Στις αρχές Αυγούστου, οι Βούλγαροι αξιωματούχοι εντόπισαν κάτι το οποίο δεν ήταν σίγουροι πως ήταν νόμιμο. Πακτωλός βαρελιών ρωσικού πετρελαίου έφταναν στη χώρα με τιμές πάνω από το όριο των $60/βαρέλι των κυρώσεων που έχει επιβάλλει η Δύση στη Ρωσία λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Η Βουλγαρία βρίσκεται σε ασυνήθιστη θέση μεταξύ των εταίρων της, αφού είχε λάβει εξαίρεση από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τις κυρώσεις, έτσι ώστε να εξασφαλίσει πως η χώρα δε θα αντιμετώπιζε σημαντικές ελλείψεις ενέργειας, παρά τη συνολική στρατηγική προσέγγιση της Δύσης.
Θα μπορούσε, όμως, η Βουλγαρία να συνεχίσει να εισάγει ρωσικό πετρέλαιο άνω του ορίου των $60/βαρέλι; Οι αξιωματούχοι προσέγγισαν την Ευρωπαϊκή Ένωση ζητώντας διευκρινίσεις, όπως ανέφερε και το Politico, λαμβάνοντας καταφατική απάντηση, με τους Ευρωπαίους να υποστηρίζουν πως «το πετρέλαιο το οποίο εισάγεται με βάση αυτές τις προϋποθέσεις δεν χρειάζεται να βρίσκεται μέχρι τα $60/βαρέλι».
Έχοντας λάβει το «πράσινο φως» από την Ε.Ε., η Βουλγαρία συνέχισε να εισάγει ρωσικό πετρέλαιο αποκλειστικά με τιμές οι οποίες κυμαίνονταν πάνω από το πλαφόν, από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο.
Η αξία των φορτίων αυτών εκτιμάται στα 640 εκατομμύρια ευρώ, όπως ανέφερε και το Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA). Τα μετρητά αυτά κατέληξαν σε ρωσικές εταιρείες ενέργειας οι οποίες συνεχίζουν να γεμίζουν τα ταμεία του Κρεμλίνου.
Το προφανές αυτό κενό των κυρώσεων είναι ενδεικτικό των ευρύτερων ελαττωμάτων τα οποία έχουν διαβρώσει τα μέτρα των Δυτικών. Τα νομικά κενά αυτά συνδυάστηκαν με την κακή εφαρμογή και το «σκιώδες εμπόριο» το οποίο εξαπλώνεται και συνεχίζει να τροφοδοτεί τη Μόσχα.
Το ρωσικό πετρέλαιο αυτό πιθανότατα καταλήγει ως καύσιμο στην ευρύτερη ευρωπαϊκή επικράτεια, αφού η όλη νομοθεσία βασίζεται σε διαφορετικά δεδομένα αναλόγως με τη χώρα της Γηραιάς Ηπείρου.
Οι κυρώσεις, σύμφωνα με το Politico, είναι καθ’ όλα αποτυχημένες. Τα έσοδα της Ρωσίας από την εξαγωγή πετρελαίου έχουν μειωθεί μόλις κατά 14% από την επιβολή των κυρώσεων. Τον περασμένο Οκτώβριο, μάλιστα, τα έσοδα της Ρωσίας από υδρογονάνθρακες έφτασαν σε υψηλό 18 μηνών.
Φαίνεται, επίσης, πως η Ε.Ε. δεν μπορεί να αντιδράσει. Το τελευταίο πακέτο κυρώσεων της Ένωσης το οποίο πρόκειται να οριστικοποιηθεί κατά τη διάρκεια συνόδου κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών δεν πρόκειται να ρίξει φως στις «σκιώδες οδούς» αυτές, όπως υποστηρίζουν οι αναλυτές.
Σύμφωνα, μάλιστα με τον ΥΠΕΞ της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλέμπα, «ο μηχανισμός των κυρώσεων λειτουργεί μόνο αν συνεχιστεί η λήψη αποφάσεων η οποία αφορά την αντιμετώπιση τρόπων με τους οποίους οι Ρώσοι μπορούν να συνεχίσουν την εξαγωγή πετρελαίου».
Το «παραθυράκι» αυτό έχει προσφέρει εκατοντάδες εκατομμύρια κερδών προς τη Μόσχα. Όπως υποστηρίζει το think tank Center for the Study of Democracy (CSD), «η κατάσταση αποδεικνύει πως η Βουλγαρία έχει βοηθήσει στην υπερκέραση των κυρώσεων από τη Μόσχα».
Η κύρια κερδισμένη είναι η μεγαλύτερη ιδιωτική ρωσική εταιρεία πετρελαίου Lukoil η οποία κυριαρχεί και στην βουλγαρική αγορά καυσίμων. Οι εξαγωγές της Lukoil προς τη Βουλγαρία, της έχουν αποφέρει πάνω από 2 δισεκατομμύρια ευρώ από τις αρχές της επιβολής των κυρώσεων, ενώ το Κρεμλίνο έχει κερδίσει 1 δισ. από τη φορολόγηση των πωλήσεων.
Πίεση και εμπόδια
Τώρα πια που η πολιτική πίεση έχει αυξηθεί, η Βουλγαρία έχει υποσχεθεί να συμπεριληφθεί στο πλάνο των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μία σημαντική πρόκληση στο πρόγραμμα αυτό είναι η ανεπαρκής εποπτεία και επιβολή των μέτρων αυτών.
