτητων κυτταρικών σειρών.

– Ποια είναι  τα επιχειρηματικά βήματα της Food Novelties;

Δρ Ολγα Κήκου: Το όραμά μας είναι να γίνουμε η πρώτη επιχείρηση παραγωγής και εμπορίας καλλιεργημένων και υβριδικών προϊόντων κρέατος και μιας σειράς νέων τροφίμων. Να δημιουργήσουμε και να καθιερώσουμε ένα σεβαστό και αναγνωρίσιμο εμπορικό σήμα, γνωστό για τα καινοτόμα, ωφέλιμα και ευεργετικά για την υγεία, ηθικά παραγόμενα και νόστιμα τρόφιμα. Να αναπτύξουμε την πρώτη αλυσίδα εφοδιασμού επώνυμων νέων τροφίμων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Μέχρι το τέλος του χρόνου ξεκινάμε την εργαστηριακή έρευνα για την ανάπτυξη προϊόντων, ενώ παράλληλα αναζητούμε κεφάλαια, για την ολοκλήρωση της εργαστηριακής ερευνητικής φάσης και  για την κατασκευή της μονάδας παραγωγής σε βιομηχανική κλίμακα.

– Μπορεί η Ελλάδα να ωφεληθεί συνολικά από την ανάπτυξη τέτοιας τεχνολογίας;

Δρ Πέτρος Καταπόδης: Η Ελλάδα έχει έναν ανεπτυγμένο τομέα γεωργίας και κτηνοτροφίας και σημαντική επιστημονική παραγωγή και γνώση σε αυτούς τους θεμελιώδεις για την οικονομία και την κοινωνία άξονες. Μπορεί να εκμεταλλευτεί την εμπειρία της στη γεωργία, για την ανάπτυξη της τεχνολογίας κυτταρικής καλλιέργειας κρέατος στον μέγιστο βαθμό. Επιπλέον, η εξάλειψη των περιβαλλοντικών προβλημάτων μπορεί να έχει θετικές επιπτώσεις στο περιβάλλον της χώρας.

Διαβάστε ακόμη 

Έρχεται άλμα στην ανάπτυξη το 2024 με επενδύσεις 26 δισ. ευρώ (pic) 

Χρηματιστήριο Αθηνών: Ποιες μετοχές έσπασαν τα κοντέρ το 2023

Wall Street: Στο πάνθεον των πιο ισχυρών ετών το 2023 – Το «κλειδί» για το θεαματικό comeback 

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