Οι εκκλήσεις για επιβολή φόρου πλούτου στους δισεκατομμυριούχους κερδίζουν και πάλι την προσοχή των αναλυτών μετά τη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ότι θα επιβάλει έναν νέο φόρο στους πλουσιότερους της χώρας αν επανεκλεγεί τον Νοέμβριο.

Περιγράφοντας τις προτάσεις του για τον προϋπολογισμό του 2025 τη Δευτέρα, ο Μπάιντεν έβαλε στο στόχαστρο τους βαθύπλουτους και επανέλαβε τα σχέδια για επιβολή φόρου 25% στους Αμερικανούς με πλούτο άνω των 100 εκατομμυρίων δολαρίων.

«Κανένας δισεκατομμυριούχος δεν θα πρέπει να έχει χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή από έναν δάσκαλο, έναν εργάτη, έναν νοσοκόμο», δήλωσε ο Μπάιντεν.

Τα σχέδια αυτά, που είχαν ήδη περιγραφεί στον προϋπολογισμό του Προέδρου για το 2024, αναζωπύρωσαν μια συζήτηση δεκαετιών για το πώς θα πρέπει να υπολογίζεται καλύτερα ο πλούτος των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου.

Το θέμα έχει αποκτήσει νέα σημασία φέτος, ωστόσο, καθώς οι κυβερνήσεις παγκοσμίως αναζητούν νέους τρόπους για να αντιμετωπίσουν την ανισότητα του πλούτου.

Τον περασμένο μήνα, οι υπουργοί Οικονομικών που συναντήθηκαν στη σύνοδο κορυφής του γκρουπ των G20 στη Βραζιλία δήλωσαν ότι μελετούν σχέδια για έναν παγκόσμιο ελάχιστο φόρο για τους 3.000 δισεκατομμυριούχους ανά τον κόσμο, ώστε να διασφαλιστεί ότι το 0,1% του πληθυσμού αυτού θα καταβάλει το δίκαιο μερίδιο που του αναλογεί στην κοινωνία.

Τέτοιες ιδέες έχουν ακόμη και την υποστήριξη ορισμένων από τους πλουσιότερους του κόσμου. Στις αρχές του 2024, ένα αυξανόμενο δίκτυο των λεγόμενων «Πατριωτών Εκατομμυριούχων» υπέγραψε ανοιχτή επιστολή προς τους παγκόσμιους ηγέτες, ζητώντας υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους. Ανάμεσα στους 260 υπογράφοντες ήταν η κληρονόμος της Disney, Άμπιγκειλ Ντίσνεϊ και ο πρωταγωνιστής της δημοφιλούς σειράς «Succession», Μπράιαν Κοξ. 

«Αυτό έχει να κάνει με την μεγαλύτερη συνεισφορά των πλουσίων στην κοινωνία με τρόπο βάσει του οποίου θα είναι περήφανοι που το κάνουν», δήλωσε στο CNBC ο επιχειρηματίας και συνυπογράφων της επιστολής, Φιλ Γουάιτ.

Ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες διχάζονται σχετικά με την αποτελεσματικότητα ενός φόρου πλούτου και το πόσο εφικτός είναι στην πραγματικότητα.

Τι είναι ο φόρος πλούτου;

Ο φόρος πλούτου είναι ένας φόρος ευρείας βάσης επί της αξίας όλων -ή των περισσότερων- εκ των περιουσιακών στοιχείων που ανήκουν σε ένα άτομο ή νοικοκυριό, όπως μετρητά, ακίνητα, οχήματα, κοσμήματα και άλλα πολύτιμα αντικείμενα.

Σε αντίθεση με τον φόρο εισοδήματος, ο οποίος επιβαρύνει τις ετήσιες αποδοχές και τον φόρο κεφαλαιακών κερδών, ο οποίος επιβάλλεται στα κέρδη που προκύπτουν από την πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου, ο φόρος πλούτου θεωρείται ως ένας πιο γενικευμένος τρόπος λογιστικής καταγραφής του συνολικού πλούτου ενός ατόμου.

Τέτοιοι φόροι ήταν κάποτε σημαντικοί στην Ευρώπη, αν και η εφαρμογή τους μειώθηκε τον 21ο αιώνα εν μέσω ερωτημάτων σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους και μιας ευρύτερης στροφής προς χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές.

Από το 2024, λίγες χώρες επιβάλλουν κάποια μορφή φόρου περιουσίας. Όμως, όλο και περισσότερες χώρες υιοθετούν την ιδέα. Η Κολομβία εισήγαγε φόρο περιουσίας το 2022 και η κυβέρνηση της Σκωτίας είναι μεταξύ άλλων που έχουν καταθέσει προτάσεις.

