Η δουλειά στο χωράφι και γενικά το αγρο-επιχειρείν ποτέ δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Ούτε σήμερα είναι, γεγονός που φαίνεται από το ότι διαχρονικά φθίνει τόσο ο αριθμός των παραγωγών στη χώρα όσο και των καλλιεργούμενων εκτάσεων.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, από το 2008 έχουν χαθεί πάνω από 6 εκατομμύρια στρέμματα, με τη συνολική καλλιεργούμενη έκταση στη χώρα να έχει περιοριστεί πλέον πέριξ των 28 εκατομμυρίων στρεμμάτων. Παρ’ όλα αυτά, όλοι συμφωνούν ότι υπάρχουν κρυμμένες δυνάμεις που αν απελευθερωθούν θα μπορούσαν να δώσουν μια άλλη προοπτική τόσο στην οικονομία όσο και στις τοπικές κοινωνίες που ως επί το πλείστον και αυτές φθίνουν στις αγροτικές περιοχές της χώρας.
Σε μια προσπάθεια λοιπόν να ξεκλειδώσουν κάποιες από αυτές τις δυνατότητες δημιουργήθηκε πριν από πέντε χρόνια ακριβώς με την ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος ο Οργανισμός «Νέα Γεωργία, Νέα Γενιά», που φιλοδοξεί να φέρει την πρωτογενή παραγωγή αλλά και γενικότερα τον χώρο της αγροδιατροφής στον 21ο αιώνα βοηθώντας νέους παραγωγούς και τοπικές κοινωνίες να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα σε έναν πολλά υποσχόμενο αλλά κατά γενική ομολογία δύσκολο κλάδο. Για την κυρία Εφη Λαζαρίδου, τον άνθρωπο που ως επικεφαλής του Οργανισμού ανέλαβε να μετουσιώσει τη θεωρία σε πράξη, το στοίχημα είναι μεγάλο. «Τα μέχρι τώρα αποτελέσματα μας δικαιώνουν, σε σημείο που η Κομισιόν πλέον μας έχει συμπεριλάβει στις βέλτιστες πρακτικές στήριξης της νεανικής επιχειρηματικότητας στον αγροδιατροφικό τομέα», αναφέρει η ίδια σε μια συζήτηση που γίνεται λίγο καιρό μετά το μεγάλο deal της εξαγοράς της εταιρείας αγροτεχνολογίας Augmenta, που δημιούργησαν δύο μηχανικοί, αγροτόπαιδα του Θεσσαλικού κάμπου, ο Γιώργος Βαρβαρέλης και ο Δημήτρης Ευαγγελόπουλος, στον πολυεθνικό κολοσσό CNH Industrial της οικογένειας Ανιέλι. «Απόδειξη ότι διάθεση υπάρχει, αλλά και καινοτομία μπορεί να υπάρξει», επισημαίνει η κυρία Λαζαρίδου.
Η γη
Πρώτα όμως οι συστάσεις: «Ξεκινήσαμε το καλοκαίρι του ’18 με πρωτοβουλία και ιδρυτική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος προκειμένου να υποστηρίξουμε τον κλάδο της αγροδιατροφής σε όλη την αλυσίδα αξίας, από το χωράφι στη μεταποίηση, στον αγροτουρισμό και σε όλες τις συναφείς υπηρεσίες γύρω από την αλυσίδα παραγωγής τροφίμου. Και αυτό σε μια προσπάθεια αναζωογόνησης του κλάδου και ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και της επιχειρηματικότητας στην Περιφέρεια».
Πρόκειται για ένα έργο ιδιαίτερης σημασίας, αφού ο ευρύτερος κλάδος εξακολουθεί να είναι σήμερα ο δεύτερος μεγαλύτερος τομέας απασχόλησης στη χώρα μας. «Αν συμπεριλάβουμε και τη μεταποίηση του τροφίμου, η συνεισφορά φτάνει στο 9% του ΑΕΠ. Είναι ο κλάδος που κράτησε την εθνική οικονομία μέσω των εξαγωγών στα χρόνια της κρίσης, μέσα στην πανδημία και τώρα με τον πόλεμο και την ενεργειακή κρίση. Είναι ένας τομέας στρατηγικός, ιδιαίτερα σε τέτοιες εποχές όπου η επισιτιστική επάρκεια αποτελεί ζητούμενο. Επίσης, είναι ένας κλάδος εξαιρετικά σημαντικός, ο οποίος θα κληθεί να δώσει απαντήσεις για το μέλλον της ίδιας της ανθρωπότητας: από το τι θα τρώμε τώρα που γίναμε 10 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο έως και το πώς θα ανατρέψουμε το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής, αφού οι παραγωγοί είναι ουσιαστικά και διαχειριστές του φυσικού περιβάλλοντος. Και φυσικά, κάτι που το βλέπουμε έντονα στην Ελλάδα, είναι ο κλάδος που θα δώσει λύσεις στο πώς θα επιβιώσουν και θα ευημερήσουν οι κοινότητες της Περιφέρειας», εξηγεί η κυρία Λαζαρίδου.