Τον Οκτώβριο, πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διαπίστωσε πως η επιβολή των κυρώσεων της Ε.Ε. είναι «σποραδική» μεταξύ των 160 τοπικών αρχών, ενώ οι εκάστοτε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν «ανόμοια συστήματα εφαρμογής» τα οποία συμπεριλαμβάνουν «σημαντικές διαφορές στην εφαρμογή των κυρώσεων».
Για την επιβολή μέτρων, όμως, αναγκαία είναι και η αποκάλυψη των παραβιάσεων. Ακόμα και όσοι ασχολούνται με τη ναυτιλία έχουν μόνο περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τις συναλλαγές, σύμφωνα με το στέλεχος της Kpler, Βίκτορ Κατόνα.
Οι ασφαλιστικές, για παράδειγμα, βασίζονται σε ένα, μόνο, εταιρικό έγγραφο όσον αφορά τα φορτία πετρελαίου, στο οποίο βασίζεται και η δέσμευση πως η πώληση δε θα συμπεριλαμβάνει βαρέλια άνω των $60.
Η επερχόμενη 12η δέσμη κυρώσεων της Ε.Ε. προσπαθεί να καταπολεμήσει το πρόβλημα αυτό μέσω εφαρμογής νέων κανόνων οι οποίοι θα αναγκάσουν τους εμπόρους να αναλύουν πραγματικά τα δεδομένα αυτά.
Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όμως, ιδιαίτερα αυτές με ανεπτυγμένες ναυτιλιακές βιομηχανίες είναι επίσης απρόθυμες να αυστηροποιήσουν το ανώτατο όριο τιμών. Κατά τη διάρκεια του τελευταίου γύρου κυρώσεων, η Κύπρος, η Μάλτα και η Ελλάδα εξέφρασαν ανησυχίες σχετικά με τις εκκλήσεις για ενίσχυση των περιορισμών αυτών.
Σύμφωνα με έρευνα του CREA για λογαριασμού του Politico, 822 πλοία γεμάτα με ρωσικό πετρέλαιο μετέφεραν το φορτίο τους σε άλλα πλοία σε ευρωπαϊκά ύδατα, δη στην Ελλάδα, την Μάλτα, την Ισπανία και τη Ρουμανία. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχούσε περίπου σε 400.000 βαρέλια/ημέρα.
Βαθιά νερά
Το Κρεμλίνο, στην προσπάθειά του να αποφύγει τις κυρώσεις αυτές, έχει δημιουργήσει μία παράλληλη ναυτιλιακή αγορά η οποία γεμίζει τις τσέπες των κρατικών ενεργειακών ρωσικών εταιρειών.
Ένας «σκιώδης στόλος» παλιών δεξαμενόπλοιων έχει πια δημιουργηθεί και «οργώνει» τις θάλασσες. Τα δεξαμενόπλοια αυτά διαχειρίζονται μία σειρά από ναυτιλιακές σε χώρες όπως η Ινδία, οι οποίες αποκρύπτουν τους ιδιοκτήτες και οι οποίες ανταλάσσουν συχνά το φορτίο τους με άλλα πλοία στη θάλασσα, οι λεγόμενες και μεταφορές STS (Ship-to-ship transfers).
«Όσο οι ρωσικές συναλλαγές απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από τους δυτικούς φορείς και εμπόρους, αυτό καθιστά την παρακολούθηση και εποπτεία τους ακόμα πιο δύσκολη», όπως υποστηρίζει ο Βίκτορ Κατόνα, ο οποίος προσθέτει πως «κάθε ρωσικός τύπος πετρελαίου πια πωλείται για πάνω από το ανώτατο όριο τιμών».
Το think tank CREA, από την πλευρά του, υποστηρίζει πως μόνο το 48% των ρωσικών φορτίων αυτών μεταφέρθηκε σε δεξαμενόπλοια που ανήκουν ή είναι ασφαλισμένα σε χώρες των G7 και της Ε.Ε.
Oι ελπίδες για αλλαγή των συνθηκών αυτών, όμως, είναι χαμηλές αφού η Ινδία, η Κίνα και η Τουρκία δεν πρόκειται να συμφωνήσουν με τις κυρώσεις της Δύσης.
Στις Βρυξέλλες, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φαίνεται πως σηκώνουν, πια, τα χέρια ψηλά.
«Μέχρι τη λήψη νέων μέτρων τα οποία θα καταπολεμήσουν πραγματικά τους τρόπους με τους οποίους η Ρωσία αποφεύγει τις κυρώσεις της Δύσης, τα οικονομικά του Κρεμλίνου δεν πρόκειται να επηρεαστούν σημαντικά», ανέφερε η ερευνητής του Carnegie Russia Eurasia Center, Αλεξάντρα Προκοπένκο, προσθέτοντας πως «η τιμή του πετρελαίου είναι πλέον ο μόνος δίαυλος άσκησης πίεσης στη Ρωσία αφού, εάν η πραγματική τιμή των βαρελιών κυμαίνεται στα $40 με $50, ο Πούτιν θα δεχτεί σημαντικό πλήγμα στα οικονομικά του. Η επίτευξη αυτού του στόχου, όμως, είναι εξαιρετικά δύσκολη».
Διαβάστε ακόμα
Είσοδος στο εμφιαλωμένο νερό από Θεοδωρόπουλο, Ταμβακάκη και Καραμούζη
Louis Vuitton: Ιστορίες… καθημερινής τρέλας από μια εργαζόμενη – Πώς ξεχώριζαν τις απομιμήσεις
Κήποι βροχής: Η λύση στις αστικές πλημμύρες (pics)
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