Στη «Μέκκα» του λόμπινγκ, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και πιο συγκεκριμένα στο κέντρο της Ουάσινγκτον, κυκλοφορεί η φράση: «Αν δεν είσαι στο τραπέζι, θα είσαι στο μενού». Χρησιμοποιείται για να αποτυπώσει τη σημασία που δίνουν όλοι οι μεγάλοι παίκτες -οικονομίας, πολιτικής και κοινωνίας- στο να έχουν μια οργανωμένη παρουσία στα κέντρα λήψης αποφάσεων.
Το λόμπινγκ δεν είναι ούτε καινούργιο, ούτε περιορισμένο σε ελάχιστους εκλεκτούς, ωστόσο καλύπτεται, πολλές φορές, από πέπλο μυστηρίου και οσμή διαφθοράς.
Για τον λόγο αυτόν, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) έχει επανειλημμένως προσπαθήσει να πείσει τα 38 κράτη – μέλη του να υιοθετήσουν συγκεκριμένους κανόνες, μέσα στους οποίους θα διενεργείται η λειτουργία του λόμπινγκ, επισημαίνοντας τους νέους παίκτες που έχουν μπει τα τελευταία χρόνια στο παιχνίδι (κυρίως τις ΜΚΟ) και τις αθέμιτες πρακτικές που ακολουθούν.
Ποιοι και γιατί κάνουν λόμπινγκ
«Το λόμπινγκ ως τρόπος επηρεασμού και ενημέρωσης των κυβερνήσεων, αποτελεί μέρος της δημοκρατίας εδώ και τουλάχιστον δύο αιώνες», αναφέρει το άρθρο «Lobbying in the 21st Century: Transparency, Integrity and Access» του ΟΟΣΑ. Ο όρος «lobbying» έχει παραδοσιακά οριστεί ως η «προφορική ή γραπτή επικοινωνία με έναν δημόσιο λειτουργό για να επηρεάσει τη νομοθεσία, την πολιτική ή τις διοικητικές αποφάσεις» (OECD, 2010).
Ωστόσο, οι δρόμοι μέσω των οποίων οι ομάδες συμφερόντων επηρεάζουν τις κυβερνήσεις εκτείνονται πέρα από αυτόν τον ορισμό και έχουν εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο όσον αφορά στους εμπλεκόμενους φορείς και τις πρακτικές, αλλά και στο πλαίσιο στο οποίο λειτουργούν. Αυτοί οι φορείς, οι πρακτικές και το πλαίσιο περιλαμβάνουν
- Επιρροή των κυβερνητικών πολιτικών από και μέσω μη κυβερνητικών οργανώσεων. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ) είναι μία από τις μεγαλύτερες και πιο διαφορετικές ομάδες μη κρατικών φορέων που επηρεάζουν τις διαδικασίες χάραξης πολιτικής. Οι οργανώσεις αυτές λαμβάνουν κεφάλαια, συχνά από εταιρείες, κυβερνήσεις ή ιδιώτες, και εκπροσωπούν συγκεκριμένα συμφέροντα και πολιτικές θέσεις (Colli and Adriaensen, 2018).
- Επιρροή μέσω ακαδημαϊκών ιδρυμάτων (πανεπιστήμια και πανεπιστημιακά ερευνητικά κέντρα) ή γνωστών εμπειρογνωμόνων και επαγγελματιών που μπορούν να διαμορφώσουν σημαντικές συζητήσεις για βασικές πολιτικές ή/και να παράγουν αποτελέσματα ευνοϊκά για ορισμένα συμφέροντα
- Επιρροή μέσω δεξαμενών σκέψης και άλλων ινστιτούτων πολιτικής που παρέχουν γνώσεις και προτείνουν λύσεις για συγκεκριμένα ζητήματα πολιτικής
- Επιρροή ξένων κυβερνήσεων και των συνδεδεμένων με αυτές οργανισμών, όπως κρατικές εταιρείες, κρατικά χρηματοδοτούμενες ΜΚΟ και ομάδες μέσων ενημέρωσης, καθώς και πολιτιστικές ενώσεις
- Δραστηριότητες λόμπινγκ μέσω της σύναψης συμβάσεων με επαγγελματικές εταιρείες δημοσίων σχέσεων, δικηγορικά γραφεία και αυτοαπασχολούμενους λομπίστες. Αυτές οι εταιρείες ή τα άτομα, συνήθως εγκατεστημένα σε βασικούς κόμβους λήψης αποφάσεων, έχουν βαθιά γνώση των διαδικασιών χάραξης πολιτικής σε μια δεδομένη χώρα και είναι σε θέση να περιηγηθούν καλύτερα στις διαδρόμους της νομοθετικής εξουσίας
- Λόμπινγκ απευθείας από τις εταιρείες, συνήθως μέσω ειδικών τμημάτων κυβερνητικών ή δημόσιων υποθέσεων
- Έμμεσο λόμπινγκ μέσω βιομηχανικών ή εμπορικών ενώσεων
- Συνεισφορές σε πολιτικά κόμματα, υποψηφίους και προεκλογικές εκστρατείες, μεταξύ άλλων μέσω επαγγελματικών ενώσεων και τρίτων οργανώσεων
- Αυξημένη χρήση των παραδοσιακών και κοινωνικών μέσων ενημέρωσης για τη διαμόρφωση πολιτικών συζητήσεων, την ενημέρωση, παραπληροφόρηση ή την πειθώ του κοινού, ώστε το κοινό να ασκεί πίεση στους φορείς χάραξης πολιτικής και να επηρεάζει έμμεσα τη διαδικασία λήψης αποφάσεων
- Η χρήση δώρων και αμοιβών για την έμμεση επιρροή επιστημόνων, επαγγελματιών και υπευθύνων χάραξης πολιτικής
- Μετακίνηση δημόσιων λειτουργών, στελεχών επιχειρήσεων και εμπειρογνωμόνων μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα (το λεγόμενο φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας / revolving door»)
- Συμμετοχή σε καθιερωμένους θεσμούς, όπως οι κυβερνητικές συμβουλευτικές ομάδες και οι ομάδες εμπειρογνωμόνων ή οι κοινοβουλευτικές δια-ομάδες.
