Η ολοκλήρωση της διαδικασίας συλλογής και καθαρισμού της μαστίχας από τους παραγωγούς στη Χίο αποτελεί το ορόσημο άλλης μιας κοπιαστικής σεζόν.
Ο συνεταιρισμός τους υποδέχθηκε τη φετινή παραγωγή ώστε να τη μεταποιήσει και από εκεί να τη διοχετεύσει στην παγκόσμια αγορά, είτε ως ρητίνη, κάτι που κάνει από τη σύστασή του κιόλας προπολεμικά, είτε ως σκόνη, μιας και τα τελευταία πέντε χρόνια η μαστίχα έχει εξελιχθεί σε συστατικό προς ιατρική χρήση για σκευάσματα και όχι μόνο.
Φυσικά, ένα κομμάτι της παραγωγής θα γίνει τυποποιημένη τσίχλα (σ.σ. ΕΛΜΑ) ή μαστιχέλαιο και ένα άλλο θα κατευθυνθεί για να μεταποιηθεί μέσω της θυγατρικής Mediterra σε λικέρ, γλυκά του κουταλιού και πολλά άλλα έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα…
Η μαστίχα πλέον μπορεί να δικαιολογήσει τον χαρακτηρισμό «λευκός χρυσός» που της έχουν προσδώσει πολλοί!
Η Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, που έχει εξελιχθεί σε έναν συνεταιρισμό πρότυπο, έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να ανοίξει περισσότερες διεθνείς αγορές, να δημιουργήσει νέες κατηγορίες προϊόντων διεισδύοντας -μεταξύ άλλων- και στη φαρμακευτική και παραφαρμακευτική αγορά και εντέλει να εκμεταλλευθεί τη μεγάλη ζήτηση που υπάρχει. Και όλο αυτό κατόρθωσε να το μετουσιώσει σε ένα καλό, κερδοφόρο οικονομικό αποτέλεσμα, που συμβάλλει στην ευημερία του τόπου στρέφοντας πλέον πολλούς νέους στην παραγωγή ως αποκλειστική τους απασχόληση.
Κάτι βέβαια που μόνο τυχαία δεν έγινε, αφού και η ίδια η Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου είχε πέσει στο παρελθόν θύμα της κομματικοποίησης των συνεταιρισμών που στο τέλος μόνο απαξίωση είχε επιφέρει σε ένα τόσο μοναδικό προϊόν.
Σήμερα όμως έχει καταφέρει να αποτελεί παράδειγμα για το πώς μπορεί να πετύχει ένας συνεταιρισμός, αρκεί να υπάρχουν άνθρωποι με βαθιά γνώση της αγοράς, ένα συγκροτημένο επιχειρηματικό σχέδιο με ρεαλιστικούς στόχους και συνεχή αναζήτηση νέων, καινοτόμων προϊόντων που θα δώσουν τελικά μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους. Κοινώς να «τρέχει» όπως μία καινοτόμα επιχείρηση παρά ως ένας συνεταιρισμός, φροντίζοντας πάντα να επενδύει στο μέλλον.
Ηδη, όπως λέει στο «business stories» ο πρόεδρος της Ενωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου κ. Γιώργος Τούμπος (φωτ.), ο συνεταιρισμός της Χίου ολοκλήρωσε μαζί με τη Mediterra μία σημαντική επένδυση 3,5 εκατ. ευρώ για τη δημιουργία Κέντρου Ερευνας και Ανάπτυξης Μαστίχας σε μια προσπάθεια να συνδεθεί η πανεπιστημιακή έρευνα γύρω από τη μαστίχα με την αναζήτηση νέων προϊοντικών διεξόδων και παράλληλα σε μηχανολογικό εξοπλισμό στο μεταποιητικό κομμάτι για τον καθαρισμό της πρώτης ύλης που συγκεντρώνουν οι παραγωγοί. «Με αυτό τον τρόπο θα σταματήσουν οι παραγωγοί να ασχολούνται με κάτι δύσκολο και χρονοβόρο και θα τους δώσουμε πεδίο για να ασχοληθούν περισσότερο με τις καλλιέργειές τους και να αυξήσουν την παραγωγή», λέει ο κ. Τούμπος. Επενδύσεις που γίνονται σε μια περίοδο που ο συνεταιρισμός καταγράφει ρεκόρ εσόδων και κερδοφορίας ακολουθώντας διαρκή ανοδική τροχιά τα τελευταία χρόνια.
