Εξονυχιστικό έλεγχο όλων των συμβάσεων που ολοκληρώθηκαν την τελευταία εξαετία ξεκίνησε το Ελεγκτικό Συνέδριο, αποστέλλοντας περίπου 30 ερωτήματα σε αναθέτουσες αρχές και φορείς του τεχνικού κόσμου προκειμένου να διερευνήσει τις υψηλές εκπτώσεις αλλά και τις επιπτώσεις τους στα δημόσια έργα.

Ο σχετικός έλεγχος γνωστοποιήθηκε προ ολίγων ημερών από τον πρόεδρο του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών Κώστα Καραμανλή και αφορά πλήθος έργων (σιδηροδρομικά, οδικά, μετρό, κτιριακά κ.ά.), για τα οποία ζητούνται αναλυτικά στοιχεία ανά έτος και για όλες τις συμβάσεις που ολοκληρώθηκαν την περίοδο από το 2015 έως το 2020.

Οπως παρατηρούν παράγοντες του κλάδου, είναι η πρώτη φορά που διενεργείται ένας τόσο εκτεταμένος έλεγχος και μάλιστα από ένα φορέα όπως το Ελεγκτικό Συνέδριο που έχει πρόσβαση σε όλα τα έργα, καθώς δεν εποπτεύει μόνο τους διαγωνισμούς του υπουργείου Υποδομών, αλλά ασκεί προσυμβατικό έλεγχο για όλες τις δημόσιες συμβάσεις δήμων, Περιφερειών και των νομικών τους προσώπων.

Aπό την ακτινογραφία των διαγωνισμών και από τα στατιστικά που θα συγκεντρωθούν, αναμένεται να εξαχθούν κρίσιμα συμπεράσματα που πιθανότατα να οδηγήσουν και σε αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που πρόσφατα τροποποιήθηκε από τον κ. Καραμανλή στο πλαίσιο της αναθεώρησης του νόμου για τις δημόσιες συμβάσεις. Μια από τις σημαντικές αλλαγές που έχουν θεσπιστεί είναι η δεσμευτική αιτιολόγηση των προσφορών, οι οποίες υπερβαίνουν το 10% του μέσου όρου του συνόλου των εκπτώσεων που έχουν δοθεί για ένα διαγωνισμό ή ακόμη και η ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής να κρίνει απορριπτέες και προσφορές με μικρότερη απόκλιση από το συγκεκριμένο όριο.

Το θέμα των εκπτώσεων στα έργα αποτέλεσε αντικείμενο σχολιασμού και της πρόσφατης έρευνας της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τον κλάδο των κατασκευών, με την επισήμανση, από την πλευρά των κατασκευαστικών εταιρειών, ότι οι προτεινόμενες αλλαγές θα κριθούν εν καιρώ για την αποτελεσματικότητά τους.

Τι σκανάρει το excel του Ελεγκτικού

Το Ελεγκτικό Συνέδριο έχει ζητήσει σε πρώτη φάση ανά φορέα όλα τα έργα με βεβαίωση περαίωσης κατά την τελευταία εξαετία. Επιπλέον, όμως, έχει αποστείλει στο υπουργείο πλήθος από ερωτήματα, που ζητά να απαντηθούν σε επόμενο στάδιο, σχετικά με το ποια είναι τα έργα που ανατέθηκαν με μεγάλες εκπτώσεις, το ποσοστό της μέσης έκπτωσης, το συμβατικό αντικείμενο, τον χρόνο ολοκλήρωσης, την ύπαρξη ή μη συμπληρωματικών συμβάσεων, αν παρατηρήθηκαν κακοτεχνίες, ακαταλληλότητα υλικών και βλάβες ή παραλείψεις εργολάβου σε σχέση με τη συντήρηση και αν κοστολογήθηκαν τα ανωτέρω συμβάντα.

