Όταν ο Μπόρις Τζόνσον αποχώρησε από τον πρωθυπουργικό του θώκο, ήταν, πια, ξεκάθαρο πως η βρετανική πολιτική σκηνή είχε αλλάξει για πάντα.
Ελάχιστοι αναλυτές, όμως, θα μπορούσαν να προβλέψουν πως λίγους μήνες μετά την αποχώρησή του, η διπλωματική κρίση μεταξύ της Ε.Ε. και της Βρετανίας θα αποτελούσε μία μακρινή ανάμνηση, ενώ οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να επιτύχουν μία συμφωνία σε ό,τι αφορά το Σύμφωνο της Βόρειας Ιρλανδίας.
Μία ομάδα αγνώστων σχετικά δημοσίων υπαλλήλων και διπλωματών της βρετανικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι οποίοι εργάζονταν πυρετωδώς στα «υπόγεια» των Βρυξελλών κατάφεραν, όμως, να επιλύσουν οποιεσδήποτε διαφορές και να επιτύχουν την ιστορική αυτή συμφωνία.
Οι προσπάθειές τους ενισχύθηκαν από τις πολιτικές εξελίξεις στη Βρετανία, μετά την παραίτηση της Λιζ Τρας και την άνοδο στην ηγεσία της χώρας του πραγματιστή Ρίσι Σούνακ. Ακόμα και ο Βρετανός ΥΠΕΞ, Τζέιμς Κλέβερλι, έπαιξε το ρόλο του, επιδιορθώνοντας οποιεσδήποτε κλονισμένες διπλωματικές σχέσεις.
Τη στιγμή που οι βουλευτές του Σούνακ μελετούν τις λεπτομέρειες του νέου Συμφώνου και αναμένουν τις αποφάσεις του Democratic Unionist Party της Βόρειας Ιρλανδίας, το Politico συνέθεσε την εικόνα του τελευταίου έτους και τα γεγονότα τα οποία οδήγησαν σε αυτή την ολική αναστροφή των διπλωματικών δεδομένων.
«Αντίο, Μπόρις»
Η αποχώρηση του Τζόνσον από την 10 Downing Street αποτέλεσε και το εναρκτήριο λάκτισμα της αλλαγής προσέγγισης της βρετανικής κυβέρνησης προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, βελτιώνοντας την προοπτική για την επίλυση των διμερών προβλημάτων.
Όσον αφορά τα ανώτατα ευρωπαϊκά κλιμάκια, ο Τζόνσον πάντα αποτελούσε το «μήλον της έριδος». Ιδιαίτερα στη Γαλλία, ο Τζόνσον ήταν «persona non grata» αφού, εκτός από τη μονομανία του με τα αλιευτικά δικαιώματα μεταξύ των δύο χωρών, είχε πολλάκις εξυβρίσει τους Γάλλους διπλωμάτες. Παράλληλα, είχε παίξει σημαντικό ρόλο στη στρατηγική συμμαχία AUKUS, κοστίζοντας δισεκατομμύρια δολάρια στο Παρίσι.
Η Τρας, η οποία είχε κι αυτή διαφωνίες με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, αποτέλεσε το πρώτο βήμα στην βελτίωση των σχέσεων των δύο πλευρών. Η Τρας η οποία είχε διατελέσει Υπουργός Εμπορίου, αποφάσισε να προσηλωθεί στα παγκόσμια προβλήματα, όπως τις ενεργειακές και προσφυγικές κρίσεις αλλά και τον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Ο Μπόρις είχε μετατραπεί στον “Mr. Brexit”», τόνισε πρώην σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης στο Politico, προσθέτοντας πως «η Τρας δεν έφερε το ίδιο στίγμα. Ως πρωθυπουργός, θέλησε να χρησιμοποιήσει τις προσωπικές της σχέσεις για τη βελτίωση των διπλωματικών σχέσεων. Παρ’ όλα αυτά, τα πράγματα δεν άλλαξαν πραγματικά».
Η «βραχύβια» πρωθυπουργός ήθελε να προωθήσει το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας το οποίο θα ενίσχυε διπλωματικά τη βρετανική θέση. Παράλληλα, η πρώην πρωθυπουργός προσπάθησε να μπλοκάρει το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Horizon Europe» ενώ συνέχισε να ακολουθεί τη γραμμή Τζόνσον όσον αφορά την έλλειψη ελέγχων σε αγαθά τα οποία εισάγονται στη Βόρεια Ιρλανδία μέσω της Μεγάλης Βρετανίας, προκαλώντας την αντίδραση των Βρυξελλών.