Για να συμβεί το τελευταίο, όπως σημειώνει, το κλειδί είναι οι νέοι άνθρωποι να κάνουν την αγροδιατροφή καριέρα επιλογής. «Οπότε εκεί ερχόμαστε εμείς να στηρίξουμε την ανάπτυξη αφενός του ανθρώπινου δυναμικού και αφετέρου της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας γύρω από τον κλάδο».
Και όλα αυτά μέσω ειδικών προγραμμάτων που σχεδιάζονται και εκτελούνται μέσω 300 και πλέον συνεργατών-ειδικών του χώρου που θα βοηθήσουν στα προγράμματα εκπαίδευσης, μετεκπαίδευσης κ.ο.κ., στην καθοδήγηση και δικτύωση νέων επιχειρηματικών προσπαθειών, ακόμα και στην καθοδήγηση και ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών.
«Εχουμε στρατηγική συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Νιου Τζέρσι Ράτγκερς και παράλληλα συνεργαζόμαστε με όλα τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα, με όλο το οικοσύστημα, με πάρα πολλές επιχειρήσεις, με συνεταιρισμούς, με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με τράπεζες, με funds... Σκοπός μας είναι να αποτελέσουμε έναν κρίκο της αλυσίδας που φέρνει τους παίκτες να συνομιλήσουν και να διευκολύνουμε τη μεταφορά τεχνογνωσίας προς τους τελικούς χρήστες, τους παραγωγούς, τους μεταποιητές ωθώντας τελικά ολοένα περισσότερους ανθρώπους να παραμείνουν στην Περιφέρεια και να εργαστούν εκεί είτε ως επιχειρηματίες, είτε ως στελέχη είτε ως παραγωγοί. Στόχος μας επίσης είναι να φέρουμε αυτό τον κλάδο στην προσοχή των techpreneurs, των startuppers της Ελλάδας προκειμένου να αναζητήσουν τεχνολογικές λύσεις», αναφέρει η κυρία Λαζαρίδου.
«Στο πλαίσιο αυτό, έχουμε έναν άξονα που είναι η ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού με προγράμματα upskilling και reskilling, τα οποία σχεδιάζουμε μαζί με τον κλάδο και με ανοιχτά calls και προτάσεις για το τι χρειάζεται ο τομέας, και προγράμματα πλέον που μετασχηματίζουν σε βάθος ολόκληρους τομείς. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα της βασιλοτροφίας που έχει βραβευτεί και είναι μεγάλης κλίμακας.
