Η κυβέρνηση Τραμπ εκπονεί νέους αμφιλεγόμενους κανονισμούς οι οποίοι θα επιτρέψουν στις ΗΠΑ να επιβάλλουν τιμωρητικούς δασμούς για αγαθά από χώρες που κατηγορούνται ότι έχουν υποτιμημένα νομίσματα, όπως αναφέρει ανακοίνωση του αμερικανικού υπουργείου εμπορίου.

Η αλλαγή θα επιτρέψει στις ΗΠΑ όχι απλά να καταγγέλλουν άλλες χώρες για χειραγώγηση συναλλαγματικών ισοτιμιών (όπως έχουν κάνει για την Κίνα και την Ιαπωνία) αλλά και να λαμβάνουν μέτρα. Έτσι όμως θα μετατραπεί η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος – με τζιρο μεγαλύτερο των έξι τρισεκατομμυρίων δολαρίων την ημέρα σε ένα νέο πεδίο μάχης οικονομικής και εμπορικής διαμάχης.

Συγκεκριμένα, οι ΗΠΑ θα μπορούν να επιβάλλουν αντισταθμιστικούς δασμούς σε εμπορεύματα από χώρες που κατηγορούνται ότι χειραγωγούσαν τα νομίσματά τους, ακόμη και σε περιπτώσεις που δεν διαπιστώθηκε επισήμως ότι ήταν ένοχοι αυτού από το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών.

Οι προηγούμενοι πρόεδροι δεν είχαν ανταποκριθεί σε παλαιότερες προσκλήσεις του Κογκρέσου και ορισμένων βιομηχανίων να κάνουν κάτι ανάλογο, υπό τον φόβο ότι μια τέτοια αμερικανική πρωτοβουλία θα μπορούσε να οδηγήσει σε νομισματικό πόλεμο.

Χειραγώγηση συναλλάγματος

Μετά από την παγκόσμια οικονομική κρίση πριν από μια δεκαετία, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής σε χώρες όπως η Βραζιλία κατηγόρησαν τις ΗΠΑ και την Ομοσπονδιακή Τράπεζα ότι χρησιμοποιούν τη νομισματική πολιτική για να αποδυναμώσουν το δολάριο για να βοηθήσουν στην ταχύτερη ανάκαμψη στις ΗΠΑ.

Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει κατηγορήσει εδώ και πολύ καιρό την Κίνα και άλλες χώρες ότι κάνουν το ίδιο: Οι αξιωματούχοι του υπουργείου εμπορίου παρουσίασαν την σκλήρυνση της αμερικανικής στάσης ως υλοποίηση της προεκλογικής υπόσχεσης περί αντιμετώπισης της χειραγώγησης των νομισμάτων σε όλο τον κόσμο.

«Ο Κανονισμός Νομισμάτων είναι ένα σημαντικό βήμα για να εξασφαλιστεί ότι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές θεραπεύονται με τον πρέποντα τρόπο», είπε ο υπουργός Εμπορίου Γουίλμπορ Ρος σε δήλωση του. «Ενώ οι προηγούμενοι πρόεδροι δεν τόλμησαν να αντιμετωπίσουν τις επιδοτήσεις των ξένων νομισμάτων, η κυβέρνηση Τραμπ λαμβάνει μέτρα για να εξισορροπήσει τις συνθήκες ανταγωνισμού για τις αμερικανικές επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους”.

Πως θα λειτουργήσει το νέο μέτρο

Ο νέος κανόνας, ο οποίος συνάντησε αντίδραση από το ίδιο το αμερικανικό υπουργείο οικονομικών όταν πρωτο-προτάθηκε τον Μάιο του 2019, θα επιτρέψει σε αμερικανικές εταιρείες να υποβάλλουν καταγγελίες στο υπουργείο εμπορίου σχετικά με συγκεκριμένα εισαγόμενα προϊόντα τα οποία θεωρούν ότι βοηθούνται από τη χαμηλή ισοτιμία στη χώρα προέλευσης – ως μια μορφή αθέμιτης επιδότησης. Θα δώσει επίσης στη κυβέρνηση τη δυνατότητα να εξετάζει αυτεπάγγελτα περιπτώσεις, αν το επιλέξει.

