To φλέγον θέμα συζήτησης στις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, αμέσως μετά την επιστροφή από τις διακοπές, είναι ποιο ευέλικτο μοντέλο θα εφαρμόσουν με κεντρικό άξονα την τηλεργασία.

Οι εργαζόμενοι θέλουν διακαώς να συνεχιστεί ο νέος προσφιλής τρόπος εργασίας που καθιερώθηκε στην πανδημία, ιδίως μετά το άνοιγμα των σχολείων. Από την άλλη πλευρά οι διοικήσεις των επιχειρήσεων, παρότι είναι θετικές, προβληματίζονται για το πώς θα κατορθώσουν να εξασφαλίσουν την αποδοτικότητα με την εξ αποστάσεως εργασία, καθώς απαιτείται αλλαγή εταιρικής κουλτούρας και εκπαίδευση των στελεχών.

Το σίγουρο είναι ότι η πανδημία επιτάχυνε αυτό που θα ερχόταν λίγο πιο αργά και λίγο πιο σταδιακά, καθώς η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας είναι δρόμος χωρίς επιστροφή.

Ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα τηλεργασίας κατ’ ελάχιστο ποσοστό 20% του προσωπικού που μπορεί να απασχοληθεί εξ αποστάσεως στον ιδιωτικό τομέα. Οπως υπολογίζεται, με βάση τα ειδικά έντυπα που υποβάλλουν υποχρεωτικά οι εταιρείες στο πληροφοριακό σύστημα «Εργάνη» για να δηλώσουν τους τηλεργαζομένους, το ποσοστό σήμερα υπερβαίνει το 25% και αφορά κυρίως επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών και τεχνολογίας, αλλά και επιχειρήσεις με εμπορικές δραστηριότητες.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι πριν από την πανδημία η χώρα μας ήταν προτελευταία στην Ε.Ε. στην εφαρμογή της τηλεργασίας με ποσοστό 2%, ενώ στην τελευταία θέση βρισκόταν η Ιταλία με ποσοστό 1%.

Οι εταιρείες αναζητούν τα νέα υβριδικά μοντέλα που θα καθιερώσουν στο άμεσο μέλλον προκειμένου να αξιοποιήσουν τις θετικές πλευρές της τηλεργασίας και να περιορίσουν τις αρνητικές.

«Ενα παράδειγμα θετικού αποτυπώματος είναι ότι πρόσφατα προσλάβαμε εργαζόμενο που ζει στη Μυτιλήνη, εργαζόμενο με κινητικά προβλήματα, καθώς και μητέρα ανηλίκου», μας αναφέρει ο κ. Βασίλης Πρασσάς, εμπορικός διευθυντής τoυ ομίλου Epsilon Νet.

«Αυτές οι προσλήψεις δεν θα γίνονταν αν δεν είχε υιοθετηθεί ευρέως το μοντέλο της εξ αποστάσεως εργασίας. Η εταιρεία μας απασχολεί 1.000 εργαζομένους από τους οποίους οι 300-400 θα μπορούσαν να απασχοληθούν σε καθεστώς τηλεργασίας. Σκεφτόμαστε να εφαρμόσουμε ευέλικτο μεικτό μοντέλο με 15ήμερη τηλεργασία και 15ήμερη εργασία με φυσική παρουσία στο γραφείο. Το θέμα απασχολεί πολλές εταιρείες, βιαζόμαστε να βρούμε λύσεις. Γι’ αυτό το υπουργείο Εργασίας δεν πρέπει να καθυστερήσει την έκδοση των εφαρμοστικών εγκυκλίων. Μπορεί ο πρόσφατος εργασιακός νόμος να ρυθμίζει το καθεστώς της τηλεργασίας, όμως κατά τη γνώμη μου υπάρχουν γκρίζες ζώνες, όπως η αποζημίωση για τη χρήση του εξοπλισμού, που πρέπει να διευκρινιστούν».

Σχεδόν όλες οι ελληνικές εταιρείες μελετών και έρευνας συνεχίζουν να απασχολούν με τηλεργασία εδώ και ενάμιση χρόνο ομάδες ερευνητών και προγραμματιστών, ενώ άλλες εταιρείες παροχής υπηρεσιών εφαρμόζουν το μοντέλο τρεις ημέρες δουλειά εξ αποστάσεως και δύο ημέρες με φυσική παρουσία, προκειμένου να μην παραγραφεί εντελώς η έννοια «γραφείο» από το μυαλό των εργαζόμενων.

