Για χρόνια, η διαδικασία της επαγγελματικής εκπαίδευσης ήταν απλή. Μάθαινε κανείς στο σχολείο όταν ήταν νέος, υπό την επίβλεψη των δασκάλων. Έπαιρνε πτυχίο ή έκανε επαγγελματική κατάρτιση και χρησιμοποιούσε αυτές τις δεξιότητες στο εργατικό δυναμικό μέχρι τη συνταξιοδότησή του. Η επανεκπαίδευση ήταν, και είναι, σπάνια. Τώρα, όμως, η τεχνολογική πρόοδος και οι μεταβαλλόμενες ανάγκες της βιομηχανίας κινδυνεύουν να εκθέσουν ένα ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό που δεν διαθέτει συναφείς και έγκαιρες δεξιότητες. Αυτό θα μπορούσε να κοστίσει ακριβά στην ΕΕ.
Σε περσινή συνεδρία, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν διαβεβαίωσε ότι η μελλοντική ευρωπαϊκή ανταγωνιστικότητα εξαρτάται από «ένα εργατικό δυναμικό με τις κατάλληλες δεξιότητες».
Η πρόσφατη εμφάνιση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT, τα οποία μπορούν να παράγουν νέο περιεχόμενο με βάση μια προτροπή, με ταχύτητα που κόβει την ανάσα, ασκεί περαιτέρω πίεση στο μπλοκ για επανεκπαίδευση των εργαζομένων του. Ο Σαμ Άλτμαν, διευθύνων σύμβουλος της κατασκευάστριας εταιρείας του ChatGPT, OpenAI, κατέθεσε στο Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών ότι το chatbot θα «αυτοματοποιήσει πλήρως ορισμένες θέσεις εργασίας, ενώ παράλληλα θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας που πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ καλύτερες». Ο αγώνας δρόμου έχει ξεκινήσει τώρα για να εξοπλίσουμε τους ανθρώπους με τις δεξιότητες που χρειάζονται για να περιηγηθούν με επιτυχία σε αυτό το αναδυόμενο εργασιακό σύνορο».
Προσαρμοστείτε ή εξαφανιστείτε
«Για να ανταποκριθεί σε αυτή την πρόκληση, η Επιτροπή εγκαινίασε στις αρχές Μαΐου το λεγόμενο Ευρωπαϊκό Έτος Δεξιοτήτων. Οι νέες δεξιότητες είναι εξίσου σημαντικές αργότερα στη ζωή, όταν οι άνθρωποι βρίσκονται ήδη στο εργατικό δυναμικό, όσο και στην τάξη», δήλωσε ο Επίτροπος για την απασχόληση Νίκολας Σμιτ σε συνέντευξή του στο POLITICO κατά την έναρξη του έτους που εστιάζει στις δεξιότητες.
«Πρέπει να έχουμε ένα πολύ ανοιχτό σύστημα εξειδίκευσης και επανεκπαίδευσης. Δεν μπορούμε να πούμε: «Λοιπόν, τώρα είσαι ειδικευμένος, αυτό είναι όλο». Πρέπει να πούμε: «Λοιπόν, οι δεξιότητες είναι πλέον μέρος της κανονικής εργασιακής ζωής». Πρέπει να προσαρμόζουμε τις ικανότητές μας, τις δεξιότητές μας μόνιμα», δήλωσε ο 69χρονος σοσιαλιστής του Λουξεμβούργου.
Οι ψηφιακές δεξιότητες είναι ένας τομέας στον οποίο οι Βρυξέλλες έχουν προσπαθήσει να λυγίσουν τη χρηματοδότηση και τη χάραξη πολιτικής για την επανεκπαίδευση των ανθρώπων, προκειμένου να γεφυρωθούν τα υπάρχοντα κενά στο εργατικό δυναμικό.
Η ΕΕ επιθυμεί να έχει 20 εκατομμύρια επαγγελματίες ΤΠΕ μέχρι το 2030, ενώ σήμερα υπάρχουν μόνο 9 εκατομμύρια. Για να αντιστρέψει το κλίμα, η Επιτροπή παρουσίασε τον Απρίλιο ένα σχέδιο για τη γεφύρωση του χάσματος ψηφιακών δεξιοτήτων, με ένα σημείο δράσης να επικεντρώνεται στην επανεκπαίδευση των εργαζομένων κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας.