Το ερωτηματολόγιο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ζητά επίσης να συμπληρωθούν στοιχεία σχετικά με τον αν υπήρξε έκπτωση ή υποκατάσταση του αναδόχου, αν συνάφθηκε σύμβαση υπεργολαβίας ή υπήρξε σύσταση κοινοπραξίας μετά την ανάληψη του έργου ή διάλυση της σύμβασης λόγω πτώχευσης του αναδόχου και αν διενεργήθηκε ποιοτικός έλεγχος από αρμόδιους φορείς (ΕΣΠΕΛ κ.ά.). Στη λίστα των αποδεκτών περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, οργανισμοί όπως η ΕΡΓΟΣΕ, η Αττικό Μετρό, ο ΟΣΕ, η Κτιριακές Υποδομές, ο ΟΑΣΑ, η ΟΣΥ, η ΕΥΔΑΠ Παγίων, αλλά και φορείς όπως η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας κ.ά.

Οι υψηλές εκπτώσεις αποτελούν διαχρονικά μία από τις μεγαλύτερες πληγές των δημοσίων συμβάσεων, με ολέθρια αποτελέσματα στην ποιότητα αλλά και την πορεία των έργων τα τελευταία χρόνια. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι δεν αφορούν μόνο έργα υψηλού προϋπολογισμού, αλλά και μικρότερες συμβάσεις, με θύματα τόσο τους πολίτες όσο και τις αναθέτουσες αρχές από το βραχυκύκλωμα που προκαλούν στα έργα.

Η «συνταγή» είναι σχεδόν πανομοιότυπη. Κατασκευαστικές εταιρείες με ισχνούς ισολογισμούς και θνησιγενή λειτουργία που αυγατίζουν -μέσω υψηλών εκπτώσεων- το ανεκτέλεστο, ποντάροντας στις συμπληρωματικές συμβάσεις.

Πέρσι, σύμφωνα με στοιχεία του συνδέσμου εργοληπτικών εταιρειών ΣΑΤΕ, μέχρι το α’ εξάμηνο, από το 57% των διαγωνισμών που είχαν διενεργηθεί, το ποσοστό έκπτωσης ξεπερνούσε το 50%.

Ενδεικτικά παραδείγματα ήταν τα έργα οδοφωτισμού στη Γλυφάδα, ύψους 3 εκατ. ευρώ που ανατέθηκαν με έκπτωση που έφτασε το 68,9% στην εταιρεία Φράτεκ Α.Ε.

Σε άλλο διαγωνισμό για βελτιώσεις κτιρίων και σχολείων του Δήμου Αθηναίων με προϋπολογισμό 7,5 εκατ. ευρώ ο μειοδότης, η εταιρεία Latern Construction, πρόσφερε έκπτωση 68,1%! Από τον κανόνα δεν ξέφυγαν ούτε οι μεγάλοι. Για έργα ύψους 150 εκατ. ευρώ, για τη συντήρηση της Εγνατίας Οδού, η εταιρεία που μειοδότησε στους δύο διαγωνισμούς -για το ανατολικό και το δυτικό τμήμα- ήταν η Ακτωρ με εκπτώσεις άνω του 65%. Μάλιστα, για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις η προηγούμενη διοίκηση, δικαιολόγησε τις εκπτώσεις αυτές με το επιχείρημα ότι ο εργολάβος είναι ήδη εγκατεστημένος στην Εγνατία. Κάνοντας πάντως μια μικρή αναδρομή, θα διαπιστώσει κανείς ότι υπάρχουν πολλά διδακτικά παραδείγματα στη νεότερη ιστορία των δημοσίων έργων που συνιστούν περιπτώσεις προς αποφυγή.

