Τελικά η πρόταση της Μαρίας Αντουανέτας να “φάτε παντεσπάνι, αν δεν έχετε ψωμί”, ίσως απλά να ήταν μπροστά από την εποχή της. Γιατί σύντομα, το ψωμί θα είναι πιο δυσεύρετο από το παντεσπάνι. Ενδεχομένως και ακριβότερο. Όσο… προλαβαίνετε, λοιπόν, πιείτε σαμπάνια, φάτε ομελέτα, σούσι, πατάτες και ψωμί. Ίσως το 2023 να μην τα βρίσκετε τόσο εύκολα. Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι το έτος που έρχεται, μπορεί να ζήσουμε έναν εφιάλτη στους διαδρόμους των σούπερ μάρκετ: Τον εφιάλτη στον διάδρομο με τα άδεια ράφια.
Θεωρείτε ότι πρόκειται για υπερβολές; Η πικρή αλήθεια είναι ότι οι ελλείψεις τροφίμων που σιγά-σιγά παρουσιάζονται στα ράφια διαφόρων χωρών, θα ενταθούν, ενώ θα προστεθούν και άλλες, με το νέο έτος. Ήδη, άλλωστε, έχουν αρχίσει οι ζοφερές προβλέψεις και οι προειδοποιήσεις ότι οι μικρές πολυτέλειες που είχαμε συνηθίσει να θεωρούμε αυτονόητες, το 2023 δεν… θα είναι αυτονόητες. Εάν δηλαδή θεωρεί κανείς πολυτέλεια τη μπύρα, τα αυγά, το ψωμί και το σούσι.
Ο κίνδυνος για το ψωμί
Καθώς η Ρωσία επιμένει στον πόλεμο στην Ουκρανία -με τις δύο χώρες να κατέχουν περίπου το 20% της παγκόσμιας παραγωγής σιτηρών- η παραγωγή των σιτηρών μειώνεται-ιδιαίτερα σε περιοχές όπου μαίνονται μάχες. Έρευνα της McKinsey συμπεραίνει ότι το 2023 οι όποιες ελλείψεις έχουν παρατηρηθεί ενδέχεται να χειροτερεύσουν, καθώς εκτιμάται ότι η παραγωγή στην Ουκρανία θα μειωθεί κατά 35% με 45% την επόμενη αγροτική περίοδο.
Σε αυτά προσθέστε και την απαγόρευση εξαγωγής αλεύρων που επέβαλε η Ινδία -ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός του πλανήτη- στους παραγωγούς της, καθώς τα ακραία κύματα ζέστης το περασμένο καλοκαίρι έπληξαν την παγκόσμια παραγωγή.
Ειδικοί παρατηρούν ότι και καθώς το ενεργειακό κόστος και το κόστος των πρώτων υλών ανεβαίνει, συμπιεζόμενο από τον πληθωρισμό και τα συνεχιζόμενα μετά το τέλος των lockdown προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, πολλοί φούρνοι ή εργοστάσια ίσως δυσκολεύονται να προμηθευτούν τα απαραίτητα συστατικά για να φτιάξουν ψωμί, κάτι που θα οδηγήσει σε πιθανή έλλειψη το 2023.
Ήδη πάντως, κάποιες αγορές αρχίζουν έχουν αρχίσει να βάζουν περιορισμούς στις πωλήσεις, ενώ οι τιμές έχουν αρχίσει να πιέζονται ανοδικά.
Σύμφωνα με το Σύστημα Πληροφοριών για την Αγροτική Αγορά (AMIS) της Παγκόσμιας Τράπεζας για τον Δεκέμβριο του 2022, το καιρικό φαινόμενο La Niña έχει διαφορετικές επιπτώσεις σε παραγωγικές περιοχές στο νότιο ημισφαίριο. Η Αργεντινή βιώνει μακρά περίοδο ξηρασίας για τρίτο συνεχόμενο έτος, μειώνοντας την παραγωγή αλεύρων, ενώ στην Αυστραλία οι ακραία υγρές εποχές έπληξαν την αγροτική παραγωγή σιτηρών.
