Η 3η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ ως Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία και οδήγησε στην ψήφιση της Σύμβασης για τα δικαιώματά τους από την ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το 2006, αναδεικνύοντας τη σημασία που έχει η ανάληψη δράσεων από όλους μας για την εξάλειψη των διακρίσεων και τη διασφάλιση της ίσης πρόσβασης όλων στην εργασία, στην εκπαίδευση και στην κοινωνική και οικονομική ζωή.
Η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) στηρίζει διαχρονικά τα Άτομα με Αναπηρία στη χώρα μας και, μέσα από τη συμμετοχή της στο «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία», διευρύνει συστηματικά το πλέγμα παθητικών και ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, που εφαρμόζει, με στόχο την ουσιαστική και αποτελεσματική στήριξή τους, ώστε ο σεβασμός στα δικαιώματά τους να μην είναι κενό γράμμα.
Σχεδόν 26.000 συμπολίτες μας με αναπηρία είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα μας και η ΔΥΠΑ τους παρέχει ένα κοινωνικό δίχτυ προστασίας από τις συνέπειες της ανεργίας, ενώ τα προγράμματα κοινωνικής πολιτικής, όπως ο κοινωνικός τουρισμός και το κατασκηνωτικό πρόγραμμα, επίσης προσφέρουν σημαντικές παροχές. Σχεδόν 9.000 άτομα με αναπηρία έλαβαν επιταγές κοινωνικού τουρισμού τα τελευταία δύο χρόνια και, για πρώτη φορά, είχαν πρόσβαση σε δωρεάν ακτοπλοϊκά εισιτήρια, ενώ 600 παιδιά με αναπηρία πήγαν κατασκήνωση το περασμένο καλοκαίρι, μέσω της ΔΥΠΑ.
Αλλά ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχουν οι ενεργητικές πολιτικές που περιλαμβάνουν υπηρεσίες και δράσεις για την ταχύτερη δυνατή ένταξη ή επανένταξη στην αγορά εργασίας, όπως τα προγράμματα απασχόλησης, επιχειρηματικότητας και απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας, η συμβουλευτική και η κατάρτιση.
Την τελευταία τριετία, δώσαμε προτεραιότητα στην αναβάθμιση των πολιτικών μας που αφορούν τις ειδικές κοινωνικές ομάδες, δημιουργώντας ένα στρατηγικό πλάνο για την ενδυνάμωση και την ουσιαστική στήριξη των Ατόμων με Αναπηρία. Στον κρίσιμο τομέα της απασχόλησης παραλάβαμε ένα πρόγραμμα για 2.000 άτομα που ανήκουν σε ειδικές κοινωνικές ομάδες, που είχε 750 προσλήψεις σε 2,5 χρόνια και με την ενίσχυση και βελτίωσή του είχαμε ως αποτέλεσμα όλες οι κενές 1.250 θέσεις να καλυφθούν σε 1,5 χρόνο.
Με «οδηγό» αυτή την επιτυχία, τώρα θα υλοποιήσουμε νέο πρόγραμμα 3.000 θέσεων εργασίας για ανέργους από ειδικές και ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), που θα αφορά στην επιχορήγηση επιχειρήσεων σε ποσοστό 75% για την πρόσληψη ανέργων.
Στον τομέα της κατάρτισης, το Τμήμα Ειδικών και Ευπαθών Ομάδων και Ισότητας της ΔΥΠΑ ακολουθεί το εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο της αρχής της μη διάκρισης και δίνει έμφαση στον σχεδιασμό των πολιτικών Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, με σκοπό την ουσιαστική ένταξη των ειδικών κοινωνικών ομάδων και των Ατόμων με Αναπηρία στην αγορά εργασίας.
Στις δύο δομές εκπαίδευσης-κατάρτισης που λειτουργεί η ΔΥΠΑ, τη Σχολή Ατόμων με Αναπηρία Αθηνών και το Εκπαιδευτικό Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΚΕΚ) Εφήβων και Νέων με αναπηρία στη Θεσσαλονίκη, οι μαθητευόμενοι παρακολουθούν μαθήματα επαγγελματικής κατάρτισης, με ψυχοκοινωνική και συμβουλευτική υποστήριξη από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό.
