Ο Έλληνας οικονομολόγος Μίνως Ζομπανάκης ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 92 ετών στις 22 Δεκεμβρίου του 2018, ήταν ο «πνευματικός πατέρας» του London Interbank Offered Rate (LIBOR) ενώ μετέτρεψε το Λονδίνο σε παγκόσμιο οικονομικό κέντρο τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Σημειωτέον πως το LIBOR είναι το επιτόκιο προσφοράς στο οποίο οι μεγάλες διεθνείς τράπεζες στο Λονδίνο δανείζονται κεφάλαια (ευρωδολάρια) μεταξύ τους.
Χρησιμοποιείται επίσης σαν επιτόκιο αναφοράς για τον καθορισμό πολλών άλλων κυμαινόμενων επιτοκίων σε πολλές αγορές του κόσμου. Ως διατραπεζικό επιτόκιο, το LIBOR, είναι εξαιρετικά σημαντικό γιατί προσφέρει μία εκτίμηση στις τράπεζες όσον αφορά το οριακό κόστος άντλησης νέων κεφαλαίων. Η διατραπεζική αγορά δίνει την δυνατότητα στις τράπεζες να εξισορροπήσουν την εισροή καταθέσεων με τη ζήτηση για δάνεια.
Ο «χωριάτης από την Κρήτη»
O Ζομπανάκης, σύμφωνα με τη Telegraph, αρεσκόταν στο να περιγράφει τον εαυτό του ως «χωριάτη από την Κρήτη», αλλά ως επικεφαλής του λονδρέζικου υποκαταστήματος της αμερικανικής τράπεζας Manufacturers Hanover («Manny Hanny»), ήταν ένας από τους επίλεκτους της τραπεζικής ελίτ της βρετανικής πρωτεύουσας ο οποίος αναδιαμόρφωσε τους κανόνες του διεθνούς χρηματοοικονομικού συστήματος.
«Ήταν ψηλός, δραστήριος και είχε εξαιρετικές ικανότητες», υπογράμμισε ένας εκ των επικριτών του, προσθέτοντας πως «γνώριζε επίσης πως να προωθεί τον εαυτό του και τις ιδέες του».
Ο Μίνως Ζομπανάκης αναγνώρισε από νωρίς τη «δύναμη» των καταθέσεων σε δολάρια εκτός των ΗΠΑ και κατάφερε να τα χρησιμοποιήσει για την σύναψη ενός κοινοπρακτικού δανείου ύψους $80 εκατ. με τον Σάχη της Περσίας το 1969. Την επόμενη χρονιά, συνομίλησε με τον επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Ιταλίας και τον διαβεβαίωσε πως «εάν ανησυχείτε για την εκροή κεφαλαίων ύψους $2 δισ. – $3 δισ. από το ιταλικό τραπεζικό σύστημα, τότε γιατί να μην τα επιστρέψουμε πάλι στη χώρα; Σας υπόσχομαι πως θα αντλήσω $300 εκατομμύρια».
Η υπόσχεσή του δεν ήταν «κούφια», αφού σύντομα άντλησε τα κεφάλαια αυτά μέσω 5ετούς συμβολαίου δανεισμού για τη δημόσια επενδυτική εταιρεία Istituto Mobiliare Italiano. Το πλάνο του είχε τόσο μεγάλη επιτυχία που ακολουθήθηκε ως παράδειγμα και από πολλούς άλλους δανειστές.
Από τις Καλύβες στα «παλάτια»
Ο Μίνως Ανδρέας Ζομπανάκης γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου του 1926 στις Καλύβες της Κρήτης και ήταν ένα από τα 7 παιδιά του Δημάρχου του χωριού. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο Μίνως ταξίδεψε στην Αθήνα και προσπάθησε να σπουδάσει αλλά αντ’ αυτού ξεκίνησε να εργάζεται σε λαχαναγορά για να βγάλει τα προς το ζην.