Ενας άλλος άξονας είναι η υποστήριξη της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας. Σε αυτό τον δεύτερο άξονα έχουμε δύο βασικά tracks: το ένα είναι τεχνολογικό, το οποίο ονομάζεται “Trophy/Τροφή”, για το οποίο γίνονται και διαγωνισμός και open innovation και meet-ups καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Εδώ θέλουμε να κινητοποιήσουμε όλο το οικοσύστημα να αρχίσει να δουλεύει στην κατεύθυνση του agritech και να αρχίσει να παράγει τεχνολογικές λύσεις. Το δεύτερο track είναι να βοηθήσουμε μικρές μεταποιητικές προσπάθειες και οικοτεχνίες στην Περιφέρεια προκειμένου να φύγουμε από το “παράγω ντομάτες, πουλάω ντομάτες χύμα” και να υπάρχει τουλάχιστον ένα κομμάτι της ελληνικής παραγωγής που να μεταποιείται -γιατί εκεί υπάρχει η προστιθέμενη αξία που αφήνει κέρδος και στον παραγωγό και κάνει μια εκμετάλλευση βιώσιμη-, να πάμε δηλαδή να υποστηρίξουμε τη μεταποίηση τροφίμου, στην οποία η Ελλάδα είναι ακόμα πίσω σε σχέση με τις δυνατότητές της αλλά και με τις υπόλοιπες χώρες στη Μεσόγειο. Δυστυχώς, η προστιθέμενη αξία που δίνει η μεταποίηση στο τρόφιμο στην Ελλάδα είναι πολύ μικρότερη. Επίσης, αυτό που κάνουμε είναι να επιλέγουμε περιοχές όπου μπορεί να υπάρχει και κάποιος χρηματοδότης που τον ενδιαφέρει -συνήθως είναι η πατρίδα του- και να παίρνουμε όλα μας τα εργαλεία και σε επίπεδο υποστήριξης επιχειρηματικότητας και σε επίπεδο upskilling και reskilling και να μετασχηματίζουμε την αγροτική οικονομία σε τοπικό επίπεδο. Αυτό το έχουμε ήδη κάνει ξεκινώντας από το ’19 στην περιοχή του Πάρνωνα, με επίκεντρο τη Βαμβακού, που είναι και πατρίδα του Σταύρου Νιάρχου, σε συνεργασία με την τοπική ομάδα Vamvakou Revival, όπου δουλεύουμε, έχουμε μπει σε αγροτικό και γυναικείο συνεταιρισμό, τα προϊόντα τους από το περασμένο καλοκαίρι είναι στα ράφια, πωλούνται, οπότε βοηθήσαμε μαζί με τον ΕΛΓΟ “Δήμητρα” και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και με υποστήριξη του business planning την ανάπτυξη νέων προϊόντων και γενικά όλο το κομμάτι της επιχειρησιακής λειτουργίας. Αντίστοιχα, δουλεύουμε από πέρυσι στην περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας, με επίκεντρο το χωριό Μηλιές, που είναι η πατρίδα του Πάνου Γερμανού, για λογαριασμό του Ιδρύματος Φολόη, και εκεί με το ίδιο μοντέλο».
Για την κυρία Λαζαρίδου, κλειδί για την τοπική ανάπτυξη είναι η γυναίκα, γι’ αυτό και στις προτεραιότητες του οργανισμού είναι η ενδυνάμωση της θέσης της. «Είναι εξαιρετικά σημαντικός κρίκος του κοινωνικού ιστού στην Περιφέρεια. Πρέπει να τις βοηθήσουμε να είναι οικονομικά ανεξάρτητες, να έχουν την αίσθηση της αυταξίας, να εξελιχθούν επαγγελματικά διότι εάν φύγουν οι γυναίκες θα φύγουν και οι άνδρες από την Περιφέρεια».
Αποτύπωμα
Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από πρόσφατη μελέτη της εταιρείας Deloitte, ο Οργανισμός «Νέα Γεωργία, Νέα Γενιά» έχει συμβάλει στη διαμόρφωση ενός σύγχρονου τοπίου στον ελληνικό αγροδιατροφικό τομέα. Σχεδόν 30.000 άτομα έχουν επωφεληθεί από τα προγράμματα του οργανισμού, ενώ το συνολικό αποτύπωμα από τις δράσεις και των ωφελουμένων στην ελληνική οικονομία πλησιάζει τα 27 εκατ. ευρώ. Ειδικότερα, προκύπτει ότι για κάθε 1 ευρώ που επενδύεται παράγονται 3,6 ευρώ στην πραγματική οικονομία.
Το 44,2% των ωφελουμένων του οργανισμού επένδυσε στην ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών, ενώ το 94% αυτών βελτίωσε τις παραγωγικές και τεχνικές διαδικασίες που ακολουθούν. Το 56,6% των άνεργων ωφελουμένων έχει πλέον σταθερή εργασία ή τη δική του επιχείρηση, ενώ 59,2% των επιχειρηματιών ή αυτοαπασχολούμενων έχουν βελτιώσει την αποδοτικότητά τους αυξάνοντας το περιθώριο κέρδους τους.
Το 86% των συμμετεχόντων στα προγράμματα δηλώνει απολύτως ικανοποιημένο από τη συμβολή του οργανισμού στην εξέλιξή του, ενώ η αναλογία ανδρών/γυναικών που έχουν ωφεληθεί από τα προγράμματα του οργανισμού ανέρχεται σε 56/44.