Στα προγράμματα της Σχολής στην Αθήνα δικαίωμα φοίτησης έχουν σπουδαστές με ποσοστό αναπηρίας 50% και άνω, ηλικίας 18-58 ετών, με σωματικές αναπηρίες, κινητικά προβλήματα, οργανικές ανεπάρκειες, κώφωση-βαρηκοΐα, ελαφρά νοητική υστέρηση, ολική ή μερική τύφλωση και ψυχικές παθήσεις. Προσφέρονται ειδικότητες για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, όπως πηλοπλαστική-κεραμική, που υλοποιείται στο ειδικό εργαστήριο του Φάρου Τυφλών, ξυλουργική-έπιπλα κουζίνας, δερμάτινων τσαντών και εικόνων αγιογραφίας. Για αποφοίτους Λυκείου προσφέρονται οι ειδικότητες σχεδιασμού και κατασκευής ιστοσελίδων, υπαλλήλου μηχανογραφημένου λογιστηρίου και διοικητικό και οικονομικό στέλεχος.
Στο ΕΚΕΚ Θεσσαλονίκης έχουν δικαίωμα φοίτησης νέοι, ηλικίας 15-26 ετών, απόφοιτοι τουλάχιστον υποχρεωτικής εκπαίδευσης και με παθήσεις, όπως ελαφριά νοητική στέρηση, σύνδρομο Down και συναφή σύνδρομα, διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού μέτριας και υψηλής λειτουργικότητας, σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες, λόγω κακοποίησης ή ιδιάζοντος οικογενειακού περιβάλλοντος ή ενδοοικογενειακής βίας, που επιφέρουν σοβαρές ειδικές εκπαιδευτικές δυσκολίες και ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όπως συνδυαστικές διαταραχές ομιλίας και λόγου (δυσλεξία, Δ.Ε.Π.Υ. και άλλα). Λειτουργούν τμήματα επαγγελματικής κατάρτισης εκπαιδεύσιμων, με ειδικότητες γεωτεχνικού, κοπτικής-ραπτικής, ταπητουργίας-υφαντικής, ξυλουργικής και πληροφορικής, καθώς και τμήματα επαγγελματικής αγωγής ασκήσιμων, με μαθήματα γενικής παιδείας και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Να σημειώσουμε επίσης ότι έχουμε εντάξει όλες τις δομές εκπαίδευσης της ΔΥΠΑ σε ειδικό πρόγραμμα, ώστε να γίνουν προσβάσιμες από τα Άτομα με Αναπηρία. Το έργο αυτό είναι σε εξέλιξη και αυτή την περίοδο ολοκληρώνονται οι εργασίες προσβασιμότητας στις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑΣ) Μαθητείας της Αττικής.
Στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού, που επιταχύνθηκε θεαματικά τα τελευταία χρόνια, μεριμνήσαμε, ώστε τα Άτομα με Αναπηρία να έχουν ισότιμη πρόσβαση στις ψηφιακές υπηρεσίες μας. Σε πρώτη φάση, συνεργαστήκαμε με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών για την εκπόνηση τεχνικής έκθεσης αξιολόγησης της ψηφιακής προσβασιμότητας του περιεχομένου του νέου ιστότοπου, μέσω της οποίας το Εργαστήριο Φωνής και Προσβασιμότητας του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΠΑ έδωσε κατευθύνσεις για τη συμμόρφωση με το πρότυπο προσβασιμότητας.
Στη συνέχεια, τον Οκτώβριο του 2021, παρουσιάσαμε την ειδικά διαμορφωμένη για τα Άτομα με Αναπηρίες ψηφιακή πλατφόρμα της ΔΥΠΑ, prosvasis.dypa.gov.gr, που σχεδιάστηκε με βάση το πλέον σύγχρονο πρότυπο προσβασιμότητας (WCAG 2.1 AAA) και υλοποιήθηκε, σύμφωνα με τους πιο πρόσφατους αναγνωρισμένους διεθνώς κανόνες.