Google και Facebook

Πολλοί τεχνολογικοί γίγαντες έχουν ήδη αποδεχτεί αυτή την αλλαγή. Η Google και το Facebook ανακοίνωσαν ότι η πολιτική της τηλεργασίας θα συνεχιστεί, ενώ το Twitter θα επιτρέψει σε συγκεκριμένους υπαλλήλους να δουλεύουν μόνιμα από το σπίτι.

Ενδιαφέρουσα είναι και η προσέγγιση του Τζες Στέιλι, CEO της Barclays: «Η ιδέα του να βάζεις 7.000 άτομα σε ένα κτίριο ίσως ανήκει πλέον στο παρελθόν. Είναι απίθανο, όμως, η έννοια του γραφείου να εκλείψει εντελώς. Eίναι γεγονός ότι τα γραφεία παρέχουν κάποια στοιχεία που είναι αδύνατον να αντικατασταθούν εξ αποστάσεως από τις κατ’ ιδίαν συναντήσεις έως τις ανεπίσημες δραστηριότητες για το προσωπικό».

Η αλήθεια είναι ότι οι ζυμώσεις την ώρα της σύσκεψης, το κους κους την ώρα του καφέ που αποφορτίζει από την πίεση της ημέρας και τα εταιρικά happy hours δεν μπορούν να υποκατασταθούν από τα online meetings. Ωστόσο το κίνημα των εργαζομένων με σύνθημα «δουλεύω εξ αποστάσεως» από το σπίτι η από τις διακοπές έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις που οι εταιρείες καλούνται να αναζητήσουν κίνητρα για να τους γυρίσουν πίσω στα γραφεία.

«Το μοντέλο της εξ αποστάσεως εργασίας που εφαρμόστηκε στις περισσότερες εταιρείες από το 2020 λόγω της πανδημίας», όπως τονίζει η κυρία Ρεβέκκα Πιτσίκα, CEO της People for Business, «έχει απορρυθμίσει το σύστημα σε μεγάλο βαθμό. Στην παρούσα φάση οι εργοδότες, αξιοποιώντας την προστασία που προσφέρει το εμβόλιο, ψάχνουν τρόπους και συστήματα για να επαναφέρουν τους εργαζόμενους στο γραφείο, οι οποίοι δείχνουν να επιλέγουν το υβριδικό μοντέλο εργασίας και να μη θέλουν να επιστρέψουν καθολικά στους χώρους εργασίας. Μάλιστα στην Αμερική το τελευταίο διάστημα, βλέπουμε αρκετά παραδείγματα όπου εργαζόμενοι επιλέγουν να παραιτηθούν παρά να επιστρέψουν στο γραφείο. Οι εταιρείες έφτασαν μάλιστα στο σημείο να θεσπίζουν κίνητρα για να τους πείσουν να επιστρέψουν στον χώρο εργασίας».

Αυτά που ζούμε σήμερα έμοιαζαν εξωπραγματικά στην προ COVID εποχή όπου θα έπρεπε όλοι οι εργαζόμενοι να χτυπούν κάρτα στις 9 το πρωί.

Το Διεθνές Γραφείο Εργασίας (ILO), αναφέροντας καλές πρακτικές από όλο τον κόσμο, δίνει έμφαση, για παράδειγμα, σε εταιρεία της Νέας Ζηλανδίας που έχει εφαρμόσει τις λεγόμενες «συνομιλίες ηγετών», όπου οι ηγέτες κάθε ομάδας αποσοβούν τις κρίσεις και συλλέγουν σχόλια από το προσωπικό που τηλεργάζεται, ενώ προωθεί ευέλικτο μοντέλο για τη μετά COVID εποχή όπου το 1/3 του εργατικού δυναμικού θα χρησιμοποιεί τηλεργασία 2 ή 3 ημέρες την εβδομάδα.

Ανάλογα σχέδια καταστρώνουν και οι ελληνικές εταιρείες, αν και ομολογούν ότι όλα στην Ελλάδα συμβαίνουν με χρονοκαθυστέρηση και θα πάρει χρόνο να ενεργοποιήσουν τις νέες μεθόδους προκειμένου να επιτύχουν αποδοτικότητα εντός της επιχείρησης.

Ορισμένες από τις νέες μεθόδους στήριξης και «πουσαρίσματος» των τηλεργαζομένων που επεξεργάζονται οι εταιρείες είναι:

■ Εκπαίδευση των στελεχών ώστε να αποκτήσουν νέες δεξιότητες για να διοικούν από απόσταση και να παροτρύνουν τους υπαλλήλους.

■ Ανάθεση καθηκόντων σε ανθρώπους-κλειδιά οι οποίοι θα κάνουν mentoring, θα παρακινούν, θα ακούνε και θα λύνουν τα προβλήματα που δημιουργούνται.

■ Εβδομαδιαία μίνι εκπαιδευτικά online σεμινάρια.