«Τη δεκαετία του 2000 ξεκίνησε να συντελείται η μεγάλη αλλαγή», εξηγεί ο κ. Τούμπος. «Αρχίσαμε ως Ενωση να ψάχνουμε και άλλα προϊόντα πέραν της ρητίνης, του μαστιχέλαιου και της τσίχλας. Προϊόντα τα οποία όταν έφθαναν στον τελικό καταναλωτή θα είχαν προστιθέμενη αξία, όπως το λικέρ. Επενδύσαμε σε αυτό, σε εγκαταστάσεις και στο R&D. Ετσι το 2007 φτιάξαμε τη νέα παραγωγική μονάδα που μας έδωσε τη δυνατότητα, με τα υψηλά μηχανολογικά στάνταρτ και το υψηλό επίπεδο στην ασφάλεια τροφίμων, και καταφέραμε να ανοίξουμε πόρτες, όπως για παράδειγμα την αμερικανική και τη βρετανική αγορά. Εκείνο ήταν το χρονικό διάστημα κατά το οποίο η Ενωση στελεχώθηκε με άτομα υψηλής εξειδίκευσης και με εμπειρία στον επιχειρηματικό στίβο. Κάτι που έδωσε σημαντική ώθηση στον συνεταιρισμό», λέει ο κ. Τούμπος.
Με «αιχμή» τη δημιουργία της Mediterra, στην οποία συμμετείχαν και ιδιωτικά κεφάλαια (σ.σ. το fund Zaitech της Τράπεζας Αττικής, η Κορρές Α.Ε., οικογένειες εφοπλιστών από τη Χίο, όπως η οικογένεια Τσάκου, Βενιάμη με εισαγωγή αργότερα στην Εναλλακτική Αγορά του Χ.Α.), η Ενωση μπήκε δυναμικά στα καταναλωτικά προϊόντα.
«Προϊόντα όπως το λικέρ διεθνοποιήθηκαν και το brand πλέον έγινε αναγνωρίσιμο», σημειώνει ο κ. Τούμπος.
Ωστόσο, όπως συνέβη σε όλη τη χώρα, η μεγάλη δοκιμασία ήρθε με την κρίση.
«Οι τιμές τότε έπεσαν πολύ και φτάσαμε περίπου ως το 2015 έχοντας να αντιμετωπίσουμε μεγάλες προκλήσεις. Τότε όμως, ευτυχώς, λόγω διαφόρων ερευνών που υπήρχαν για τα ιατρικά οφέλη της μαστίχας, κάναμε το αποφασιστικό βήμα να μπούμε στη φαρμακευτική αγορά. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκου αναγνώρισε τη μαστίχα ως “παραδοσιακό φάρμακο” για ασθένειες του στομάχου και του εντέρου. Με την πιστοποίηση αυτή χτυπήσαμε πόρτες. Πιστοποιηθήκαμε επίσης από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκου (FDA) και ξεκινήσαμε να κάνουμε εξαγωγές μαστίχας -σε μικρές ποσότητες αρχικά- κυρίως σε εταιρείες που πειραματίζονταν. Για παράδειγμα, υπήρχε μία εταιρεία που έφτιαχνε επιδέσμους για εγκαύματα χρησιμοποιώντας μαστίχα. Για εμάς ήταν ένα μεγάλο επίτευγμα αυτό εκτοξεύοντας την αμερικανική αγορά στην κορυφή της λίστας των εξαγωγών μας. Σήμερα εξάγουμε πάνω από 20 τόνους σκόνη μαστίχας στις ΗΠΑ. Ταυτόχρονα όμως με αυτό τον τρόπο ανοίξαμε και την κορεατική αγορά. Αντίστοιχα πιστοποιηθήκαμε στον Οργανισμό Φαρμάκου της Ν. Κορέας. Ηδη είχαν προηγηθεί σχετικές μελέτες στην Ιαπωνία για τις ωφέλειες της μαστίχας. Η Ν. Κορέα μάλιστα σήμερα αναδεικνύεται στην πιο δυναμικά αναπτυσσόμενη αγορά μας, ξεπερνώντας πέρυσι ακόμα και τις ΗΠΑ».