Το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας για την επίτευξη αυτών των ορόσημων, ωστόσο, θα πέσει στους ώμους άλλων.
Η ΕΕ υπολογίζει σε προσφορές από έναν ευρύ συνασπισμό εταιρειών, πανεπιστημίων και άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων για να στηρίξει την υπόσχεση για τις δεξιότητες. Ένα από τα βασικά στοιχεία της ευρύτερης δέσμης δεξιοτήτων της ΕΕ είναι το Σύμφωνο για τις δεξιότητες, το οποίο βασίζεται σε περίπου 1.500 μέλη σε όλο το μπλοκ. Εξίσου, το σχέδιο για τις τεχνολογικές δεξιότητες έγινε πραγματικότητα μόνο όταν εταιρείες όπως η Intel δεσμεύτηκαν να συνεισφέρουν εξατομικευμένα προγράμματα κατάρτισης.
Η ύπαρξη αυτών των εκπαιδευτικών επιλογών είναι μόνο το πρώτο βήμα όταν πρόκειται για την επανεκπαίδευση των ανθρώπων πολύ μετά την αποχώρησή τους από την επίσημη εκπαίδευση.
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν στην ευρωπαϊκή υπόσχεση για επανακατάρτιση είναι ο δυσταγμός των ανθρώπων να επανακατάρτιση. Ο Σμιτ αναγνώρισε αυτό το «θέμα νοοτροπίας», προσθέτοντας: «Δεν μπορεί να γίνει επανακατάρτιση εύκολα αν υπάρχει εχθρική ή αρνητική νοοτροπία».
Οι εργοδότες, που αντιμετωπίζουν πρώτοι την πρόκληση της επανακατάρτισης, θα μπορούσαν να παρακινήσουν τους ίδιους τους εργαζομένους τους να συμμετάσχουν σε συνεχή μάθηση. «Καθώς έχετε επενδύσει σε νέα τεχνολογία, πρέπει να επενδύσετε σε νέο ανθρώπινο κεφάλαιο», έχει πει ο Σμιτ στους εργοδότες. Η ΕΕ πρότεινε στις χώρες μέλη της να δημιουργήσουν ατομικούς λογαριασμούς μάθησης, οι οποίοι θα παρέχουν στους ενήλικες έναν προϋπολογισμό κατάρτισης.
Ενστάλαξη κινήτρων
Οι οργανισμοί που επικεντρώνονται στις δεξιότητες στις Βρυξέλλες -στην αυλή της Επιτροπής- αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό την πρόκληση των κινήτρων.
Το Debateville με έδρα τις Βρυξέλλες προσφέρει εργαστήρια μετά το σχολείο σε εφήβους για να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους στη συζήτηση και την παρουσίαση. Ενώ το Debateville κάνει συχνά παρουσιάσεις για το έργο του στα σχολεία, τα παιδιά που συμμετέχουν μαθαίνουν εκτός σχολικής αίθουσας, ακόμη και κατά τη διάρκεια κατασκηνώσεων αυτό το καλοκαίρι σε άλλες βελγικές πόλεις, όπως η Γάνδη και η Αμβέρσα.
Η οργάνωση αντιμετωπίζει τη διπλή πρόκληση να παρακινήσει τους εφήβους να μάθουν εκτός σχολικών ωρών και να τους αγκιστρώσει να συμμετάσχουν εξαρχής, γεγονός που θα μπορούσε να ενσταλάξει τη νοοτροπία που θα ενθαρρύνει αυτούς τους μαθητές να συνεχίσουν να μαθαίνουν και μετά την ενηλικίωσή τους και την ολοκλήρωση της τυπικής εκπαίδευσης.
«Στο Βέλγιο, έχουμε εξαιρετικά χαμηλή βαθμολογία στη δια βίου μάθηση. Ένα μεγάλο μέρος αυτού σχετίζεται με το γεγονός ότι δίνουμε μεγάλη έμφαση στην τυπική μάθηση», δήλωσε η Νόρα Σλάιντερινκ, υπεύθυνη έρευνας στο Debateville. «Αυτό συχνά δίνει στους ανθρώπους την αίσθηση ότι «τελείωσαν» όταν τελειώνουν το πανεπιστήμιο ή την επαγγελματική κατάρτιση», πρόσθεσε η ίδια.