Η θητεία της στο ανώτατο πολιτικό αξίωμα της χώρας δε διήρκησε πολύ. Το κραχ που προκάλεσαν οι αποφάσεις της στις βρετανικές αγορές οδήγησε γρήγορα στην παραίτησή της μετά από έξι εβδομάδες πρωθυπουργίας.
Η έλευση του Σούνακ στην 10 Downing Street, όμως, οδήγησε σε ανάνηψη των διαπραγματεύσεων. Σύμφωνα με ευρωπαϊκούς διπλωματικούς κύκλους, η κατάσταση βελτιώθηκε.
Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Λίντινγκτον ο οποίος είχε θητεύσει ως στέλεχος της κυβέρνησης Μέι και έπαιξε σημαντικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για το Brexit, τόνισε πως ο Σούνακ «αναζητά μία ώριμη και σταθερή διπλωματική σχέση με τις Βρυξέλλες».
Άλλες αποκλειστικές πηγές του Politico τονίζουν πως ο Σούνακ αποτελεί μία «ευκαιρία επανεκκίνησης των διμερών σχέσεων μεταξύ της Βρετανίας και της Ε.Ε.». Παράλληλα, η τελειομανία του Σούνακ, η οποία πολλές φορές αποτελούσε κάτι το αρνητικό για τους Βρετανούς πολιτικούς, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εύρεση κοινών γραμμών με τους ευρωπαϊκούς διπλωματικούς κύκλους. Σύμφωνα με πηγή της βρετανικής κυβέρνησης, «η έλευση του Σούνακ δεν ηρέμησε μόνο τις αγορές, αλλά και τους διπλωμάτες στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ οι οποίοι κατάλαβαν πως “οι Βρετανοί τελείωσαν τις τρέλες και επιστρέφουν σε γραμμή σταθερότητας”».
Παγκόσμιες εξελίξεις
Μετά από μήνες χάους στο Λονδίνο, ήρθε η σειρά της ευρύτερης Δύσης για αναδιοργάνωση. Ο πόλεμος στην Ουκρανία επέβαλε την άμεση ανάγκη επίτευξης διπλωματικών συμφωνιών και συνεργασίας μεταξύ της Βρετανίας και της Ευρώπης σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις προς την Ρωσία, την αντιμετώπιση των πληθωριστικών πιέσεων και την αναδόμηση της κατεστραμμένη ουκρανικής οικονομίας.
Σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, «ο πόλεμος στην Ουκρανία άλλαξε τα πάντα το τελευταίο έτος. Καταλάβαμε πως το 2% των ευρωπαϊκών συνόρων για το οποίο αντιμαχόμασταν δεν έχει καμία σημασία σε σχέση με τα τεράστια ανατολικά σύνορα της Ευρώπης τα οποία απειλούσε ο Πούτιν. Παράλληλα, κανείς δεν κέρδιζε, πια, πολιτικά από το αφήγημα του Brexit».
Ο εορτασμός για τα 25 χρόνια από τη σύναψη της Συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής βελτίωσε περαιτέρω τις διμερείς σχέσεις των δύο πλευρών, ιδιαίτερα δεδομένης της μνείας του Προέδρου Μπάιντεν κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Βρετανία και της συνομιλίας του με την Λιζ Τρας.
«Ο Βασιλιάς κι Εγώ»
Οι Βρετανοί βουλευτές δέχτηκαν πίεση κι από το παλάτι. Ο Βασιλιάς Κάρολος Γ’ ο οποίος έχει προγραμματίσει επίσημη επίσκεψη στο Παρίσι και το Βερολίνο έχει πολλάκις συνομιλήσει για το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας με Ευρωπαίους διπλωμάτες, δείχνοντας απροσδόκητο ενδιαφέρον για την επίτευξη συμφωνίας.
Ο Κάρολος φιλοξένησε, επίσης, την Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν για τσάι στο παλάτι μετά από την επίτευξη της πρόσφατης συμφωνίας, αν και εκπρόσωπος της Κομισιόν υπογράμμισε πως η συνάντησή τους δεν είχε καμία σχέση με το Πρωτόκολλο.
Ο ρόλος του Κλέβερλι
Ο Βρετανός πολιτικός ο οποίος επωμίστηκε το ρόλο της επιδιόρθωσης των τεταμένων σχέσεων των δύο πλευρών ήταν ο Βρετανός ΥΠΕΞ Τζέιμς Κλέβερλι ο οποίος συνεργάστηκε στενά με τον Επίτροπο της Κομισιόν, Μάρος Σέφτσοβιτς.
Σύμφωνα πάντα με πηγές του Politico, ο Κλέβερλι προσπάθησε να βελτιώσει τις διμερείς σχέσεις, κρατώντας «στην απ’ έξω» τους Brexiteers βουλευτές οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τις διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες ως πολιτικό όπλο.