Το Ακτιο-Αμβρακία είναι ένα από αυτά. Η σύμβαση που ανατέθηκε στον όμιλο Μαρούλη (ΑΕΓΕΚ, Ιόνιος) με έκπτωση πάνω από 50%, τελικά θα ολοκληρωθεί μετά από περιπέτειες 11 ετών με εργολαβία-σκούπα ύψους 150 εκατ. ευρώ που έχει αναλάβει η εταιρεία Μυτιληναίος.

Μέχρι σήμερα, από τις τέσσερις εργολαβίες του έργου, παραδόθηκε μόνο η μία (της Βόνιτσας), δηλαδή μόνο τα 15 από τα 48,5 χιλιόμετρα. Στο «πάνθεον» των εκπτώσεων έχει περάσει και το Πάτρα-Πύργος, το οποίο «χτύπησαν» με προσφορές άνω του 50% οι τεχνικές εταιρείες του κ. Χρήστου Καλογρίτσα και την GD Infrastrutture (με την υποστήριξη του Πρόδρομου Εμφιετζόγλου) και τελικά ακυρώθηκε με πολιτική απόφαση για να εκτελεστεί ως τμήμα της σύμβασης παραχώρησης της Ολυμπίας Οδού.

Το σύνδρομο των εκπτώσεων και της ακαταλληλότητας του εργολάβου απέδειξε και η σύμβαση για τα έργα της γ’ φάσης του λιμένα Ηγουμενίτσας, ύψους 81,2 εκατ. ευρώ. Με έκπτωση 48% το έργο είχε αναλάβει επίσης ο όμιλος Μαρούλη το 2011. Ο εργολάβος υποκαταστάθηκε το 2014 από τον Ακτωρα και αφού είχε κηρυχθεί ήδη έκπτωτος, απόφαση ωστόσο που είχε πετύχει να ανατρέψει. Ενα ακόμη έργο που δεν έχει ολοκληρωθεί. Η σύνδεση του κόμβου Μουρνιών στον Βόρειο Οδικό Αξονα Κρήτης με τα Χανιά είναι επίσης από τις εργολαβίες που εκτροχιάστηκαν. Ενώ ανατέθηκε το 2014, σήμερα έχει εκτελεστεί λίγο πάνω από το 50%.

Μόλις πρόσφατα αποφασίστηκε η υποκατάσταση του εργολάβου (ΚΑΠΠΑ Τεχνική) από τη Δομική Κρήτης. Αν και δεν δόθηκε με μεγάλη έκπτωση (11,54%), για 15 χρόνια σέρνεται το μετρό Θεσσαλονίκης, το οποίο συγκαταλέγεται στις μνημειώδεις συμβάσεις που βάλτωσαν όχι μόνο λόγω ανωριμότητας σχεδιασμού, αλλά και λόγω οικονομικών δυσχερειών του αναδόχου.Εδώ αναφέρονται μερικά μόνο από τα έργα που θα γεμίσουν με παρατηρήσεις το Excel που θα σταλεί στο Ελεγκτικό Συνέδριο, μαζί φυσικά με τα περιπετειώδη έργα του ελληνικού σιδηροδρόμου.

Για τους μυημένους της αγοράς, πάντως, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος. Το οδικό έργο Καλλονή-Σίγρι, μήκους 25 χιλιομέτρων, που ανατέθηκε το 2012 με έκπτωση μόλις 4% στην κοινοπραξία Αναστηλωτική ΑΤΕ – Τοξότης Α.Ε. – Ελληνική Υδροκατασκευή Α.Ε. Λόγω οικονομικών δυσκολιών της Τοξότης, η εταιρεία υποκαταστάθηκε από τον Ακτωρα το 2017, αλλά το έργο ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί!

Διαβάστε ακόμη:

Χατζηδάκης στο newmoney για εργασιακό νομοσχέδιο: Αυτές είναι οι σημαντικές αλλαγές για την εργασία

Μαζική έξοδος στη σύνταξη το 2021

Εξ αποστάσεως εργασία: Αυτές οι δύο πόλεις σας πληρώνουν για να τις επιλέξετε