Η συμφωνία-ορόσημο για την καταπολέμηση της φοροαποφυγής παγκοσμίως μπορεί να μην επιτύχει, σύμφωνα με αναφορές ειδικών στο CNBC. Οι εταιρείες μπορεί να συνεχίσουν να φοροαποφεύγουν μέσω της απλής μετακίνησης των εσόδων τους σε άλλες χώρες. 

Όλα αυτά λίγες ημέρες μετά την ιστορική απόφαση των G20 για την υποστήριξη του νέου πλάνου φορολόγησης των πολυεθνικών οπουδήποτε κι αν αυτές εδρεύουν ή δραστηριοποιούνται. Η συμφωνία η οποία προωθήθηκε αρχικά από τον ΟΟΣΑ, αναμένεται να θέσει ένα μίνιμουμ εταιρικό φόρο της τάξης του 15% παγκοσμίως.

Η συμφωνία προσπαθεί να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο φορολογικό σύστημα και να το “φέρει στα μέτρα” της νέας, ψηφιακής πραγματικότητας, στοχοποιώντας επιχειρήσεις όπως Amazon, Google, Facebook και Nike, μεταξύ πολλών άλλων. Ο στόχος των ηγετών είναι η ολοκλήρωση της συμφωνίας κατά τη διάρκεια της συνάντησης των G20 στη Ρώμη, τον Οκτώβριο.

Ο Γάλλος ΥΠΟΙΚ Μπρούνο λε Μερ έχει πολλάκις περιγράψει τη συμφωνία ως «μία ιστορική φορολογική επιτυχία» υπογραμμίζοντας πως «δεν υπάρχει γυρισμός». Η ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν ανέφερε, από την πλευρά της, πως η συμφωνία «επιδεικνύει πως η συνεργασία μεταξύ των εθνών μπορεί να είναι αποτελεσματική».

Μέχρι τώρα, 132 χώρες έχουν συμφωνήσει στην πρόταση του ΟΟΣΑ, με ονομασία “Inclusive Framework”, αν και αρκετές έχουν πολλά προβλήματα με τους όρους του προγράμματος.

Ο Αλεξ Κόμπαμ, CEO του Tax Justice Network περιέγραψε τη συμφωνία ως «ιστορική» αλλά υπογράμμισε πως δε θα καταφέρει να επιβάλει δίκαιη και αποτελεσματική μεταρρύθμιση. Ο ίδιος έχει προειδοποιήσει πως η συμφωνία θα δώσει τη «μερίδα του λέοντος» των εσόδων στα πλουσιότερα μέλη του ΟΟΣΑ τη στιγμή που οι αναπτυσσόμενες οικονομίες έχουν ήδη χάσει τεράστια φορολογικά έσοδα από τα “κόλπα” των πολυεθνικών.

Ο Κόμπαμ, επίσης, δήλωσε στο CNBC πως η συμφωνία θα αποτελέσει και «την αρχή του τέλους των εταιρικών φορολογικών παραδείσων», ενώ υπογράμμισε πως «θα υπάρχουν ακόμη κίνητρα φοροαποφυγής αφού το 15% είναι καλύτερο από το 25% αλλά τα κέρδη θα μεταφέρονται σε χώρες όπως οι ΗΠΑ ή η Γαλλία αντί για μικρότερες όπως η Ιρλανδία και τα νησιά των Βερμούδων».  Επεσήμανε, μάλιστα, πως «θα υπάρξει δραματική μετάλλαξη των επιχειρηματικών μοντέλων των φορολογικών παραδείσων».

Πώς γίνεται το profit shifting

Το profit shifting (μεταφορά κερδών) είναι μια τακτική που ακολουθούν πολλές πολυεθνικές έτσι ώστε να μην πληρώνουν τους ανάλογους φόρους στις χώρες στις οποίες εδρεύουν. Οι εταιρείες μεταφέρουν τα κέρδη από τις μεγάλες αγορές τους (ΗΠΑ, Βρετανία, κ.α.) σε χώρες με χαμηλή φορολόγηση όπως η Ιρλανδία και νησιά της Καραϊβικής. Τα κέρδη αυτά, κατ’ αυτόν τον τρόπο, φορολογούνται ελάχιστα λόγω των ισχυόντων κανόνων στα κράτη αυτά (πολλές φορές και καθόλου).

Οι οικονομικοί αναλυτές υπολογίζουν πως οι χώρες χάνουν $427 δισ σε φόρους ετησίως από παρόμοιες φοροαποφυγές των πολυεθνικών.