Έτσι όμως η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα είναι και ενάγων και δικαστής και κριτής και εκτελεστής αποφάσεων σε νομισματικές αντιπαραθέσεις. 

Το Τμήμα Εμπορίου έθεσε κάποια όρια στις νέες του εξουσίες – είπε για παράδειγμα ότι δε θα αξιολογεί την νομισματική πολιτική μιας ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας ή νομισματικής αρχής για να καθορίσει εάν οι ξένες κυβερνήσεις είχαν ενεργήσει ακατάλληλα για να εξασθενήσουν τα νομίσματα.

“Προειδοποίηση”

Ωστόσο, η ανακοίνωση του υπουργείου αφήνει περιθώριο μονομερούς δράσης – ακόμη και αν το υπουργείο οικονομικών, το οποίο εκδίδει σχετική έκθεση δύο φορές το χρόνο για τα τεχνητά αδύναμα νομίσματα, έχει αντίθετη άποψη

«Αυτό αποτελεί μια προειδοποίηση προς τις χώρες-εταίρους των ΗΠΑ ότι κάθε σημαντική εξασθένιση των νομισμάτων τους σε σχέση με το δολάριο θα μπορούσε να προκαλέσει αντίποινα», είπε ο ο Έσβαρ Πράσαντ, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Cornell και συγγραφέας βιβλίων για την άνοδο του δολαρίου και του Κινεζικού ρενμίνμπι (γουάν).

Ο νέος κανόνας φάνηκε να έρχεται σε αντίθεση με την εισήγηση αξιωματούχου του υπουργείου οικονομικών, ο οποίος δήλωσε τον περασμένο Ιούνιο ότι τα συμπεράσματα του υπουργείου εμπορίου θα πρέπει να είναι σύμφωνα με την εξαμηνιαία έκθεση συναλλάγματος του υπουργείου οικονομικών που υποβάλλεται στο Κογκρέσο.

Στην ανακοίνωση του υπουργείου εμπορίου όμως γίνεται σαφές ότι θα κρατήσει το ίδιο την τελική αρμοδιότητα να αποφασίσει εάν η αξία ενός νομίσματος ενσωματώνει αθέμιτη επιδότηση για τους εξαγωγείς της χώρας αυτής.

Εσωτερικές αντιδράσεις

Ο τελικός κανόνας που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα επέστησε την ανησυχία ορισμένων πρώην αξιωματούχων των ΗΠΑ

«Αυτή είναι μια μονομερής πολιτική που θα βάλει απέναντί μας χώρες σε όλο τον κόσμο», δήλωσε ο Μαρκ Σομπέλ, πρώην αξιωματούχος του υπουργείου οικονομικών. Επιπλέον μπορεί να κριθεί ασύμβατο με τις αρχές και τις δεσμεύσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, είπε ο Σόμπελ, αν και το Τμήμα Εμπορίου υπερασπίζεται τη θέση του λέγοντας ότι «δεν υπάρχει κανόνας του ΠΟΕ που να απαγορεύει την επιβολή αντισταθμιστικών δασμών στις επιδοτήσεις που παρέχονται μέσω πρακτικών συναλλάγματος».

Η ανακοίνωση του αμερικανικού υπουργείου εμπορίου προκαλεί αντιδράσεις – και κριτική ότι ο Τραμπ μετατρέπει το δολάριο σε όπλο. Προκαλεί δε εντύπωση μάλιστα ότι οι πρακτικές τις οποίες ο κανόνας θέλει να πατάξει δεν είναι ξένες προς τον Ντόναλντ Τραμπ: έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να ρίξει την ισοτιμία του δολαρίου με δηλώσεις, ενώ έχει κατηγορήσει πολλές φορές την ομοσπονδιακή τράπεζα ότι το κρατά υπερβολικά υπερτιμημένο εις βάρος των αμερικανών παραγωγών και εξαγωγέων.

Σε κάθε περίπτωση η ανακοίνωση της κυβέρνησης  Τραμπ οδηγεί την εμπορική αντιπαράθεση σε νέα πίστα, με ένα πανίσχυρο όπλο – το συνάλλαγμα – που έχει ίσως το μεγαλύτερο ημερήσιο τζίρο στην παγκόσμια οικονομία.