Ποιοι ξοδεύουν τα περισσότερα
Το λόμπινγκ είναι πιο σημαντικό σε ορισμένους τομείς από ό,τι σε άλλους. Για παράδειγμα, πάνω από το ένα τέταρτο (28%) των συνολικών εταιρικών δαπανών άσκησης πίεσης σε ομοσπονδιακό επίπεδο στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2020 προήλθε από τις βιομηχανίες φαρμάκων, ηλεκτρονικών ειδών, ασφαλειών, ακινήτων, πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Οι δαπάνες άσκησης πίεσης είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένες μεταξύ βασικών τομέων – Οι έξι μεγαλύτεροι κλάδοι σε συνολικές δαπάνες για άσκηση πίεσης και οι δέκα μεγαλύτεροι δαπανητές (μερίδιο των συνολικών δαπανών)
Πηγή: Calculations by the Center for Responsive Politics, based on data from the US Senate Office of Public Records.
Οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας έχουν αυξήσει σημαντικά τις δαπάνες τους για άσκηση πίεσης τα τελευταία χρόνια και έχουν γίνει σημαντικοί φορείς άσκησης πίεσης σε κομβικά κέντρα, όπως η Ουάσινγκτον και οι Βρυξέλλες.
Στόχος τους είναι να επηρεάσουν τις πολιτικές συζητήσεις σχετικά με τη φορολογία, την ουδετερότητα του δικτύου, την προστασία της ιδιωτικής ζωής των καταναλωτών, την προστασία των δεδομένων και τον ανταγωνισμό.
Τα πιο στοχευμένα χαρτοφυλάκια στις συναντήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τους λομπίστες (2014-19)
Πηγή: Transparency International, Integrity Watch
Προκειμένου να μειωθούν τα φαινόμενα διαφθοράς και οι «γκρίζες ζώνες», ο ΟΟΣΑ έχει προτείνει σειρά μέτρων, που περιλαμβάνονται στην έκθεση «Αρχές του ΟΟΣΑ για τη διαφάνεια και την ακεραιότητα στο lobbying» (Recommendation of the Council on Principles for Transparency and Integrity in Lobbying). Οι βασικότερες είναι:
- Δημιουργία ενός αποτελεσματικού και δίκαιου πλαισίου για διαφάνεια και πρόσβαση
Οι χώρες θα πρέπει να παρέχουν σε όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς δίκαιη και ισότιμη πρόσβαση στην ανάπτυξη και εφαρμογή των δημόσιων πολιτικών. Οι χώρες θα πρέπει να ορίζουν με σαφήνεια τους όρους «λόμπινγκ» και «λομπίστας» όταν εξετάζουν ή αναπτύσσουν κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές
- Ενίσχυση της διαφάνειας
Οι χώρες θα πρέπει να παρέχουν επαρκή βαθμό διαφάνειας, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι δημόσιοι λειτουργοί, οι πολίτες και οι επιχειρήσεις λαμβάνουν επαρκείς πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες άσκησης πίεσης. Οι χώρες θα πρέπει να δίνουν τη δυνατότητα στους ενδιαφερόμενους φορείς -συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των επιχειρήσεων, των μέσων ενημέρωσης και του κοινού- να ελέγχουν τις δραστηριότητες άσκησης πίεσης.
- Προώθηση μιας κουλτούρας ακεραιότητας
Οι χώρες θα πρέπει να προωθήσουν μια κουλτούρα ακεραιότητας στους δημόσιους οργανισμούς και στη λήψη αποφάσεων, παρέχοντας σαφείς κανόνες και κατευθυντήριες γραμμές συμπεριφοράς για τους δημόσιους υπαλλήλους. Οι λομπίστες θα πρέπει να συμμορφώνονται με τα πρότυπα επαγγελματισμού και διαφάνειας και μοιράζονται την ευθύνη για την προώθηση μιας κουλτούρας διαφάνειας και ακεραιότητας.
- Μηχανισμοί για την αποτελεσματική εφαρμογή, συμμόρφωση και επανεξέταση
Οι χώρες θα πρέπει να επανεξετάζουν σε περιοδική βάση τη λειτουργία των κανόνων και των κατευθυντήριων γραμμών τους σχετικά με το lobbying και να προβαίνουν στις απαραίτητες προσαρμογές υπό το πρίσμα της εμπειρίας.
Διαβάστε ακόμη
Η Ευρώπη επιστρέφει στις τιμές ρεύματος προ κρίσης – H Ελλάδα έχει και σήμερα το ακριβότερο ρεύμα
Έκτακτη συνεδρίαση της Κομισιόν μετά την έκρηξη κρουσμάτων κορωνοϊού στην Κίνα
Σεισμός στην Εύβοια: Σε ετοιμότητα ο κρατικός μηχανισμός για το ρήγμα που «ξύπνησε» με τα 4,9 Ρίχτερ