Προς το παρόν αυτό που «φρενάρει» την εκτίναξη του συνεταιρισμού είναι η παραγωγή. «Πέρυσι η παραγωγή μας έφτασε στους 216 τόνους, τους οποίους νομίζω θα πιάσουμε και φέτος. Ωστόσο η ζήτηση που έχουμε από τους υφιστάμενους πελάτες μας ξεπερνά τους 300 τόνους και όπως καταλαβαίνετε δεν μπορούμε να εξυπηρετήσουμε αυτή τη ζήτηση. Γι’ αυτό και προσπαθούμε να κρατήσουμε ισορροπίες. Από τη μία να εξυπηρετούμε τις νέες αγορές που έχουμε ανοίξει και πιθανόν να ανοίξουμε κυρίως μέσω της σκόνης μαστίχας και από την άλλη να μην αφήσουμε τις παραδοσιακές μας αγορές, όπως είναι οι χώρες της Μ. Ανατολής και γενικά του Περσικού Κόλπου. Εκεί από τη δεκαετία του 1940 η παρουσία μας είναι σημαντική, και συνεχίζει με τα “παραδοσιακά” μας προϊόντα, κυρίως τη ρητίνη που χρησιμοποιείται στα τρόφιμα». Σημειωτέον πως η Σαουδική Αραβία σήμερα αποτελεί την τρίτη χώρα στη λίστα των μεγαλύτερων εξαγωγών του συνεταιρισμού, πίσω από ΗΠΑ και Ν. Κορέα.
«Εκεί όμως μιλάμε περισσότερο για ρητίνη που προορίζεται για τρόφιμα και συνδέεται με την υγιεινή διατροφή και την ευζωία».
Κάπως έτσι ο συνεταιρισμός άγγιξε σχεδόν τα 20 εκατ. ευρώ τζίρο το 2020, με τα προ φόρων κέρδη να φθάνουν τα 2,7 εκατ. ευρώ. «Είναι ρεκόρ. Και το μοιράσαμε ως πλεόνασμα στους παραγωγούς δίνοντάς τους 14 ευρώ στο κιλό και ανεβάζοντας τελικά τις περσινές τους απολαβές κοντά στα 83 ευρώ το κιλό», λέει ο κ. Τούμπος. Μία εξέλιξη που όπως αποκαλύπτει έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο κύμα επιστροφής στη καλλιέργεια της μαστίχας. «Πολλοί παραγωγοί ξαναμπήκαν στην παραγωγή. Φανταστείτε πως ειδικά αυτά τα δύο δύσκολα χρόνια της πανδημίας υπήρξαν άνθρωποι που γύρισαν στη μαστιχοκαλλιέργεια. Νέοι που μπορεί να είχαν από τους γονείς τους μερικά δέντρα, άρχισαν να ασχολούνται. Χωράφια που είχαν αφεθεί 60-70 χρόνια, πλέον χρησιμοποιούνται. Κι αυτό δεν έγινε τυχαία. Για να φτάσουμε σε αυτά τα επίπεδα παραγωγής, δώσαμε προοπτική στον κόσμο. Του δώσαμε το μήνυμα ότι εάν ασχοληθεί με τη μαστίχα όχι μόνο μπορεί να μείνει στον τόπο του, αλλά και να βγάλει λεφτά. Σκεφτείτε ότι κατά μέσο όρο ένας παραγωγός παράγει 300 κιλά τον χρόνο. Κάτι που σημαίνει ότι τον χρόνο θα πάρει πάνω από 25.000 ευρώ. Πλέον η μαστίχα εκεί που ήταν ένα συμπληρωματικό εισόδημα, έχει γίνει βασικό ή το μόνο. Γι’ αυτό και σήμερα έχουμε 125 φακέλους νέων παιδιών που θέλουν να μπουν στο πρόγραμμα της μαστιχοκαλλιέργειας. Κάτι που όπως καταλαβαίνετε ανανεώνει και το δυναμικό του κλάδου».
