Σε διάστημα λιγότερο του ενός έτους, Έλληνες και Βρετανοί ψήφισαν σε δυο δημοψηφίσματα την αποχώρηση της χώρας τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην πρώτη περίπτωση, ο Αλέξης Τσίπρας με τεράστιο πολιτικό κόστος, μετέτρεψε το «Όχι» της κάλπης σε απόρριψη της συγκεκριμένης συμφωνίας, που «διορθώθηκε» λίγο και στη συνέχεια έγινε αυτό που όλοι ξέρουμε ως τρίτο μνημόνιο.
Αντίθετα, στη Βρετανία ακόμα το brexit παραμένει στόχος του κράτους αυτού, αλλά και απροσδιόριστοι οι όροι με τους οποίους αυτό θα συμβεί. Ήδη, το brexit έχει «καταπιεί» δυο Βρετανούς πρωθυπουργούς από το Συντηρητικό Κόμμα, τον Ντέιβ Κάμερον και την Τερίσα Μέι. Όπως όταν ανέλαβε στα καθ ημάς την πρωθυπουργία ο Τσίπρας, το πιθανό τότε grexit είχε καταπιεί δυο πρωθυπουργούς, τον Παπανδρέου και το Σαμαρά.
Οι εκβιασμοί προς τις Βρυξέλλες
Ο Μπόρις Τζόνσον αμέσως μόλις ορκίστηκε πρωθυπουργός, χωρίς να ρωτήσει το Κοινοβούλιο ή την κυβέρνησή του, ανακοίνωσε από μόνος του ότι άλλη αναβολή μετά τις 31 Οκτωβρίου, δεν πρόκειται να ζητήσει για το brexit. Αν δεν επιτευχθεί κοινός τόπος με τις Βρυξέλλες ως τότε, η Βρετανία θα βγει από την Ευρώπη χωρίς συμφωνία. Λίγα χρόνια νωρίτερα, ο Τσίπρας ζούσε στην εποχή των “ζουρνάδων” που θα κτυπούσαν και θα κατατρόμαζαν τις αγορές, αυτά τα ωραία που τα ακούμε και σήμερα από τον Γιάνη Βαρουφάκη.
Οι συνέπειες της εξόδου
Άλλοι κοινό σημείο των Μπόρις Τζόνσον και Αλέξη Τσίπρα είναι η αδυναμία τους να διαχειριστούν τις συνέπειες των αποστολών που είχαν αναλάβει: ο Έλληνας πρώην πρωθυπουργός είχε θέσει ως στόχο την ανάπτυξη της οικονομίας με τις τράπεζες ουσιαστικές ανενεργές -περίπου το 40% των δανειακών τους υποχρεώσεων ήταν μη εξυπηρετούμενες, ενώ υπήρχαν και τα capital controls. Αντίστοιχα, ο Μπόρις Τζόνσον φαίνεται να μην έχει ιδέα πώς είναι δυνατόν να επιτύχει ένα “αόρατο” σύνορο με τη Βόρεια Ιρλανδία, δηλαδή την αποφυγή τελωνειακών ελέγχων στα σύνορα Βόρειας Ιρλανδίας και βρετανικής ενδοχώρας, αλλά ταυτόχρονα τη δυνατότητα του Λονδίνου να ασκεί δική του εμπορική πολιτική.
Το τίμημα της εξόδου
Οι οπαδοί του σκληρού brexit έχουν μια δικαιολογία που θυμίζει πολύ τον Παναγιώτη Λαφαζάνη λίγο πριν την αποχώρηση του από τον ΣΥΡΙΖΑ και τη δημιουργία της ΛΑΕ: «Η δοκιμασία των πρώτων μηνών, είναι ένα λογικό τίμημα που θα πληρώσουμε για να κερδίσουμε την ανεξαρτησία μας από τις Βρυξέλλες».
