Μπορεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν να διαβεβαιώνει ότι δεν θα γίνει καμία εθνικοποίηση στη Ρωσία, ωστόσο κάτι τέτοιο είναι εξίσου απατηλό με τις επανειλημμένες υποσχέσεις του στο παρελθόν ότι δεν θα υπάρξει πόλεμος στην Ουκρανία.
Κι αυτό καθώς μόνο φέτος, σύμφωνα με τους FT -οι οποίοι επικαλούνται τον πρώην επικεφαλής του κέντρου διεθνούς διαφάνειας της Ρωσίας, Ίλια Σουμάνοφ- οι αρμόδιες Αρχές της χώρας έχουν κάνει κινήσεις για να αποκτήσουν τον έλεγχο 17 μεγάλων επιχειρήσεων.
Όπως επισημαίνει η βρετανική εφημερίδα, αυτό δεν αποτελεί προσπάθεια κάποιων -με αρκετό θράσος- στη Ρωσία να βγάλουν χρήματα. Στην πραγματικότητα, είναι μέρος της προσπάθειας του Βλαντίμιρ Πούτιν να αναδιανείμει τον πλούτο, παίρνοντάς τον από ανθρώπους που δεν θεωρούνται αρκετά πιστοί στο Κρεμλίνο, και να φτιάξει μια καινούργια ελίτ, η οποία θα οφείλει την ύπαρξή της, άρα και την περιουσία της, της στον Πρόεδρο της χώρας και τον στενό κύκλο του.
Αυτή η νέα ελίτ, και κυρίως οι siloviki (δηλαδή όσοι προέρχονται από τις υπηρεσίες ασφαλείας) και οι επιχειρηματικοί εταίροι τους, θα είναι οι πραγματικοί νικητές που θα βγάλει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Και σύμφωνα με τους FT, το θεμέλιο για τη σταθερότητα του καθεστώτος.
Εξάλλου, ο Βλαντίμιρ Πούτιν μεγαλώνει και αυτή η ομάδα θα επιτρέψει στο σύστημά του να επανεφεύρει τον εαυτό του, ακόμα και όταν εκείνος θα έχει φύγει από την πολιτική σκηνή.
Όπως υπενθυμίζουν οι FT, λίγο πριν τα τέλη της πρώτης θητείας του Προέδρου της Ρωσίας το 2004, οικοδομήθηκε μια ειρηνική συνύπαρξη ανάμεσα στο Κρεμλίνο και τους ολιγάρχες που είχαν φτιάξει την περιουσία τους υπό σκοτεινές συνθήκες, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Το κράτος τούς επέτρεψε να διατηρήσουν περιουσιακά στοιχεία που είχαν συσσωρεύσει τη δεκαετία του 1990 και να συνεχίσουν να ευημερούν, με αντάλλαγμα να μην αναμιχθούν στην πολιτική.
Οι Ρώσοι ολιγάρχες αποδέχθηκαν σε μεγάλο βαθμό αυτήν τη συμφωνία, ενώ η φυλάκιση του πετρελαϊκού μεγιστάνα Μιχαήλ Χοντορκόφσκι το 2003 έδειξε τι περίμενε εκείνους που θα διαφωνούσαν. Στη συνέχεια, η συμφωνία λειτούργησε σχετικά καλά και για τις δύο πλευρές: Ο Πούτιν είχε τον πλήρη έλεγχο της πολιτικής σκηνής στη Ρωσία και οι ολιγάρχες όχι μόνο κράτησαν τα περιουσιακά στοιχεία τους, αλλά επιπλέον αύξησαν την περιουσία τους χάρη στις υψηλές τιμές των εμπορευμάτων.
Σταδιακά, το Κρεμλίνο κατάφερε να επιβάλλει νέες οικονομικές απαιτήσεις στους ολιγάρχες υπό τον τίτλο «κοινωνική ευθύνη», ώστε να του αποδείξουν την πίστη τους, όμως η ελίτ δεν ήταν δυσαρεστημένη. Οι επιχειρηματίες είχαν μάθει πώς να βγάζουν χρήματα από προσοδοφόρα κρατικά συμβόλαια και είχαν τη διαβεβαίωση ότι σε μια καταστροφή όπως η παγκόσμια πιστωτική κρίση του 2008, οι κρατικές τράπεζες θα τους βοηθούσαν. Άλλωστε, το Κρεμλίνο τούς χρειαζόταν.
