Tα data centers είναι ο μεγάλος κερδισμένος της πανδημίας, με τα logistics να ακολουθούν, σε ό,τι αφορά τo real estate ενώ προοπτικές υπάρχουν και για τις υπόλοιπες κατηγορίες ακινήτων, σε ‘’πράσινα’’ γραφεία αλλά ακόμη και στον τουρισμό, τον κλάδο που έχει χτυπηθεί περισσότερο από την υγειονομική κρίση, ανάλογα με την κατηγορία των ξενοδοχείων.
Μεσοπρόθεσμα, το εγχώριο real estate έχει τη δυνατότητα να προσφέρει υπεραξίες, ενώ και τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης θα συμβάλλουν προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των υποδομών επηρεάζοντας θετικά και τα ακίνητα. Από την άλλη πλευρά, ο ψηφιακός μετασχηματισμός που έχει επιταχυνθεί στο Δημόσιο λόγω της κρίσης θα πρέπει να επεκταθεί και σε ό,τι έχει να κάνει με τα ακίνητα προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη διαφάνεια στην αγορά, π.χ. σε σχέση με το Κτηματολόγιο, την πολεοδομία, την παροχή δεδομένων για τις αγοραπωλησίες, τα ενοίκια κ.τ.λ..
Αυτά επισημάνθηκαν, μεταξύ άλλων, χθές κατά τη διάρκεια του 22ου ετήσιο Capital Link Invest in Greece Forum στη συζήτηση για την πορεία της εγχώριας αγοράς ακινήτων εν μέσω πανδημίας, όπου, με βάση τα νούμερα ο κλάδος των logistics πρωταγωνιστεί: Ενδεικτικά, με βάση τους υπολογισμούς συνολικά 185 εκατ. ευρώ έχουν τοποθετηθεί από θεσμικά χαρτοφυλάκια στον κλάδο των logistics στη χώρα μας από το 2008, με το 50% αυτών κατά το έτος που διανύουμε, δηλαδή μέσα στην περίοδο εκδήλωσης της πανδημίας.
Οσον αφορά ειδικότερα τις κατηγορίες ακινήτων που κερδίζουν ξεκάθαρα μέσα στην κρίση «είναι τα Data Centers, τα logistics, τα υπερπολυτελή resorts, τα ‘’πράσινα’’ και έξυπνα κτίρια γραφείων», ανέφερε ο κ. Γιώργος Χρυσικός, επικεφαλής της Grivalia Management, που συνδέεται με τον όμιλο της Eurobank.
«Tα data centers θα είναι το ‘’προϊόν’’ του μέλλοντος από την στιγμή που η ζήτηση για δεδομένα βαίνει συνεχώς αυξανόμενη. Οι τουριστικές μονάδες υψηλών προδιαγραφών- high-end που προσφέρουν πολύ υψηλά κριτήρια ποιότητας, ασφάλειας και ιδιωτικότητας ήταν επίσης κερδισμένες αυτό το καλοκαίρι και θεωρούμε ότι θα εξακολουθήσουν και το επόμενο διάστημα. Στα γραφεία, παρά την τηλε- εργασία, χώροι υψηλών προδιαγραφών με ‘’πράσινα’’ χαρακτηριστικά θα συνεχίσουν να έχουν ζήτηση, εξ’ ού και οι αξίες σε παλιά κτίρια εκτιμάται ότι θα πιεστούν. Στα εμπορικά, τα big boxes, που στεγάζουν σούπερ μάρκετ, είχαν θετικές επιδόσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με υψηλούς όγκους πωλήσεων, ενώ η ζήτηση για logistics αυξάνεται παράλληλα με τη σημαντική ανάπτυξη στο χώρο του ηλεκτρονικού εμπορίου».
Οσον αφορά τις κατηγορίες ακινήτων που θα πιεστούν αυτά αφορούν κτίρια γραφείων χαμηλότερων προδιαγραφών, ξενοδοχεία που απευθύνονται στο μαζικό τουρισμό κι έχουν μεγάλη εξάρτηση από τους tour operators.
Από πλευράς της μεγαλύτερης εγχώριας Επενδυτικής Ακινήτων, της Prodea Investments ΑΕΕΑΠ, ο διευθύνων σύμβουλος κ. Αριστοτέλης Καρυτινός, εκτίμησε συνολικά για την αγορά, ότι πρόκειται για μία προσωρινή κατάσταση και σταδιακά θα υπάρξει επάνοδος. «Πρό πανδημίας υπήρχε μία τάση για αύξηση ενοικίων στα επαγγελματικά ακίνητα, τάση η οποία σταμάτησε προς το παρόν, ή θα έλεγα καλύτερα ότι απλώς υπήρξε μία διακοπή.
Ο κλάδος των καταστημάτων δέχθηκε μεγάλο πλήγμα κατά τη διάρκεια της κρίσης, ωστόσο για τους άλλους κλάδους είμαι αισιόδοξος και κυρίως για το κομμάτι των logistics που αποδείχθηκαν ανθεκτικά κατά τη διάρκεια της κρίσης. Το ίδιο θεωρώ και για τον τομέα της φιλοξενίας, που θα έχει μεν 1-2 δύσκολα χρόνια, ωστόσο εκτιμώ ότι στη συνέχεια η ζήτηση θα ανακάμψει σε σχήμα “V” (ταχεία άνοδος ακολουθούμενη από μεγάλη ύφεση)
Προσωπικά, είμαι αισιόδοξος και θα συνεχίσουμε να επενδύουμε σε αυτούς τους τομείς», ανέφερε ο ίδιος τοποθετώντας τον αντίκτυπο στα έσοδα της Prodea Investments ΑΕΕΑΠ από την πανδημία κάτω από 10% (κυρίως λόγω των ξενοδοχειακών ακινήτων), ενώ σε σχέση με την επενδυτική δραστηριότητα της εταιρείας «δεν υπήρξαν σημαντικές διαφοροποιήσεις από την στιγμή που είχαμε επαρκή ρευστότητα, ωστόσο πάνε πίσω τα όποια σχέδια για την άντληση νέων κεφαλαίων».