Σε ό,τι αφορά το ρύζι, στη νοτιοανατολική Ασία, οι καιρικές συνθήκες έχουν πλήξει την παραγωγή. Αυτό που παρατηρεί το AMIS είναι υπάρχει και μεταβλητότητα στις τιμές, η οποία προκαλείται από την αβεβαιότητα σε σχέση με τη διατροφική ασφαλεία, ειδικά για τις φτωχότερες χώρες. O χάρτης διατροφικού πληθωρισμού της Παγκόσμιας Τράπεζας, δείχνει ουσιαστικά όλο τον πλανήτη στο κόκκινο…
Αυγά με το… δελτίο
Στη Μεγάλη Βρετανία, όπου οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η χώρα “ίσως ήδη να υπνοβατεί σε έναν εφιάλτη έλλειψης τροφίμων” για το ερχόμενο έτος, υπάρχει τόσο μεγάλη έλλειψη σε αυγά, που τα σούπερ μάρκετ τα πουλάνε με το… δελτίο. Επιβάλλεται δηλαδή όριο στο πόσα αυγά μπορεί να αγοράσει ο κάθε πελάτης.
Το περίεργο είναι ότι στη χώρα προσπαθούν να διαπιστώσουν για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό. Οι παραγωγοί κατηγορούν από τη μία το αυξημένο ενεργειακό κόστος και από την άλλη τους retailers οι οποίοι, όπως λένε, αρνούνται να δώσουν τιμή που δεν θα τους “βάλει μέσα”. Έτσι, η παραγωγή αυγών δεν είναι βιώσιμη για τους παραγωγούς.
Όμως το πρόβλημα δεν είναι βρετανικό. Τις προηγούμενες ημέρες άρχισε να παρατηρείται έλλειψη στα αυγά σε όλο τον κόσμο, από τις ΗΠΑ στη Νέα Ζηλανδία και την Ευρώπη. Ο λόγος εδώ, είναι τα ίδια τα κοτόπουλα. Μια γρίπη, αποδεκατίζει τις κότες και αφήνει τους ιδιοκτήτες των ορνιθοτροφείων σε απόγνωση. Στις Ηνωμένες Πολιτείες μόνο, 50 εκατομμύρια άρρωστα κοτόπουλα σφαγιάστηκαν αναγκαστικά. Εάν η γρίπη στα πουλερικά συνεχιστεί, το πρόβλημα θα ενταθεί.
Γαλοπούλες… γιοκ
Η γρίπη που αποδεκατίζει τα κοτόπουλα έχει πλήξει και τις γαλοπούλες. Το αποτέλεσμα είναι να παρατηρούνται ελλείψεις στην αγορά και να ανεβαίνουν οι τιμές. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η τιμή της γαλοπούλας ανέβηκε κατά 20% σε έναν μήνα.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι έρχεται έλλειψη.
Tο φοινικέλαιο
Οι ειδικοί ανησυχούσαν ότι ο πλανήτης θα πληγεί από έλλειψη στο ηλιέλαιο, με δεδομένο ότι όπως σημείωνε το Ίδρυμα Brookings, το 52% της ποσότητας που διακινήθηκε παγκοσμίως το 2020, προερχόταν από την Ουκρανία. Η έκπληξη όμως, ήρθε από αλλού. Από την Ινδονησία.