Από το 2018 έχουν ωφεληθεί περισσότεροι από 7.000 νέοι μέσα από προγράμματα ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού και ενίσχυσης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας σε περισσότερα από 65 σημεία σε όλη την Ελλάδα. Ακόμη, το 36,6% των επιχειρηματιών ή των ωφελουμένων που συμμετείχαν στα πολυδιάστατα προγράμματα του οργανισμού μείωσε το περιβαλλοντικό του αποτύπωμα ή υιοθέτησε νέες τεχνολογίες προς αυτή την κατεύθυνση.
Παράγοντας ανάπτυξης
Βέβαια, οι προσπάθειες του Οργανισμού «Νέα Γεωργία, Νέα Γενιά» είναι ένα μικρό κομμάτι που απαιτείται για να υπάρξει μια σημαντική ώθηση ευρείας κλίμακας της ελληνικής αγροδιατροφής και ιδιαίτερα της πρωτογενούς παραγωγής. Γεγονός που αναγνωρίζει και η κυρία Λαζαρίδου αισιοδοξώντας πάντως ότι με την εφαρμογή της νέας ΚΑΠ ίσως τελικά επιτευχθεί κάτι το οποίο έως τώρα μόνο ζητούμενο είναι. «Χρειάζεται σε εθνικό επίπεδο μια πιο συντονισμένη προσπάθεια υποστήριξης του κλάδου, σε επίπεδο στρατηγικής και μεταφοράς της γνώσης. Στο νέο στρατηγικό σχέδιο για την εφαρμογή της ΚΑΠ την επόμενη επταετία υπάρχει το περίφημο AKIS (σ.σ.: Agricultural Knowledge and Innovation Systems), το οποίο είναι το σύστημα μεταφοράς τεχνογνωσίας από εκεί που παράγεται προς τους παραγωγούς. Είναι ουσιαστικά η μετεξέλιξη αυτού που λέγαμε “γεωργικές εφαρμογές”, που όμως είχε σταματήσει να λειτουργεί. Αυτό πρέπει να εφαρμοστεί. Λειτουργεί σε όλα τα κράτη-μέλη, είναι ο τρόπος που ο κλάδος συνομιλεί με την επιστήμη και δίνονται κατευθύνσεις. Και η επικοινωνία είναι αμφίδρομη. Στην Ελλάδα πρέπει να λειτουργήσει αυτό ώστε πραγματικά να πάμε στην επόμενη εποχή. Γι’ αυτό και από την πλευρά μας επενδύουμε στους νέους. Η χρήση της τεχνολογίας είναι μονόδρομος για να παράξουμε και βιώσιμα και με τις επιταγές της ΚΑΠ. Η βιώσιμη παραγωγή έρχεται από την υιοθέτηση της νέας τεχνολογίας. Οπότε θέλουμε νέους ανθρώπους με στέρεες βάσεις, δυνατότητα αξιοποίησης της νέας τεχνολογίας, που βλέπουν μπροστά και έχουν διάθεση να συνεργαστούν, γιατί στην Ελλάδα έχουμε και το πρόβλημα του μικρού κλήρου. Εμείς βλέπουμε τέτοιους ανθρώπους. Και αισιοδοξούμε ότι αυτοί θα συγκεντρώσουν τις υγιείς δυνάμεις αυτού του κλάδου. Σίγουρα θα μείνουν λιγότεροι άνθρωποι στον κλάδο, νομίζω όμως ότι θα κάνουν τη διαφορά, θα μας πάνε στην επόμενη μέρα. Πρέπει να κάνουμε τη γεωργία επάγγελμα επιλογής. Αυτό είναι πολυδιάστατο. Δεν είναι μόνο κάποιος να ξέρει να καλλιεργεί, να παράγει και να έχει πολλά κτήματα. Πρέπει να ζει με έναν τρόπο, να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες της Πολιτείας: από υγεία, εκπαίδευση, περίθαλψη έως συνδεσιμότητα στο δίκτυο. Υπάρχουν και θέματα που σχετίζονται ευρύτερα με την ευημερία της Περιφέρειας».
Διαβάστε ακόμη
Έρχονται νέες ταμειακές σε εστιατόρια-καφέ και POS στα delivery
Πλειστηριασμοί: Τετραπλό σφυρί για ακίνητα του Τ. Κουίκ στο Πήλιο (pics)
Πώς θα μειωθεί η επιβάρυνση από την εισφορά αλληλεγγύης
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