Τα δύο σκέλη

Για την καταπολέμηση αυτού του προβλήματος ο ΟΟΣΑ έχει προτείνει ένα δισκελές πρόγραμμα. Το πρώτο σκέλος του προγράμματος στοχοποιεί τις 100 μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου με ετήσια έσοδα άνω των $20 δισ. Η φορολόγηση θα ισχύει όταν τα περιθώρια κέρδους ξεπερνούν το 10%.

Ειδικοί και οικονομολόγοι ανησυχούν πως, κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο φόρος αυτός θα ισχύσει για ένα πολύ μικρό κομμάτι των εταιρειών ενώ πολλές χώρες, ιδιαίτερα οι φτωχότερες, δε θα μπορέσουν να ανακτήσουν τα ήδη χαμένα φορολογικά τους έσοδα. Μία προϋπόθεση του πρώτου σκέλους είναι η άρση οποιωνδήποτε “οριζόντιων” φόρων προς τις εταιρείες τεχνολογίας. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, αρκετές εταιρείες οι οποίες μέχρι τώρα συμπεριλαμβάνονταν στους κανόνες φορολόγησης, θα την αποφύγουν. Αρκετά κράτη έχουν μεγαλύτερα φορολογικά έσοδα αυτή τη στιγμή σε σχέση με τα αντίστοιχα μετά την εφαρμογή της πρότασης του ΟΟΣΑ.

Το δεύτερο σκέλος είναι και η θέσπιση του μίνιμουμ φορολογίας στο 15% η οποία μπορεί να αντλήσει $275 δισ επιπλέον φορολογικών εσόδων μέσω μιας επιτυχημένης παγκόσμιας εφαρμογής.

Εκτός από την Independent Commission for the Reform of International Corporate Taxation, αρκετά κράτη όπως Ουγγαρία και Ιρλανδία έχουν επίσης κατακρίνει το δεύτερο σκέλος.

Η Κέιτ Μπάρτον, στέλεχος της EY, ανέφερε στο CNBC πως η πρόταση του ΟΟΣΑ αποτελεί ένα σημαντικό βήμα, αλλά χρειάζονται περαιτέρω διεργασίες. Για την Μπάρτον «είναι περίεργο που ο ΟΟΣΑ θέλει να προωθήσει το πρόγραμμα τόσο γρήγορα και να το εφαρμόσει το 2023». Η ίδια υπογραμμίζει πως «πολλές χώρες θα αναδιαμορφώσουν το φορολογικό τους σύστημα έτσι ώστε να επιτευχθεί μια χρυσή τομή».

Φορολογικοί παράδεισοι

Ο Κρίστιαν Χάλουμ, αναλυτής της Οxfam, ανέφερε στο CNBC πως η διπλή πρόταση του ΟΟΣΑ «κινδυνεύει να χειροτερέψει το ήδη υπάρχον φορολογικό χάσμα», ενώ προειδοποίησε πως οι χαμηλοί φόροι που κάποτε χαρακτήριζαν φορολογικούς παραδείσους μπορεί να μετατραπούν σε κάτι το κοινότυπο μετά την εφαρμογή του προγράμματος. 

«Είναι σίγουρο πως αποτελεί κακά μαντάτα για τους γνωστούς φορολογικούς παραδείσους όπως τα νησιά της Καραϊβικής και άλλα, αλλά μπορεί να βιώσουμε μια “ανακατάταξη” των φορολογικών παραδείσων, με ανεπτυγμένες χώρες όπως η Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία -μεταξύ άλλων- να βγαίνουν κερδισμένες». Εν κατακλείδι, ο Χάλουμ υποστηρίζει πως η πρόταση του ΟΟΣΑ θα οδηγήσει σε απλή αλλαγή του είδους και της τοποθεσίας των φορολογικών παραδείσων, κάτι για το οποίο υπάρχουν ήδη ενδείξεις λόγω της αυξημένης οικονομικής δραστηριότητας στα κράτη αυτά.

«Πρέπει να καταλάβουμε πως το 15% δεν αποτελεί “οριζόντιο” φόρο για όλες τις επιχειρήσεις. Υπάρχουν εξαιρέσεις. Πολλές εταιρείες θα κληθούν να πληρώσουν πολύ λιγότερο από το 15%», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.

Διαβάστε ακόμη:

Κορωνόπληκτοι: «Μακροβούτι» σε 72 δόσεις για τα χρέη της διετίας 2020-21

Αεροπορικό ταξίδι στα νησιά: Πώς θα ταξιδεύουν οι επιβάτες – Ποια τα απαιτούμενα έγγραφα

e-ΕΦΚΑ: Τι εισφορές πληρώνουν οι μισθωτοί με μπλοκάκι – Πώς θα κάνουν δήλωση