Μαζική εκροή χρημάτων

Οι ειδικοί σε θέματα φορολογίας σημειώνουν, ωστόσο, ότι ακόμη και καλά σχεδιασμένες πολιτικές φορολόγησης του πλούτου μπορεί να είναι δύσκολο να εφαρμοστούν στην πράξη, με ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με το ποιά περιουσιακά στοιχεία πρέπει να φορολογούνται και ποιός πρέπει να είναι υπεύθυνος για την αξιολόγηση της αξίας τους.

Πράγματι, το ενδεχόμενο αλλαγής της συμπεριφοράς των φορολογούμεων είναι ένα από τα κυριότερα επιχειρήματα που προβάλλονται κατά των φόρων πλούτου. Οι επικριτές επισημαίνουν τον αυξημένο κίνδυνο φυγής του πλούτου μεταξύ άλλων σε φορολογικούς παραδείσους, γεγονός που υπονομεύει τις αρχικές προσπάθειες για την ενίσχυση των κρατικών ταμείων.

Το 2022, όταν η Νορβηγία αύξησε τον φόρο πλούτου για τους κατοίκους με περιουσιακά στοιχεία άνω των 20 εκατομμυρίων νορβηγικών κορωνών (1,8 εκατομμύρια δολάρια), πολλοί κατέφυγαν στην Ελβετία. 

Οι ερευνητές διχάζονται σχετικά με τους κινδύνους φυγής κεφαλαίων από έναν φόρο πλούτου, με ορισμένους να υποστηρίζουν ότι οι εκροές μετρητών θα ήταν περιορισμένες. Ωστόσο, εγείρουν άλλες ανησυχίες σχετικά με το κόστος μιας τέτοιας πολιτικής και την ικανότητά της να αναδιανέμει τον πλούτο.

Τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι ο φόρος πλούτου αντιπροσωπεύει μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των συνολικών φορολογικών εσόδων στις χώρες όπου έχει εφαρμοστεί. Συχνά τα έσοδα αυτά δεν έχουν αυξηθεί πολύ με την πάροδο του χρόνου.

Ανισότητα

Παρ’ όλα αυτά, οι υποστηρικτές υποστηρίζουν ότι τα έσοδα που θα προκύψουν από έναν φόρο περιουσίας θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα σημαντικό βήμα για την καταπολέμηση της ανισότητας του πλούτου.

Η παγκόσμια ανισότητα του πλούτου έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με το πλουσιότερο 1% να έχει αποσπάσει τα 2/3 όλου του νέου πλούτου που δημιουργήθηκε από το 2020, σύμφωνα με την Oxfam. Το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού κατέχει σήμερα μόλις το 2% του συνολικού καθαρού πλούτου, ενώ το πλουσιότερο 10% κατέχει το 76%. Από αυτό, το πλουσιότερο 1% κατέχει περίπου τα 2/3.

Σύμφωνα με τις προτάσεις του Μπάιντεν, ένας φόρος 25% σε όσους έχουν πάνω από 100 εκατομμύρια δολάρια θα μπορούσε να συγκεντρώσει 500 δισεκατομμύρια δολάρια σε 10 χρόνια για να βοηθήσει στη χρηματοδότηση παροχών όπως η παιδική φροντίδα και η γονική άδεια επί πληρωμή. Αυτό θα αύξανε τον μέσο φορολογικό συντελεστή για τους 1.000 δισεκατομμυριούχους της Αμερικής από το 8,2% και θα τον έφερνε σε ευθυγράμμιση με το 25% που πληρώνουν οι μέσοι Αμερικανοί εργαζόμενοι, σύμφωνα με τον Μπάιντεν.

Ακόμη και ένας φόρος 2% για τους 2.756 γνωστούς δισεκατομμυριούχους του κόσμου θα μπορούσε να συγκεντρώσει 250 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με έκθεση του 2023 από το ανεξάρτητο ερευνητικό εργαστήριο EU Tax Observatory, το οποίο υποστηρίζει τις εκκλήσεις για έναν παγκόσμιο φόρο πλούτου.

Μια ξεχωριστή έκθεση της Oxfam το 2023 πρότεινε ότι ένας φόρος 5% στους πολυεκατομμυριούχους και δισεκατομμυριούχους του κόσμου θα μπορούσε να συγκεντρώσει 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αρκετά για να βγάλουν 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια.

Ομάδες όπως οι «Πατριώτες Εκατομμυριούχοι» λένε ότι αυτό αποτελεί μέρος των δεδηλωμένων στόχων τους. Μια δημοσκόπηση του 2024 από τους Patriotic Millionaires διαπίστωσε ότι περισσότεροι από τους μισούς (58%) εκατομμυριούχους από τις χώρες του γκρουπ των G20 υποστηρίζουν έναν φόρο 2% επί του πλούτου άνω των 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Τα τρία τέταρτα (74%) δήλωσαν ότι υποστηρίζουν υψηλότερους φόρους για τους πλούσιους γενικά.

Διαβάστε ακόμη

Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