Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδηγεί και πάλι στον παλαιότερο σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη δημιουργία ενός «καρτέλ αγοραστών» φυσικού αερίου. Εάν το επιτύχει γράφει το Politico, η Ε.Ε. θα αποκτήσει σημαντικότατο ρόλο στην παγκόσμια αγορά ως ενιαία οντότητα, ενώ παράλληλα θα μειώσει την εξάρτησή της από τη ρωσική αγορά ενέργειας.
Το πλάνο της Ένωσης μοιάζει πολύ -σε γενικές γραμμές- με την τακτική που ακολούθησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας όσον αφορά την αγορά εμβολίων. Παρ’ όλα αυτά, το φυσικό αέριο είναι πολύ πιο περίπλοκη υπόθεση, αναφέρει το Politico.
Υπάρχει λόγος που οι παλαιότερες προσπάθειες για την επίτευξη του στόχου αυτού απέτυχαν. Η δημιουργία ενός καρτέλ αγοραστών έρχεται σε απευθείας σύγκρουση με την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία της ίδιας της Ένωσης, ενώ τα κράτη-μέλη ενδέχεται να αρχίσουν να αντιδικούν όσον αφορά το μερίδιό τους. Παράλληλα, προκαλούνται τριβές μεταξύ των εταιρειών ενέργειας και των κυβερνήσεων που μπορεί να τινάξουν την παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου στον αέρα.
Ένα από τα παραδείγματα προς αποφυγή είναι η αγορά πυρηνικών καυσίμων, σύμφωνα με τον Leigh Hancher της Baker Botts. Όλες οι προσπάθειες δημιουργίας τέτοιου «καρτέλ» στο παρελθόν εκ μέρους της Ε.Ε., στέφθηκαν με αποτυχία.
Ιδού οι πέντε λόγοι για τους οποίους η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη:
Συνεργασία
Η αγοραστική δύναμη και η επιβολή της σε αυτήν την περίπτωση θα λειτουργήσει μόνο σε περίπτωση συμφωνίας όλων των κρατών-μελών. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι ακόμα γνωστό το μέγεθος της αγοράς, αφού η κάθε χώρα έχει συνάψει τις δικές της συμφωνίες με τις εταιρείες παροχής φυσικού αερίου. Παράλληλα, οι πολιτικοί των επιμέρους κρατών-μελών δε φαίνεται πως συμφωνούν σε χάραξη κοινής στρατηγικής, κάτι που υπονομεύει το όλο πρόγραμμα πριν αυτό καν λανσαριστεί.
Πολιτικό τίμημα
Η ενεργειακή κρίση και η έλλειψη φυσικού αερίου σημαίνουν πως οι παραγωγοί μπορούν να αυξήσουν τις τιμές λόγω της περιορισμένης προσφοράς. Η όποια πώληση φυσικού αερίου στην Ε.Ε. για χαμηλότερες τιμές θα χρειαστεί τεράστια προσπάθεια, ιδιαίτερα εάν οι εταιρείες αυτές κληθούν να αποκλείσουν μακροχρόνιους πελάτες για χάρη της Ένωσης.
Για τον Georg Zachmann του think tank Bruegel «η συγκεκριμένη προσπάθεια θα χρειαστεί τεράστια χρηματοδότηση. Εάν η Κομισιόν αρχίσει να υπογράφει συμφωνίες δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ με “δύσκολες” εταιρείες σε “δύσκολες” χώρες, πρέπει επίσης να λάβει υπόψη και το πολιτικό και γεωπολιτικό τίμημα. Πιστεύω, όμως, πως το έχουμε ανάγκη. Ο κάθε Υπουργός Ενέργειας αυτή τη στιγμή ανταγωνίζεται ευθέως τους Ευρωπαίους ομολόγους του και τα κράτη-μέλη της Ένωσης βγαίνουν χαμένα».
Αντιμονοπωλιακοί κανόνες
Η συνεργασία των κρατών-μελών με σκοπό τη μείωση των τιμών μπορεί να θεωρηθεί παράνομο καρτέλ. Μια τέτοια προσπάθεια παραβαίνει τους αυστηρούς αντιμονοπωλιακούς κανονισμούς της Ευρωπαϊκής Ένωση.
Σημειωτέον πως η Κομισιόν δεν ανέφερε ποιός θα αγοράζει το φυσικό αέριο, ενώ ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν υποστήριξε πως τις συμφωνίες θα τις συνάπτουν οι εταιρείες και όχι οι κυβερνήσεις.
Οι εταιρείες αυτές, σύμφωνα με την Kim Talus, καθηγήτρια στο Tulane University και το University of Eastern Finland Law School, θα έχουν τεράστια επιρροή. «Ποιός αποφασίζει ποιές εταιρείες θα εισέλθουν σε αυτό το αποκλειστικό γκρουπ;», αναρωτάται η Talus, προσθέτοντας πως «η σύναψη συμφέρουσας συμφωνίας θα είναι δύσκολη αφού όλοι θα γνωρίζουν τις τιμές τόσο των ανταγωνιστών όσο και τις προσφορές των αγοραστών, κάτι το οποίο δεν είναι σύνηθες σε μία ελεύθερη αγορά με υγιή ανταγωνισμό».
Η μοιρασιά…
Το κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο σε διαφορετικό βαθμό. Προβλήματα όσον αφορά τη μοιρασιά μεταξύ των κρατών και τον υπολογισμό των τελικών τιμών δημιουργεί και το γεγονός πως τα κράτη-μέλη δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες αποθήκευσης ή υποδοχής φορτίων LNG.
Η δημιουργία ενός αποκλειστικού γκρουπ το οποίο θα υγροποιεί και θα μεταφέρει το φυσικό αέριο μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών, σύμφωνα με την Talus, θα παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Παράλληλα, κανείς δε γνωρίζει εάν οι χώρες θα δεχθούν να αποστείλουν το φυσικό αέριο από τις αποθήκες τους προς τρίτες χώρες εάν υπάρξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης (π.χ. λόγω ενός βαρύ χειμώνα). Σημειωτέον, το φαινόμενο αυτό προκάλεσε διπλωματικά επεισόδια στις αρχές της πανδημίας με τις προμήθειες ατομικού εξοπλισμού προστασίας.
… και το ράλι
Η Κομισιόν θέλει να δημιουργήσει το καρτέλ μέχρι το τέλος του καλοκαιριού έτσι ώστε η Ε.Ε. να γεμίσει τα αποθέματά της ενόψει του επόμενου χειμώνα. Παρ’ όλα αυτά, η Ευρώπη είναι τόσο μεγάλη σαν αγορά που ακόμα και οι γενικευμένες συζητήσεις για το τί μέλλει γενέσθαι επηρεάζουν τις τιμές φυσικού αερίου. Τον περασμένο Μάρτιο, για παράδειγμα, η Κομισιόν είχε προτείνει «γέμισμα» των αποθεμάτων των κρατών-μελών στο 90% μέχρι την 1η Οκτωβρίου, κάτι που αύξησε τις τιμές από τα 70 στα 210 ευρώ/μεγαβατώρα. Με το «πισωγύρισμα» της απόφασης αυτής, οι τιμές του φυσικού αερίου επανήλθαν στα 108 ευρώ/μεγαβατώρα.
Διαβάστε ακόμα:
Εξοικονομώ 2021: Ανοίγει και πάλι η πλατφόρμα – Ποιους αφορά
Επίδομα ακρίβειας: Πότε θα γίνει η πληρωμή – Οι προϋποθέσεις (vid)
Γιατί ο ουρανός παραμένει γεμάτος με αεροπλάνα – «φαντάσματα»