■ Ομάδες online συζήτησης για θέματα εκτός αντικειμένου εργασίας.

Το ζητούμενο για τις επιχειρήσεις που προσπαθούν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα είναι να χτιστεί εμπιστοσύνη με τους τηλεργαζόμενους και να παραμείνει ζωντανό το όραμα της εταιρικής κουλτούρας.

Aπό την πλευρά των τηλεργαζομένων, πάντως, εγείρονται πολλές ενστάσεις για το κατά πόσο θα μπορούν οι επιθεωρητές του ΣΕΠΕ να ελέγξουν την εφαρμογή των νέων διατάξεων προκειμένου να μην είναι συνδεδεμένοι επί 18 ώρες, όπως καταγγέλλουν εργαζόμενοι στη ΓΣΕΕ, και να μπορέσουν να εξισορροπήσουν την επαγγελματική με την οικογενειακή ζωή.

Υπενθυμίζουμε ότι με τον πρόσφατο εργασιακό νόμο υιοθετείται νέο καθεστώς για την τηλεργασία, το οποίο, όπως τονίζει ο υπουργός Εργασίας Κώστης Χατζηδάκης, είναι πρωθύστερο από το ευρωπαϊκό. Βασικές ρυθμίσεις είναι η τήρηση ωραρίου εργασίας, το δικαίωμα στην αποσύνδεση και η επιβάρυνση του εργοδότη με το κόστος του εξοπλισμού. Βεβαίως ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που εγείρονται είναι η προστασία των προσωπικών δεδομένων, καθώς κανείς δεν θέλει ο διευθυντής του, σαν άλλος Μεγάλος Αδελφός, να παρακολουθεί το διαδικτυακό αποτύπωμά του εντός και εκτός των ωρών εργασίας.

Ανησυχία εργαζομένων

Στην πρώτη έρευνα της ΓΣΕΕ για την τηλεργασία η μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων εκφράζει την έντονη ανησυχία και την αβεβαιότητα για το μέλλον της εργασίας. Ιδιαίτερα για το γεγονός ότι η ατομική διαχείριση των εργασιακών σχέσεων με τον εργοδότη, χωρίς την προστασία συλλογικών κανόνων, θα μετατρέψει την εργασία σε φθηνό εμπόρευμα. Κοντολογίς, οι τηλεργαζόμενοι δύσκολα θα μπορούν να συνδικαλιστούν και να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, αλλά και το απαξιωμένο συνδικαλιστικό κίνημα δύσκολα μπορεί να τους συγκεντρώσει και να τους ενημερώσει στην περιδίνηση του Διαδικτύου.

Τα σενάρια του μέλλοντος μοιάζουν ακόμα πιο εφιαλτικά. Οι εταιρείες τεχνολογίας ήδη δοκιμάζουν τα τρισδιάστατα ολογράμματα ώστε να γευτούμε λίγο «γραφείο» στους τέσσερις τοίχους της μοναξιάς μας. Τα εταιρικά στελέχη -ή μάλλον τα ολογράμματά τους- θα μπορούν να διακτινίζονται σε συνέδρια και συσκέψεις, ενώ ξαφνικά μπορεί να δείτε μπροστά σας το αντίστοιχο του διευθυντή σας να σας υπενθυμίζει το σφιχτό χρονοδιάγραμμα του πλάνου.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, οι εργαζόμενοι σε καθεστώς τηλεργασίας φέτος αντιμετώπισαν προκλήσεις ψυχικής υγείας, καθώς πιέζονταν να ανταπεξέλθουν στα εξουθενωτικά online ωράρια και στη φροντίδα των παιδιών.

Τελείωσε άραγε οριστικά η εποχή του παραδοσιακού γραφείου; Είμαστε όλοι «υβριδικοί εργαζόμενοι»; Οι προλετάριοι του μέλλοντος θα λέγονται πλέον ψηφιακοί νομάδες (digital nomads) και θα φορούν αθλητικές φόρμες ή απλώς πιζάμες αντί για φόρμες εργασίας;

Οπως και να ’χει, το μέλλον της εργασίας είναι μια ψηφιακή βόμβα που απασφαλίστηκε! Σταδιακά, ενδεχομένως να βρεθεί και το δίχτυ ασφαλείας για τους νέους εργαζόμενους μέσω υπολογιστών. Ισως όμως και όχι.

Διαβάστε ακόμη

Τέλος από το 2023 τα τεκμήρια διαβίωσης – Τι σχεδιάζει η κυβέρνηση

ΥΠΟΙΚ: Πρόσκληση στις τράπεζες για τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης

Στέλιος Χατζηιωάννου: Η προσγείωση του Mr. Easy Jet