«Η πανδημία έχει επιταχύνει σε όλα τα επίπεδα τον ψηφιακό μετασχηματισμό», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Γιώργος Κορμάς, εκτελεστικός γενικός διευθυντής και επικεφαλής του Real Estate της Τράπεζας Πειραιώς. «Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στο real estate είναι επίσης μονόδρομος, κι αυτός είναι κι ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους θεωρούμε ότι τα data centers θα είναι στην πρώτη γραμμή λόγω της αύξησης της ζήτησης. Επιπλέον, η ψηφιοποίηση και τα αναλυτικά δεδομένα είναι κάτι που θα χρειαστούν τόσο από εγχώριους όσο και θεσμικούς επενδυτές». Σε ερώτηση αν το τραπεζικό σύστημα μπορεί να στηρίξει αυτή την στιγμή μεγάλα έργα στα ακίνητα, ο κ. Κορμάς ανέφερε ότι «αποδείχθηκε ανθεκτικό κατά τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης και αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι χρηματοδοτεί όλα τα μεγάλα έργα στο εγχώριο real estate».
Ο διευθύνων σύμβουλος της Trastor ΑΕΕΑΠ κ. Τάσος Καζίνος επεσήμανε ότι εάν η πανδημία δημιούργησε στρεβλώσεις στην ελληνική αγορά είναι κάτι που τα εμπειρικά στοιχεία θα αποδείξουν μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. «Εντούτοις, αυτό που μπορούμε να επαληθεύσουμε ήδη είναι ότι η πανδημία επιτάχυνε νέες τάσεις στον τομέα των επαγγελματικών ακινήτων και τις ροές κεφαλαίων προς αυτά».
Ενώ οι τομείς του τουρισμού και του λιανικού εμπορίου πρέπει να εξετάσουν νέα μοντέλα ανάπτυξης της πελατειακής βάσης τους και κλαδικής συγκέντρωσης (αναδιάρθρωσης), ώστε να εξέλθουν της κρίσης, παρατηρείται μια μεγάλη κεφαλαιακή εισροή προς ποιοτικά ακίνητα μεγάλης προβολής και ποιότητας αλλά και «αντοχής» έναντι των επιπτώσεων της πανδημίας, όπως χαρακτηριστικά συμβαίνει στον κλάδο της εφοδιαστικής αλυσίδας και των logistics. Στον κλάδο των γραφείων δε, θα χρειαστεί ακόμα ικανός χρόνος να συνεκτιμηθεί η απόδοση κόστους/οφέλους στην παραγωγικότητα μίας πιθανής τμηματικής μετάβασης στην τηλεργασία σε σταθερή βάση.
«Συνεκτιμώντας, επομένως, τα θεμελιώδη στοιχεία, που επικρατούσαν και πριν την έναρξη της υγειονομικής κρίσης, και την υπάρχουσα ρευστότητα στις κεφαλαιαγορές, η ελληνική αγορά ακινήτων μεσοπρόθεσμα, στην μετά Covid-19 περίοδο, έχει τη δυνατότητα να προσφέρει υπεραξίες σε όλο το φάσμα της».
Τα μεγαλοστελέχη του real estate βλέπουν μπροστά μία ευκαιρία ανάπτυξης, από το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Στέλιος Ζαββός, πρόεδρος Orilina Properties ΑΕΕΑΠ, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος του Zeus Capital Management, ο οποίος επίσης εκτίμησε ότι τα data centers και τα logistics θα είναι στην πρώτη γραμμή τα επόμενα χρόνια, ενώ για τα ξενοδοχεία εκτίμησε ότι ο αντίκτυπος θα είναι ανάλογα με την κατηγορία. «Τα κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης θα πάνε σε μεγάλο βαθμό σε κλάδους όπως οι υποδομές, οι ενεργειακές αναβαθμίσεις κ.τ.λ.. Το γεγονός αυτό θα επηρεάσει θετικά τον κλάδο των logistics, ενώ η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στα κτίρια θα βελτιώσει το κτιριακό απόθεμα σε ό,τι έχει να κάνει με την κατοικία και τα γραφεία».
Το συνολικό δημοσιονομικό πακέτο πόρων 80 δισ. για την περίοδο 2021-2027, που στοχεύει στη βελτίωση των υποδομών, την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας, την επιτάχυνση της ψηφιοποίησης και την αναδιάταξη της ελληνικής οικονομίας σε ένα μοντέλο εξωστρέφειας και προσέλκυσης επενδύσεων, και εντός περιβάλλοντος ιδιαίτερα χαμηλών επιτοκίων θα επηρεάσει θετικά και την εγχώρια αγορά ακινήτων.
Διαβάστε περισσότερα
Next e.GO Mobile: Εργοστάσιο ηλεκτρικών αυτοκινήτων στην Ελλάδα θα φτιάξει η γερμανική βιομηχανία
Σαμαράς για Novartis: Ήταν μία σύμπραξη συνωμοτών και αθεράπευτα ανοήτων
Πανελλαδικές: Μηχανογραφικά σε δύο φάσεις και ελάχιστη βάση εισαγωγής στα ΑΕΙ