Οπως λέει ο κ. Τούμπος, οι ενεργοί παραγωγοί σήμερα προσεγγίζουν τους 1.500. «Αναμφισβήτητα αυτή είναι η εποχή ακμής της μαστίχας και προσπαθούμε με κάθε τρόπο να συνεχίσουμε να χτίζουμε σε στέρεες βάσεις», σημειώνει. «Οι τιμές από άποψη τζίρου είναι σε επίπεδα ρεκόρ, τα κέρδη μας σε πολύ καλό επίπεδο, έχουμε έναν ισολογισμό υγιή με λιγοστά δάνεια. Πάμε πολύ καλά και αυτό που θέλουμε είναι να συνεχίσουμε να εξελισσόμαστε. Να αυξήσουμε την παραγωγική μας δυναμικότητα και να εμφυσήσουμε στον κόσμο το πνεύμα της συνεταιριστικής λογικής με βάση τις σύγχρονες απαιτήσεις. Κι αυτό σημαίνει πως στις καλές εποχές πρέπει να επενδύεις αλλά παράλληλα και να προετοιμάζεσαι για τα δύσκολα, γιατί η αγορά πάντα κάνει κύκλους».
Αυτή η διαφοροποίηση είναι που ξεχωρίζει την Ενωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου από τους υπόλοιπους συνεταιρισμούς στη χώρα. «Ο μέτοχος πρέπει να διαχωρίζει τη θέση του από τον παραγοντισμό», λέει κοφτά ο κ. Τούμπος.
«Το 2002 η Ενωση ίδρυσε τη Mediterra. Ενα εξαιρετικό εργαλείο μάρκετινγκ του συνεταιρισμού. Η λειτουργία της έγινε από την αρχή ξεκάθαρα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, καλώντας μάλιστα να συμμετέχουν σε αυτή με ένα 20% εφοπλιστές του τόπου, η Τράπεζα Αττικής με το Zaitech fund και άλλοι επενδυτές. Κάπως έτσι έγινε ένα πάντρεμα του συνεταιρισμού με ιδιωτικά κεφάλαια που ακολουθούν την ταχύτητα του ιδιωτικού επιχειρείν. Σε πολλούς δεν άρεσαν αυτά. Αποδείχθηκε όμως ότι ήταν ένα πετυχημένο μοντέλο, το οποίο έπρεπε με κάποιο τρόπο να υιοθετήσει και η ίδια η Ενωση.
Μετά το 2016, που μπήκε μία νέα γενιά παραγωγών στο Δ.Σ. τα πράγματα πήραν άλλη ώθηση. Φέραμε την ΕΥ να αξιολογήσει τις δομές μας ώστε να ξέρουμε τι να βελτιώσουμε για να έχουμε καλύτερες αποδόσεις. Να βρούμε έναν τρόπο να ακολουθήσουμε και τους ταχύτερους ρυθμούς της Mediterra, που μέχρι ένα σημείο η ίδια η Ενωση προσπαθούσε τότε να φρενάρει. Βελτιωθήκαμε λοιπόν σε όλα τα επίπεδα και παράλληλα πετύχαμε να διεισδύσουμε σε νέες αγορές. Στοκ δεν υπάρχει ούτε για δείγμα!».
Το σχέδιο
Η προσπάθεια διείσδυσης, όπως λέει ο ίδιος, θα συνεχιστεί και πέραν των 55 χωρών στις οποίες σήμερα πουλά η Ενωση. Καταλυτικό ρόλο σε αυτό θα έχουν νέα καινοτόμα προϊόντα.
«Μαζί με τη Mediterra, τη Pharma Q της Iasis Pharma και την Pharmagnose, μία spin off της Φαρμακευτικής Σχολής του ΕΚΠΑ, ολοκληρώσαμε το Πρότυπο Κέντρο Ερευνας Εφαρμογών Μαστίχας Χίου, με στόχο να γεφυρώσουμε την ακαδημαϊκή γνώση με τις ανάγκες της βιομηχανικής παραγωγής και έτσι να παράγουμε καινοτόμα προϊόντα με βάση τη μαστίχα Χίου. Η μαστίχα πλέον ως προϊόν μετατοπίζεται και από απλή ρητίνη αρχίζει να μπαίνει σε τελικά προϊόντα. Αυτά μπορούν να είναι φάρμακα, παραφαρμακευτικά προϊόντα ή τρόφιμα. Ο προσανατολισμός μας όμως είναι στην ενσωμάτωση της μαστίχας σε τελικά προϊόντα», λέει ο κ. Τούμπος.