«Πολλά από αυτά που κάνουμε εμείς, είναι, να συναρπάζουμε τους εφήβους, να τους παρακινούμε εγγενώς να μάθουν. Αντί να δουλεύουμε τόσο πολύ σε δεξιότητες, σε αυτή την ηλικία, δουλεύουμε πιο πολύ στη συμπεριφορά, στο να είναι κανείς περίεργος», δήλωσε ο Σλάιντερινκ. «Το κλειδί για αυτό το κίνητρο είναι να υπάρχει μια μαθησιακή εμπειρία εκτός σχολικού περιβάλλοντος και να προσελκύεται ένα διαφορετικό ακροατήριο», υποστηρίζει.
«Είναι άλλο πράγμα να είσαι σφουγγάρι πληροφοριών όταν είσαι νέος. Είναι διαφορετική η εμπειρία όταν είσαι ίσως στα μισά της καριέρας σου και νιώθεις ότι δεν είσαι στα βαθιά σου όσον αφορά την εξειδίκευση. Αλλά υπάρχουν τρόποι να γίνει η επανεκπαίδευση λιγότερο επιβαρυντική», λένε οι ειδικοί.
Τρία βελγικά πανεπιστήμια – στις Βρυξέλλες, τη Γάνδη και την Αμβέρσα – δημιούργησαν την Ακαδημία Nova, η οποία συνδυάζει μια σειρά πρωτοβουλιών για την προώθηση της δια βίου μάθησης. Μεταξύ των προσφερόμενων μαθημάτων είναι σύντομες σειρές μαθημάτων – γνωστά ως μικρο-πιστοποιητικά – από τα κανονικά προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά προγράμματα των πανεπιστημίων που ανοίγονται για μια ευρύτερη ομάδα. Είναι ένας τρόπος για να πάρει κανείς μια γεύση από έναν νέο τομέα, χωρίς να επενδύσει πολύ χρόνο σε αυτόν.
«Είναι ένας άλλος τρόπος να δει κανείς ένα πανεπιστήμιο ή ένα κολέγιο. Νωρίτερα, οι άνθρωποι σκέφτονταν: Εντάξει, θα αποκτήσω ένα πτυχίο ή ένα μεταπτυχιακό, μετά θα έχω πρόσβαση σε μια καλή δουλειά και μετά θα έχω μια ισχυρή θέση. Με τα μικρο-πιστοποιητικά, μπορείτε να συνεχίσετε να εξελίσσεστε ή να επανεκπαιδεύεστε», δήλωσε η Κάθριν Σπαϊκερέλ, υπεύθυνη έργου στην Πανεπιστημιακή Ένωση Βρυξελλών, η οποία εργάστηκε σε ορισμένες από τις προσφορές μικρο-πιστοποιητικών.
Καθώς οι άνθρωποι αποκτούν νέες δεξιότητες, είτε στον εργασιακό χώρο είτε με δική τους πρωτοβουλία, το τελευταίο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεράσουν είναι να καταγράψουν αυτές τις δεξιότητες και να πείσουν τους εργοδότες ότι τις απέκτησαν. Οι Κάτω Χώρες εργάζονται πάνω σε ένα «διαβατήριο δεξιοτήτων», δήλωσε η Ολλανδή υπουργός Εργασίας Καρίν βαν Χένιπ στο POLITICO τον Μάρτιο.
Η ανάγκη για πρόσθετες δεξιότητες μπορεί να υπάρχει παντού, ακόμα κι εκεί που κανείς δεν περιμένει: Ακόμα κι ο ίδιος ο επικεφαλής της ΕΕ παραδέχθηκε ότι υπήρχαν τομείς στους οποίους χρειαζόταν πρόσθετη κατάρτιση, χαρακτηρίζοντας τις ψηφιακές του δεξιότητες «στο κατώτατο όριο».
Διαβάστε ακόμη:
Ideal Holdings: Τι φέρνει το deal για τα Attica Stores – Αιχμή του δόρατος η πληροφορική (γραφήματα)
Πλειστηριασμοί: Πώς μπορεί να χαθεί ένα διαμέρισμα 140.000 ευρώ για οφειλή 2.962 ευρώ (pic)
«Τέρμα γκάζι» για ρεκόρ πωλήσεων η αγορά αυτοκινήτου (πίνακας)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσειςτης επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφθείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