Τα νομίσματα
Το ευρώ είχε υποστεί σημαντική φθορά όσο διαρκούσε το ελληνικό πρόβλημα, ακόμα και μετά την έναρξη εφαρμογής του τρίτου μνημονίου, όπως συμβαίνει και με τη βρετανική λίρα που ταλαιπωρείται στο πλαίσιο της βρετανικής αμηχανίας για τον τρόπο που θα εξέλθει η χώρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η κοινή γνώμη των δυο χωρών
Η αντίδραση της κοινής γνώμης είναι ένα ακόμα κοινό στοιχείο της ελληνικής και της βρετανικής περίπτωσης. Το «όχι» των Ευρωπαίων στα αιτήματα της Αθήνας πέραν των συμφωνηθέντων οδήγησε χιλιάδες πολίτες στους δρόμους, όπως ακριβώς και η βρετανική κοινή γνώμη εξοργίζεται όταν μαθαίνει ότι οι Βρυξέλλες αρνούνται στο Λονδίνο την προνομιακή πρόσβαση της χώρας τους στην ενιαία αγορά.
Τα κόμματα
Τα δυο κόμματα, επίσης αντιδρούν με τρόπο που το ένα θυμίζει το άλλο: Ο Μπόρις Τζόνσον αναλαμβάνει την ηγεσία ενός διασπασμένου κόμματος ανάμεσα στο “έξω από την ΕΕ” και στο “μέσα στην ΕΕ” κι είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε πώς θα προσπαθήσει να απαλύνει αυτό το διχασμό, ενώ ο ένας μετά τον άλλο οι υπουργοί που τον θεωρούν ακατάλληλο να κυβερνήσει τη Βρετανία, παραιτήθηκαν στην πληροφορία της εκλογής του στην ηγεσία των Τόρις. Ο Τσίπρας, από την άλλη, με τη στροφή του στον ρεαλισμό το καλοκαίρι του 2015 είδε ξαφνικά τον ΣΥΡΙΖΑ κομμένο στα δυο, αλλά ο ίδιος διέθετε το πολιτικό κεφάλαιο να απομακρύνει τους οπαδούς του grexit και να διαχειριστεί με το υπόλοιπο κομμάτι του κόμματός του το τρίτο μνημόνιο.
Οι προσωπικότητες
Το πιο χαρακτηριστικό κοινό γνώρισμα των Τσίπρα και Τζόνσον, πάντως, είναι ο απρόβλεπτος χαρακτήρας τους. Ο Τσίπρας με το λευκό κολάρο χωρίς γραβάτα, ο Τζόνσον με το ατίθασο α λα Τραμπ μαλλί του, προσπαθούν να εικονοποιήσουν κάποιου είδους πολιτική διαφορετικότητα. Αρχικά ο Τσίπρας εκβίαζε: “Θα βγούμε και θα βουλιάξουν οι αγορές”. Αρχικά, και ο Τζόνσον εκβιάζει: Αν δεν βρούμε λύση ως τις 31 Οκτωβρίου, θα πάμε σε άτακτο brexit.
Το νόημα της ψήφου σε Ελλάδα και Βρετανία
Κλειδί για να κατανοήσουμε την πολιτική που θα ακολουθήσει ο Τζόνσον -όπως κάναμε και με τον Τσίπρα- είναι η αντίληψη ότι το δημοψήφισμα για το brexit δεν ήταν κάποιου είδους έκφραση αντιευρωπαϊσμού από τους Βρετανούς πολίτες, αλλά μιας ευρύτερης απογοήτευσης. Ο πρώην πρωθυπουργός της Ελλάδας δεν κατάφερε αυτή την απογοήτευση να την μετατρέψει σε πραγματική ελπίδα, γι αυτό έχασε τις εκλογές του 2019. Ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας -που έχει αλλάξει συχνά θέσεις, όπως και ο Τσίπρας- έχει ελπίδα επιτυυχίας μόνο εάν αποδείξει στην πράξη ότι ο τρόπος που θα οδηγήσει τη Βρετανία εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποδειχθεί επωφελής για τους πολίτες της χώρας του.
Αλλιώς, θα έχει μια ακόμα ομοιότητα με τον Τσίπρα: Θα είναι ο τρίτος στη σειρά πρωθυπουργός που τον καταπίνει η κρίση στη χώρα του…