«Από εκεί κι έπειτα εστιάζουμε αφενός στην αύξηση του τονάζ της παραγωγής, αλλά και στην ισχυροποίηση διεθνώς ενός αναγνωρίσιμου trademark», συμπληρώνει. «Στο κομμάτι των καλλιεργειών προσπαθούμε να εφαρμόσουμε τη λεγόμενη έξυπνη γεωργία χρησιμοποιώντας σένσορες απ’ όπου θα γίνεται ανάλυση δεδομένων και θα μπορούμε να δίνουμε συμβουλές στους γεωργούς για να αυξήσουν την παραγωγή τους. Επίσης κατασκευάζουμε μία μονάδα καθαρισμού της μαστίχας, που σήμερα την κάνουν οι παραγωγοί. Γενικά θέλουμε να καθετοποιήσουμε όλο το σύστημα», τονίζει.
Ο ίδιος εκτιμά ότι με βάση τις φυτεύσεις που έγιναν μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές τη διετία 2015-2016 η Ενωση θα μπορέσει τα επόμενα χρόνια να φτάσει σε παραγωγή τούς 320 τόνους. «Ισως και τους 400 με 450 τόνους. Το θεωρώ εφικτό», σημειώνει. Μεγαλύτερη πάντως πρόκληση για τον ίδιο είναι η οργάνωση των ίδιων των παραγωγών. «Να φέρουμε νέα παιδιά. Ξέρετε τα Δ.Σ. των συνεταιρισμών οφείλουν να προετοιμάζουν τη διαδοχή τους και να εμπνέουν τη φιλοσοφία ότι το προσωπικό όφελος δεν είναι πάνω από τον συνεταιρισμό. Κι εμείς θέλουμε νέα παιδιά με τέτοια συνείδηση».
Who is who
Ο κ. Γιώργος Τούμπος γεννήθηκε το 1967 στο Πυργί της Χίου. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (MBA) από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και πτυχιούχος Οικονομικών Επιστημών από το Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Από τον Νοέμβριο του 2015 είναι πρόεδρος της Ενωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου, ενώ από το 2011 είναι μέλος του Διοικητικού της Συμβουλίου. Επίσης από το 2011 έως το 2016 διετέλεσε αντιπρόεδρος της εισηγμένης στο Χρηματιστήριο Αθηνών εταιρείας Mentiterra Α.Ε., θυγατρική της Ενωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου.
Ξεκίνησε την καριέρα του στην Αθήνα το 1993 εργαζόμενος αρχικά ως λογιστής-κοστολόγος στις εταιρείες Technicoll AEBE και Minos-EMI A.E. και ως προϊστάμενος Λογιστηρίου στην Prenatal AΒEΤE. Το 2000 ανέλαβε οικονομικός διευθυντής στην εταιρεία Computer Associates Hellas, θυγατρική της αμερικανικής CA Int Inc, ενώ από το 2003 έως και το 2006 ανέλαβε οικονομικός διευθυντής της Cybarco AE. Εχει διατελέσει επί σειρά ετών σύμβουλος σε βιομηχανικές και εμπορικές επιχειρήσεις.
Από το 2008 ζει μόνιμα στη Χίο, ενώ εδώ και πολλά χρόνια ο ίδιος και η οικογένειά του ασχολούνται με την παραγωγή μαστίχας.
Διαβάστε ακόμη
H κρουαζιέρα χάραξε ρότα για την πράσινη εποχή
Αλλάζει ο ξενοδοχειακός χάρτης της Αθήνας – Νέες επενδύσεις και συμφωνίες
Μίνα Γκάγκα: Πιστοποιητικό εμβολιασμού και σε όσους έκαναν τα εμβόλια Sputnik V και Sinovac