Το ΔΝΤ τώρα λέει πως τα έθνη που απολαμβάνουν το προνόμιο των δωρεάν δανεικών μπορούν να σταθεροποιήσουν το χρέος τους χωρίς να χρειαστεί στο μέλλον να επιβάλλουν σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή (λιτότητα) – μια συνταγή που αποτελούσε πάγια συμβουλή του ΔΝΤ επί δεκαετίες.
Την θεαματική στροφή της φιλοσοφίας του Ταμείου τη διατύπωσε ο επικεφαλής για τη δημοσιονομιή πολιτική στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο Βιτόρ Γκασπάρ σε συνέντευξή του στους Financial Times. Ωστόσο χώρες που έχουν περιορισμένη πρόσβαση στις διεθνείς αγορές θα πρέπει να είναι πολύ πιο προσεκτικές στην δημοσιονομική του στρατηγική, επισήματε.
Το παγκόσμιο χρέος θα κάνει παγκόσμιο ρεκόρ το 2020 ανερχόμενο σχεδόν στο 100% της συνολικής οικονομικής δραστηριότητας του πλανήτη (ΑΕΠ). Το ΔΝΤ αναμένει ότι τα κράτη θα αυξήσουν το δανεισμό τους στις πιο αναπτυγμένες οικονομίες. Ωστόσο αυτές οι οικονομίες είναι οικονομίες που μπορούν να δανείζονται με επιτόκια που τείνουν στο μηδέν ή είναι ακόμα και αρνητικά.
Καθώς η ροή των δανεικών θα συνεχιστεί χωρίς κόστος και η ανάπτυξη θα τρέχει και πάλι με θετικούς ρυθμούς, το ταμείο εκτιμά πως τα ελλέιμματα των κυβερνήσεων ως προς το ΑΕΠ το 2025 θα είναι περίπου στα επίπεδα που ήταν πριν την πανδημία, χωρίς να χρειαστεί η περικοπή δημόσιων δαπανών ή αύξηση φόρων για να μειωθούν τα ελλείμματα, λέει το Ταμείο.
Το κρίσιμο κριτήριο είναι το επιτόκιο δανεισμού για αυτές τις χώρες να είναι μικρότερο από τον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης. Αν αυτό ισχύει τα ελλείμματα που προκαλεί σήμερα ο κορωνοϊός θα θεραπευτούν αυτόματα σε βάθος χρόνου.
Πράσινο φως για δημόσιες δαπάνες
Αυτή η στροφή στην προσέγγιση του ταμείου δίνει το σύνθημα για αυξημένες δημοσιονομικές δαπάνες και για κρατικές επενδύσεις προκειμένου να ξεπεραστεί η ύφεση του κορωνοϊού – αντίθετα με μέχρι τώρα πρακτική όπου ελλείμματα σήμαιναν αυτόματα λιτότητα – όπως στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης.
Το ΔΝΤ επισημαίνει ωστόσο ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα δε θα καταφέρουν να επιστρέψουν στα ίδια επίπεδα ελλειμμάτων που είχαν πριν από την πανδημία μέχρι το 2025, καθώς η σταθεροποίηση του δημόσιου χρέους τους θα πάρει περισσότερο χρόνο λόγω των τεράστιων προγραμμάτων δημόσιων δαπανών σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες.
Το άλλο σημείο που δε διευκρινίζει το ΔΝΤ είναι τί γίνεται όταν μια χώρα απολαμβάνει φθηνά δανεικά, αλλά κάποια στιγμή μια κρίση εμπιστοσύνης της στερεί τον δωρεάν πακτωλό. Το προηγούμενο της Ελλάδας δίνει μια ιδέα για το τι μπορεί να συμβεί.