Η χώρα του Ινδικού Ωκεανού είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός φοινικέλαιου στον κόσμο και, αυτή τη στιγμή, αντιμετωπίζει μια ολοένα εντεινόμενη σε αυτό. Εάν θεωρείτε ότι αυτό δε σας αφορά, τότε καλό θα ήταν να μάθετε ότι το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται κατά κόρον στη βιομηχανία τροφίμων, για την παραγωγή σχεδόν… όλων όσων τρώμε. Από τις σοκολάτες, στις μαργαρίνες, τις πίτσες, το ψωμί και το λάδι μαγειρέματος. Επίσης χρησιμοποιείται σε καταναλωτικά προϊόντα όπως τα σαπούνια, τα αποσμητικά και τα καθαριστικά.
Μπύρες, κονσέρβες, φαγητά για τα κατοικίδια
Εδώ, οι ελλείψεις που αναμένεται να ενταθούν στα προϊόντα αυτά, δεν έχουν να κάνουν με τις πρώτες ύλες, αλλά με τα υλικά συσκευασίας. Και συγκεκριμένα, με το αλουμίνιο. Εδώ, το πρόβλημα είναι διπλό. Υπάρχει το ζήτημα με την έλλειψη σε αλουμίνα, αλλά η αλλαγή συνηθειών που έφερε στους καταναλωτές η πανδημία, ήταν ο… γάιδαρος που δάγκωσε το (στραβό) κλήμα.
Ενώ, για παράδειγμα, ένα μεγάλο μέρος της μπύρας που παραγόταν καταναλωνόταν στους χώρους εστίασης, οι καταναλωτές έστρεψαν γρήγορα τη ζήτηση προς τα αλουμινένια κουτιά. Αυτή η ξαφνική έκρηξη της ζήτησης έπιασε εξαπίνης τους παραγωγούς, αφήνοντας την αγορά με κενά. Τα κενά αυτά δε συμπληρώθηκαν, αλλά συνεχίζουν να μεγαλώνουν.
Η έλλειψη αλουμινίου, όπως είναι φυσιολογικό, επηρεάζει και τα φαγητά σε κονσέρβες, αλλά και τις τροφές για κατοικίδια οι οποίες πωλούνταν σε αλουμινένια κουτάκια. Στην τελευταία περίπτωση, πολλές εταιρείες επιχειρούν να μετατοπίσουν την παραγωγή τους σε άλλα υλικά συσκευασίας.
Βούτυρο και αγελαδινό γάλα
Τα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ δείχνουν ότι τον περασμένο Αύγουστο, οι ποσότητες βουτύρου στις αμερικανικές αποθήκες έπεσαν κατά 10% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα και είναι κατά 22% χαμηλότερες σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα.
Οι λόγοι για την έλλειψη βουτύρου που έρχεται είναι τρεις: Ο πληθωρισμός, η προσφορά και η ζήτηση και η έλλειψη εργατικού δυναμικού. Το υψηλότερο κόστος των ζωοτροφών και η αύξηση του μεταφορικού κόστους έχουν ρίξει την παραγωγή αγελαδινού γάλακτος και βουτύρου.
Μαρούλι
Οι τιμές για το μαρούλι στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί κατά 400% από το 2019. Ταυτόχρονα, οι μεγαλύτερες αλυσίδες εστίασης της χώρας, όπως οι Taco Bell και Subway έχουν προειδοποιήσει τους πελάτες ότι ίσως το μαρούλι να μην είναι διαθέσιμο στα σάντουίτς τους σε συγκεκριμένες τοποθεσίες. Αυτό ήδη συμβαίνει, ενώ σε άλλα εστιατόρια, οι πελάτες καλούνται να πληρώσουν “έξτρα” αν θέλουν μαρούλι.
Η έλλειψη οφείλεται σε δύο λόγους: Τις ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούσαν το προηγούμενο διάστημα και σε ασθένεια η οποία έχει πλήξει τα λαχανικά.