Όταν οι Βρετανοί στρατιώτες απελευθέρωσαν τη χώρα το 1944, έπιασε κουβέντα με έναν Άγγλο αξιωματικό που συνάντησε στον δρόμο, εντυπωσιάζοντάς τον με τα αγγλικά του (σ.σ. ο Μίνως ήταν αυτοδίδακτος). Ο αξιωματικός τον πήρε μαζί του στην Καλαμάτα, όπου ο «χωριάτης από την Κρήτη» εργάστηκε για την αμερικανική αποστολή που είχε έρθει στην Ελλάδα στο πλαίσιο του Δόγματος Τρούμαν.
Στα χρόνια του Εμφυλίου συνελήφθη δύο φορές και γλίτωσε την εκτέλεση την τελευταία στιγμή. Το θάνατο απέφυγε και στην Κορέα όπου, ως στρατιώτης στο ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, ήταν ο μοναδικός επιζών της περιπολίας του μετά από ενέδρα.
Μετά από τη θητεία του στον Ελληνικό Στρατό, ο Ζομπανάκης έπιασε δουλειά ως διερμηνέας για την Τράπεζα της Ελλάδος στην Επιτροπή Επαλήθευσης των Λογαριασμών του Σχεδίου Μάρσαλ στην Ουάσιγκτον. Χωρίς κάποιο επίσημο δίπλωμα, όμως, ο Μίνως έκανε μία εξαιρετικά γενναία και κατά πολλούς απέλπιδα προσπάθεια, χτυπώντας την πόρτα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ. Όπως είχε αναφέρει και ο ίδιος σε παλαιότερη συνέντευξή του, «ζήτησα να με δοκιμάσουν και τελικά βγήκα από εκεί με δύο μάστερ. Παρακολούθησα και μαθήματα διδακτορικού, αλλά δεν προχώρησα στη διατριβή διότι δεν με ενδιέφερε η ακαδημαϊκή καριέρα». Το 1955 παντρεύτηκε την Πία Αλεξάκου, με την οποία μεγάλωσαν δύο παιδιά, τον Ανδρέα και τον Κωστή.
Στα τέλη της δεκαετίας του ‘50 ο Ζομπανάκης έγινε αντιπρόσωπος της τράπεζας Manufacturers Hanover Trust (η οποία αργότερα έγινε μέρος της JPMorgan Chase) για τον κλάδο που αφορούσε την Ευρώπη, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή (αγορές EMEA) με έδρα τη Ρώμη.
Μετά από τη «Manny Hanny» ο Ζομπανάκης εργάστηκε στην First Boston and Blyth Eastman Dillon και αργότερα ως σύμβουλος στην Chase Manhattan με ειδίκευση στις αγορές ΕΜΕΑ.
Ο Ζομπανάκης, πάντως, είχε ασκήσει και σφοδρή κριτική στην εξέλιξη της αγοράς η οποία κατά τον ίδιο είχε γίνει επισφαλής και επικίνδυνη τόσο για το χρηματοοικονομικό σύστημα, όσο και για τους καταναλωτές: «Το Libor απευθυνόταν σε συνθήκες εντελώς διαφορετικές από τις σημερινές, καθώς τότε κανείς δεν διανοούνταν ότι ο δανεισμός θα ενέχει στοιχεία απάτης […] Η αγορά ήταν μικρή και τη διαχειρίζονταν λίγοι και τζέντλεμεν».
Ο Μίνως Ζομπανάκης αρνήθηκε την πρόταση να γίνει πρωθυπουργός επί χούντας, ενώ περιορίστηκε σε ρόλο άμισθου συμβούλου του Κωνσταντίνου Καραμανλή, του Ανδρέα Παπανδρέου και του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, όταν αυτοί διετέλεσαν πρωθυπουργοί.
Διαβάστε ακόμη
Έναρξη ατομικής επιχείρησης με πέντε κλικ από τον υπολογιστή
Πλειστηριασμοί: Το Γηροκομείο Αθηνών και το «φιλέτο» της Στησιχόρου (pic)