Παράλληλα, παρουσίασε τις δυσκολίες του Πρωτοκόλλου στη Βόρεια Ιρλανδία, ενώ ο Σέφτσοβιτς, από την πλευρά του, παρουσίασε τις οικονομικές ευκαιρίες της σύναψης συμφωνίας.
Ο Κλέβερλι συνεργάστηκε, επίσης, με τη Γερμανίδα ομόλογό του Αναλένα Μπέρμποκ, τη στιγμή που ο Σούνακ επιδιόρθωσε οποιεσδήποτε τεταμένες σχέσεις με τον Γάλλο Πρόεδρο Μακρόν.
Μέσα σε λίγους μήνες, οι κινήσεις του Κλέβερλι είχαν βελτιώσεις τις σχέσεις των Βρετανών τόσο με την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και με τις ΗΠΑ.
Η συγγνώμη
Ο γνωστός Brexiteer και Υπουργός Βόρειας Ιρλανδίας, Στιβ Μπέικερ, ο οποίος έμεινε ξαφνικά εκτός του «χορού των διαπραγματεύσεων», αναγκάστηκε να ζητήσει συγγνώμη από τους Ιρλανδούς πολίτες λίγες ημέρες πριν την επιστροφή των δύο πλευρών στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, τονίζοντας πως «ορισμένες από τις επιλογές μας δεν έλαβαν υπόψη το καλό της Βόρειας Ιρλανδίας και των πολιτών της χώρας. Θέλω να επιδιορθώσω τη ζημιά που προκάλεσα».
Την απόφαση αυτή του υπουργού της κυβέρνησης Τρας αντιμετώπισαν θετικά οι διπλωματικοί κύκλοι του Δουβλίνου. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Μικεάλ Μάρτιν, χαρακτήρισε τις δηλώσεις του Μπέικερ ως «ειλικρινές και χρήσιμες», ενώ πολλοί Ιρλανδοί διπλωμάτες χαρακτήρισαν τον πάλαι ποτέ «σκληροπυρηνικό» Brexiteer ως «ταπεινό και ειλικρινά μετανιωμένο».
Το θετικό μομέντουμ αυτό συνεχίστηκε υπό την ηγεσία του Σούνακ. Τόσο η βρετανική κυβέρνηση, όσο και η Κομισιόν «πάγωσαν» σχετικές νομοθεσίες οι οποίες θα προκαλούσαν ένταση στην αντιπαλότητα των δύο πλευρών και αποφάσισαν να βελτιώσουν το ευρύτερο διπλωματικό περιβάλλον.
Η τριάδα των διπλωματών
Το πρώτο μέλος της τριάδας των διπλωματών-«αρχιτεκτόνων» της συμφωνίας ήταν ο Τιμ Μπάροου, πρώην μόνιμος εκπρόσωπος της Βρετανίας στην Ε.Ε. ο οποίος είχε πλήθος διασυνδέσεων και γνωριμιών και ο οποίος συνέθεσε μία ομάδα εργαζομένων στο υπόγειο της πρεσβείας του Η.Β. στις Βρυξέλλες.
Εκτός από τις διασυνδέσεις του Μπάροου και την ανοιχτή γραμμή που είχε με τον Βρετανό πρωθυπουργό, σημαντική ήταν και η προσπάθεια του σκληρού τεχνοκράτη Μαρκ Ντέιβις ο οποίος θεωρείται ειδικός σε ό,τι αφορά τις λεπτομέρειες του Πρωτοκόλλου, αλλά και του συνεργάτη του και πρώην επικεφαλής του Northern Ireland Office, Μπρένταν Θρέλφολ.
Τα τρία αυτά στελέχη της βρετανικής ομάδας δημιούργησαν μία ειδική τριάδα διπλωματών η οποία διαπραγματεύτηκε σοβαρά και υπεύθυνα με τους Ευρωπαίους ομόλογούς τους Ρίτσαρντ Σόστακ και Στέφανι Ρίσο.
Δευτερεύοντα αλλά σημαντικό ρόλο, σύμφωνα με το Politico, έπαιξαν και ο γραμματέας του βρετανικού Υπουργικού Συμβουλίου, Σάιμον Κέις και η έμπειρη πολιτικός Σου Γκρέι.
Διαβάστε ακόμα:
Μητσοτάκης: Θα μάθουμε τα αίτια της τραγωδίας, θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας
Σύγκρουση τρένων στη Λάρισα: «Αψυχολόγητη, λανθασμένη και επικίνδυνη» η εντολή του σταθμάρχη