Πατάτες
Σε ορισμένα μέρη, όπως στην Αυστραλία, οι ελλείψεις σε πατάτες δεν έχουν αρχίσει απλά να φαίνονται, αλλά έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητας -με δεδομένο ότι η πατάτα είναι αγαπημένο φαγητό σε κάθε γωνιά του κόσμου. Οι ειδικοί λένε ότι λόγω των ακραίων καιρικών συνθηκών, δηλαδή των ακραίων κυμάτων ζέστης και ψύχους, η παραγωγή πατάτας έχει επηρεαστεί.
Το φυτό από τη μία δεν μεγαλώνει όσο γρήγορα μεγάλωνε και, από τους καρπούς, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος το οποίο δεν είναι βρώσιμο καθώς περιέχει έξτρα ζάχαρα. Μόνο στην Αυστραλία, η παραγωγή πατάτας φέτος μειώθηκε κατά 50%.
Σούσι χωρίς… σολωμό
Ναι, καλά διαβάσατε: Οι Ιάπωνες προειδοποιούν ότι τη χρονιά που έρχεται θα πούμε το σούσι… σουσάκι! Στην πατρίδα του σούσι, ήδη αντιμετωπίζεται έλλειψη στο σούσι, γεγονός που ωθεί τις τιμές του ανοδικά (30% σε έναν χρόνο). Αιτία είναι οι συνεχιζόμενες διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, οι συνεχιζόμενες ανατιμήσεις των πρώτων υλών και ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Στην Ιαπωνία, μιλάνε για “κρίση του σούσι”. Στη χώρα δεν υπάρχουν οι απαραίτητες ποσότητες σολωμού για την παρασκευή του. Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, αεροσκάφη δεν πετάνε στον εναέριο χώρο της Ρωσίας -και φυσικά της Ουκρανίας- γεγονός που σημαίνει ότι πρέπει να βρεθούν εναλλακτικά δρομολόγια για τις πτήσεις που μεταφέρουν σολωμό από τη Νορβηγία -τον μεγαλύτερο παραγωγό του κόσμου- στην Ιαπωνία. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να διεξάγονται λιγότερες μεταφορικές πτήσεις, να είναι ακριβότερες και τα ψάρια να μην είναι τόσο φρέσκα όσο συνηθιζόταν.
Η Ιαπωνία εισάγει περίπου το 70% του σολωμού που καταναλώνει από τη Χιλή, 20% από τη Νορβηγία και 10% από τη Ρωσία. Ελλείψεις παρατηρούνται όμως παγκοσμίως, καθώς ο πληθυσμός των σολωμών στα κύρια μέρη όπου αλιεύονταν, στην Ιαπωνία, τον Καναδά, τη Ρωσία και την Αλάσκα, μειώνεται, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της υπεραλίευσης, όπως παρατηρεί το Ιαπωνικό Ινστιτούτο Αλιευμάτων.
Σαμπάνια: Μια αξιοσημείωτη χρονιά
Οι ειδικοί στην σαμπάνια την επιλέγουν συχνά και βάσει της χρονιάς παραγωγής καθώς οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν επηρεάζουν το γευστικό αποτέλεσμα. Αυτή τη σεζόν, ωστόσο, ο καιρός επηρέασε πολλά περισσότερα πράγματα.
Το κύμα κακοκαιρίας που επικράτησε στις περιοχές όπου κατά κύριο λόγο παράγεται σαμπάνια το 2021, οδήγησε σε δραματικά μικρότερη παραγωγή. Με την κλιματική αλλαγή να εντείνεται και τα κύματα κακοκαιρίας να γίνονται όλο και συχνότερα, οι ειδικοί λένε ότι θα πρέπει να συνηθίσουμε στην έλλειψη (και) της σαμπάνιας.
Διαβάστε ακόμη:
Σεισμός στην Εύβοια: Σε ετοιμότητα ο κρατικός μηχανισμός για το ρήγμα που «ξύπνησε» με τα 4,9 Ρίχτερ
Τα 10 πιο ακριβοπληρωμένα έργα Τέχνης για το 2022 – Το παρασκήνιο μιας χρονιάς-ρεκόρ