Σήμερα, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επανασχεδιάσει πλήρως τη συμφωνία του Πούτιν με τους ολιγάρχες, με χαρακτηριστική περίπτωση την αγωγή που κατατέθηκε τον Αύγουστο για την εθνικοποίηση εταιρείας του Αντρέι Μελνιτσένκο, ενός από τους πλουσιότερους ανθρώπους της Ρωσίας.
Ο Αντρέι Μελνιτσένκο βρίσκεται υπό το καθεστώς κυρώσεων της ΕΕ και δεν έχει καταδικάσει κατηγορηματικά τον πόλεμο. Ωστόσο, ακόμη και αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως απιστία στο σημερινό περιβάλλον Πούτιν, ενώ δεν αποκλείεται να έχουν υπάρξει αντίποινα μετά τους ισχυρισμούς του εξόριστου Ρώσου τραπεζίτη Όλεγκ Τινκόφ ότι ο Αντρέι Μελνιτσένκο «μισεί τον Πούτιν» -κάτι που ο Μελνιτσένκο αρνήθηκε.
Για κάποιους, ο πόλεμος με την Ουκρανία είναι ένα βολικό πρόσχημα για να ακυρωθούν οι προπολεμικές συμφωνίες και να βρεθούν προσοδοφόρα περιουσιακά στοιχεία. Ήδη από τον Ιανουάριο ο Πούτιν έχει αναγνωρίσει τον κρατικό έλεγχο στις στρατηγικές επιχειρήσεις ως προτεραιότητα για το γραφείο του γενικού εισαγγελέα.
Παλαιότερα, οι Ρώσοι ολιγάρχες πίστευαν ότι το να βρίσκονται υπό δυτικές κυρώσεις τούς προσέφερε μια μορφή προστασίας από τους εκβιασμούς εντός Ρωσίας. Ωστόσο, η υπόθεση Μελνιτσένκο δείχνει ότι αυτό πλέον δεν ισχύει.
Κι αυτό γιατί με τις διεθνείς κυρώσεις οι Ρώσοι ολιγάρχες γίνονται περιττοί για το Κρεμλίνο ως εργαλεία για το εξωτερικό. Ωστόσο, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι κάποιος από αυτούς θα στραφεί σύντομα εναντίον του Βλαντίμιρ Πούτιν, καθώς η ικανότητά τους να επηρεάζουν τον αγώνα εξουσίας έχει μειωθεί.
Δυτικές επιχειρήσεις όπως η Carlsberg και η Danone ήταν οι πρώτες που διαπίστωσαν ποιο είναι το νέο νομικό περιβάλλον στη Ρωσία -το οποίο θα πρέπει επίσης να λάβουν υπόψη και οι πιθανοί επενδυτές ρωσικών περιουσιακών στοιχείων από την Ασία και τον Κόλπο που αντιμετωπίζουν προβλήματα, και τους οποίους το Κρεμλίνο προσπαθεί να «πολιορκήσει».
Όσο για τους ίδιους τους Ρώσους, το κουτί (αναδιανομής) της Πανδώρας που άνοιξε ο πόλεμος του Πούτιν δεν θα χτυπήσει απλώς τους Ρώσους ολιγάρχες, αλλά τελικά θα επιστρέψει για να «εγκλωβίσει» και τους αντικαταστάτες τους. Τα θεμέλια των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας στη Ρωσία ήταν ασταθή πολύ πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, ενώ με τις αμφιλεγόμενες νέες δικαστικές αποφάσεις κλονίζονται ακόμα περισσότερο.
Διαβάστε ακόμη
BofA: Οι συναντήσεις στην Αθήνα και οι εκτιμήσεις για την ελληνική οικονομία (γραφήματα)
SpaceX: Ποιος είναι ο νέος επενδυτής-έκπληξη
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