Επιπλέον, σχεδιάζοντας καινοτομίες, που αποτελούν βέλτιστες πρακτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η ψηφιακή πλατφόρμα ραντεβού myDYPAlive, που εγκαινιάσαμε τον Δεκέμβριο του 2020, συνεργαστήκαμε με το Ίδρυμα Κωφών και εξασφαλίσαμε τη δυνατότητα διερμηνείας στην ελληνική νοηματική γλώσσα/χειλεανάγνωση για όσους έχουν προβλήματα ακοής.
Ταυτόχρονα, συστήσαμε κοινή ομάδα εργασίας με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ), με αρχικό στόχο την εξειδικευμένη ενημέρωση των Ατόμων με Αναπηρία για προγράμματα και δράσεις της Συνομοσπονδίας σε όλη την Ελλάδα, το έργο της οποίας είναι ενεργό και εμπλουτίζεται συστηματικά.
Ακόμη, βρίσκεται σε στάδιο προετοιμασίας το πρώτο πρόγραμμα υποστηριζόμενης απασχόλησης για άτομα με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Το πρόγραμμα προβλέπει την παρεμβολή μεντόρων τόσο για τους ωφελούμενους (άτομα με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού) όσο και για τους εργοδότες και, μεταξύ άλλων, στοχεύει στη διαμόρφωση νέας εργασιακής κουλτούρας.
Στο πλαίσιο αξιοποίησης της ακίνητης περιουσίας της ΔΥΠΑ, σχεδιάζουμε τη διαμόρφωση παλαιών γραφείων του Οργανισμού Εργατικής Εστίας στην Πατησίων, τα οποία παρέμεναν κλειστά πάνω από μια δεκαετία, σε πρότυπο χώρο εξυπηρέτησης ειδικών κοινωνικών ομάδων και Ατόμων με Αναπηρία, με μέριμνα για κάθε μορφή αναπηρίας, ο οποίος θα αποτελέσει και πρότυπο για τον σχεδιασμό των νέων Κέντρων Προώθησης Απασχόλησης.
Επίσης, ξεκινάμε εκπαιδευτικά σεμινάρια στους εργασιακούς συμβούλους της ΔΥΠΑ για θέματα εξυπηρέτησης ατόμων με αναπηρία και ευάλωτων ομάδων πληθυσμού και μόλις δημοσιεύσαμε έναν οδηγό με πλήρη πληροφόρηση για τα δικαιώματά τους, τις δράσεις και τις πολιτικές της ΔΥΠΑ.
Τέλος, σε συνεργασία με κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας, οδεύουμε σε μια συμφωνία-σταθμό που πρόκειται να πλαισιώσει τη λειτουργία μιας νέας σχολής της ΔΥΠΑ. Η σχολή θα λειτουργήσει σε ιδιόκτητο, πρότυπο κτίριο, ενώ τα προγράμματα σπουδών και ο απαραίτητος εξοπλισμός θα συνδιαμορφωθούν και θα επικεντρώνονται στην εκπαίδευση και κατάρτιση ατόμων με διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού.
Στη διαδικασία μετεξέλιξης της ΔΥΠΑ σε μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή, δημόσια υπηρεσία απασχόλησης, συντασσόμαστε με την αρχή 17 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, που τονίζει τα δικαιώματα εισοδηματικής στήριξης, αξιοπρεπούς διαβίωσης και πρόσβασης στην αγορά εργασίας και την κοινωνία των Ατόμων με Αναπηρία.
Σε αυτό το πλαίσιο, δίνουμε προτεραιότητα στην ενδυνάμωση των ανέργων και όλων των ευάλωτων πολιτών που μας χρειάζονται στο πλευρό τους. Εργαζόμαστε για την εξάλειψη των διακρίσεων, στηρίζουμε την εργασιακή αποκατάστασή τους και βρισκόμαστε δίπλα σε κάθε βήμα τους προς την κοινωνική ένταξη και ευημερία, συνεισφέροντας με το έργο μας σε μια αγορά εργασίας και μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς.
* Ο κ. Σπύρος Πρωτοψάλτης είναι διοικητής της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ).