H νέα υπουργός Οικονομικών της ισχυρότερης οικονομίας του πλανήτη είναι η οικονομολόγος Τζάνετ Γέλεν, η οποία βοήθησε τη χώρα στην ανάκαμψή της μετά τη μεγάλη κρίση που δημιουργήθηκε μεταξύ του 2007 και του 2009 και συνεχίζει να πλήττει αρκετά μέρη του κόσμου όπως η Ελλάδα, δεκατρία χρόνια ύστερα. Πρόσφατα η Γιέλεν μιλούσε στο αμερικανικό Κογκρέσο για την ανάγκη οικονομικών κινήτρων ως προμαχώνα κατά της κρίσης που επέφερε η πανδημία.
Η 74χρονη Γέλεν έχει πίσω της τεράστια καριέρα, η οποία την είδε να διαλύει πολλές απαρχαιωμένες αντιλήψεις για τις ικανότητες των γυναικών ως επαγγελματίες. Είναι, επίσης, εξπέρ στις κρίσεις. Εάν η επιλογή της ως υπουργός επιβεβαιωθεί από τη Γερουσία, η Γιέλεν θα αποτελέσει την πρώτη γυναίκα υπουργό οικονομικών της χώρας, από την ίδρυση του υπουργείου το 1789.
Η Γέλεν ξεκίνησε από μικρή τις πρωτιές. Ηταν η καλύτερη μαθήτρια στο γυμνάσιό της και αρχισυντάκτης της σχολικής εφημερίδας. Η νεαρή, τότε, Τζάνετ, ανακάλυψε τη μούσα της, τα οικονομικά, κατά τη διάρκεια της φοίτησής της στο πασίγνωστο πανεπιστήμιο Brown. Μέχρι το 1971, είχε λάβει διδακτορικό (PhD) στα οικονομικά από ένα άλλο, ακόμη γνωστότερο πανεπιστήμιο, το Yale. Τις σημειώσεις της ως φοιτήτρια χρησιμοποιούσαν και οι υπόλοιποι φοιτητές, αφού ήταν τόσο καλά προετοιμασμένη. Ήταν η μόνη γυναίκα στην τάξη της.
Δίδαξε στο Χάρβαρντ για αρκετά χρόνια, για πολλά εκ των οποίων ήταν η μόνο γυναίκα καθηγητής οικονομικών, μία περίοδος που η ίδια έχει χαρακτηρίσει ως μοναχική και αποθαρρυντική. Το Χάρβαρντ δεν της προσέφερε μόνιμη επικουρική θέση. Κατέληξε στη Fed όπου και γνώρισε τον έρωτα της ζωής της, Τζωρτζ Άκερλοφ… στην καφετέρια του κτιρίου, με τον οποίο έχουν αποκτήσει και ένα γιό, ο οποίος ακολούθησε τα βήματα των γονιών του και έγινε οικονομολόγος. Η Γιέλεν έλαβε μόνιμη θέση ως διδάκτωρ οικονομικών στο UC Berkeley.
Κλίντον, Ομπάμα, Fed
Ποιά είναι, όμως, η νέα σιδηρά κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών; Η γεννηθείσα στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης Τζάνετ Γιέλεν υπήρξε καθηγήτρια οικονομικών για πολλά χρόνια, πριν την ένταξή της στην πολιτική με το κόμμα των Δημοκρατικών, όπου και ανέλαβε επικεφαλής των οικονομικών συμβούλων του Μπιλ Κλίντον, στα τέλη της δεκαετίας του ‘90. Η επόμενές της θέσεις ήταν ως στέλεχος στη Fed, πριν την επιλογή της ως πρώτη γυναίκα επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας από τον Μπαράκ Ομπάμα.
Η Γιέλεν ηγήθηκε της Fed από το 2014 μέχρι και το 2018, κάτι που την κατέταξε ως μία εκ των ισχυρότερων γυναικών (και γενικότερα ανθρώπων) στον κόσμο. Υπήρξε η αρχιτέκτων της οικονομικής ανάκαμψης μετά τη μεγάλη κρίση της στις αρχές της δεκαετίας. Η ανεργία μειώθηκε περισσότερο κατά τη διάρκεια της θητείας της σε σχέση με οποιονδήποτε άλλο επικεφαλή της Fed από το τέλος του Β’ ΠΠ και ύστερα. Πολλοί πρώην συνεργάτες της την χαρακτηρίζουν ως τη «Μέρι Πόπινς της οικονομίας»: αυστηρή αλλά ευγενική, εξαιρετικά έξυπνη και πάντα προετοιμασμένη σωστά.
Η ίδια συνεχώς διερωτάται εάν τα οικονομικά μοντέλα και οι προβλέψεις είναι σωστές. Αυτό το ατού της αυθυποβολής και της ανησυχίας της την έκανε και μία εκ των πρώτων οικονομολόγων οι οποίοι προέβλεψαν την κρίση του 2008 και τα τεράστια, «κρυμμένα» προβλήματα στην αγορά του real-estate. Η τότε θέση της ήταν επικεφαλής της Fed στο Σαν Φρανσίσκο.
Τα πρώτα βήματα της Γιέλεν στη Fed, βέβαια, δεν ήταν στρωμένα με ροδοπέταλα. Μία από τις πρώτες της δηλώσεις είχαν παραφραστεί και το χρηματιστήριο είχε επιδείξει τεράστια πτώση, πριν γίνει η διόρθωση εκ μέρους της. Παρόλα αυτά, η φήμη της ως η πιο ικανή και η πιο προετοιμασμένη επαγγελματίας σύντομα εδραιώθηκε και πάλι. Η ίδια, μάλιστα, είχε ένα πίνακα με δείκτες που είχε επιλέξει και συνθέσει για να κατανοεί καλύτερα την πραγματική πορεία της οικονομίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας της, πολλοί συνάδελφοί της οικονομολόγοι την πίεζαν να αυξήσει τα επιτόκια αλλά η ίδια κρατούσε τη δική της πορεία, αργά αλλά σταθερά, υποστηρίζοντας πως η ανεργία μπορεί να πέσει κι άλλο χωρίς τη δημιουργία επιπρόσθετου πληθωρισμού. Προφανώς και αποδείχθηκε πως η Γιέλεν είχε δίκιο, κάτι που από τότε έχει αλλάξει και τη γενικότερη προσέγγιση της Fed για την ανεργία και τη μείωσή της.
Η Γιέλεν δεν έμενε μόνο στα… οικονομικά, όμως, αφού πολλοί στην Fed τη θυμούνται να τρώει το μεσημεριανό της στην καφετέρια, όπου συνομιλούσε με όλους για τα πάντα, απ’ τον καιρό, μέχρι τις οικογένειές τους. Παρόλα αυτά η ίδια παραδέχεται πως οι περισσότεροι συνδαιτημόνες της βαριούνται αφόρητα όταν βρίσκονται σε δείπνο, αφού η ίδια έχει τα οικονομικά εκτός από επάγγελμα, χόμπι και πάθος, προτιμώντας να μιλά για αυτά παρά τίποτα άλλο πίνοντας την Diet Coke της.
«Γέφυρα» με τους Ρεπουμπλικανούς
Όλοι όσοι γνωρίζουν τη Γιέλεν καλά, γνωρίζουν επίσης πώς καταφέρνει και «χτίζει» συμφωνίες. Αυτό μπορεί να αποτελέσει και δυνατό «χαρτί» στην προσπάθεια θέσπισης κοινής στρατηγικής από Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικανούς, τη στιγμή που -ιστορικά- οι σχέσεις τους βρίσκονται στα τάρταρα. Παράλληλα, με την πρώην θέση της στη Fed θα μπορούσε να δημιουργήσει και προσοδοφόρο διάλογο με την κεντρική τράπεζα, γεφυρώνοντας το σύνηθες χάσμα πολιτικών και οικονομολόγων.
Όσον αφορά τα… μικροκομματικά, η Γιέλεν έχει και εκεί πλεονεκτήματα, αφού έχει «παίξει σε πολλά ταμπλό» μέσα στο Δημοκρατικό κόμμα, με όλες τις εσωκομματικές παρατάξεις να τη σέβονται, κάτι που πολλοί πιστεύουν πως οδήγησε τον Μπάιντεν στην συγκεκριμένη επιλογή.
Κατά τη διάρκεια των πολλών «μαχών» της, η Γιέλεν έχει μιλήσει ανοιχτά και για την ανάγκη της καταπολέμησης της ανισότητας, της κλιματικής αλλαγής και του ρατσισμού. Έχει επίσης υποστηρίξει και την ανάγκη αλλαγής της «κουλτούρας των οικονομικών» η οποία θεωρεί πως ανδροκρατείται. Όσο για την κλιματική αλλαγή, ηγείται διακομματικών προσπαθειών για την σύσταση επίσημης επιστολής για τη θέσπιση φορολόγησης των εκπομπών άνθρακα.
Το περασμένο καλοκαίρι, η Γιέλεν μίλησε στο Κογκρέσο για την παροχή των προαναφερθέντων κινήτρων στην οικονομία ενάντια στο κραχ που προκάλεσε η πανδημία.
Ως υπουργός Οικονομικών η Γιέλεν θα βρεθεί και πάλι αντιμέτωπη με μία τεράστια πρόκληση, τη στιγμή που οι ΗΠΑ προσπαθούν να ανακάμψουν από τους εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους από τον κορωνοϊό και τις εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις που έβαλαν «λουκέτο» και οδήγησαν πάνω από 20 εκατομμύρια πολιτών στην ανεργία. Στη Fed, η Γιέλεν ήταν στο τιμόνι 2.800 εργαζόμενων, με μπάτζετ $750 εκατομμύρια. Ως υπουργός Οικονομικών, θα κληθεί να διαχειριστεί 87.000 εργαζόμενους στο υπουργείο, και μπάτζετ $20 δισεκατομμυρίων. Το υπουργείο της, βέβαια, είναι και υπεύθυνο για τη φορολογία, το χρέος, την εκτύπωση χρήματος, την επιτήρηση του τραπεζικού συστήματος και την ενημέρωση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής.
Μία πολύ, πολύ δύσκολη δουλειά.
Διαβάστε ακόμη
Kικίλιας: Ο εμβολιασμός θα ξεκινήσει αμέσως μόλις παραλάβουμε τα εμβόλια
Η Merck πούλησε το μερίδιο που κατείχε στη Moderna πριν εγκριθεί το εμβόλιο
Το ψηφιακό γιουάν μεταμορφώνει τη βιομηχανία παιγνίων στο Μακάο