Στον «πάγο» η έρευνα για την προέλευση του κορωνοϊού στην Κίνα, μετά τις πολιτικές διαμάχες και τα γραφειοκρατικά εμπόδια, σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Associated Press φέρνει στο φως ένα ανησυχητικό μοτίβο καταστολής και χειραγώγησης, αποκαλύπτοντας πώς οι κινεζικές αρχές εμπόδισαν τόσο τις εγχώριες όσο και τις διεθνείς προσπάθειες για τον εντοπισμό της πηγής του ιού, από τις πρώτες εβδομάδες της επιδημίας.
Το αφήγημα της συνεργασίας ξετυλίχθηκε γρήγορα, με εργαστήρια να κλείνουν, συνεργασίες να διαλύονται, ξένους επιστήμονες να απελαύνονται και Κινέζους ερευνητές να μην μπορούν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Αυτές οι μυστικές κινήσεις ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα από ό,τι είχε αναγνωριστεί προηγουμένως και εκτυλίχθηκαν μέσα σε ένα τοπίο πολιτικής και επιστημονικής διχόνοιας τόσο στο εσωτερικό της Κίνας όσο και στην παγκόσμια σκηνή.
Η έρευνα του AP βασίστηκε σε χιλιάδες σελίδες μη δημοσιοποιημένων ηλεκτρονικών μηνυμάτων και εγγράφων, σε ηχογραφήσεις που διέρρευσαν και σε δεκάδες συνεντεύξεις με επιστήμονες και αξιωματούχους. Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, γραφειοκράτες στην πόλη Γουχάν παρεμπόδισαν κρίσιμες αρχικές προσπάθειες εντοπισμού της προέλευσης του ιού σε μια προσπάθεια να αποφύγουν τις ευθύνες. Η κεντρική κυβέρνηση φίμωσε Κινέζους επιστήμονες και διοργάνωσε σκηνοθετημένες ξεναγήσεις για τους αξιωματούχους του ΟΗΕ που επισκέπτονταν την περιοχή.
Ακόμη και η ημερομηνία κατά την οποία οι κινεζικές αρχές άρχισαν για πρώτη φορά να αναζητούν την προέλευση του ιού είναι ασαφής. Η πρώτη δημόσια γνωστή έρευνα για τον κορωνοϊό πραγματοποιήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2019, όταν επιστήμονες του Κινεζικού Κέντρου Ελέγχου Ασθενειών επισκέφθηκαν την αγορά της Γουχάν, όπου εμφανίστηκαν πολλά από τα πρώτα κρούσματα COVID-19. Ωστόσο, όπως επισημαίνει η έκθεση, οι αξιωματούχοι του ΠΟΥ είχαν ενημερωθεί για μια προηγούμενη επιθεώρηση της αγοράς στις 25 Δεκεμβρίου 2019, σύμφωνα με μια καταγραφή μιας εμπιστευτικής συνεδρίασης του ΠΟΥ που δόθηκε στο AP. Στην ηχογράφηση, ο κορυφαίος εμπειρογνώμονας του ΠΟΥ για τον ιό, ο Πίτερ Μπεν Εμπαρέκ, είπε στους συναδέλφους του ότι οι Κινέζοι αξιωματούχοι εκείνη την ημέρα «έψαχναν να δουν τι πωλείται στην αγορά, αν όλοι οι πωλητές είχαν άδειες και αν γινόταν παράνομο εμπόριο άγριων ζώων». Ο Εμπαρέκ δήλωσε ότι δεν επρόκειτο για μια έρευνα ρουτίνας και ότι ο ΠΟΥ θα προσπαθήσει να καταλάβει τι συνέβη. Όπως αναφέρει το ΑΡ, ούτε οι κινεζικές αρχές ούτε ο ΠΟΥ αναφέρθηκαν ποτέ δημοσίως στην εν λόγω έρευνα.
Ο ΠΟΥ ανέφερε σε ηλεκτρονικό μήνυμα στο AP ότι δεν είχε ενημερωθεί για την εν λόγω έρευνα. Άλλοι εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι οποιαδήποτε επίσκεψη στην αγορά εκείνη την ημέρα θα ήταν σημαντική, ειδικά εάν λαμβάνονταν δείγματα ζώων, διότι θα μπορούσαν να αποτελέσουν κρίσιμα στοιχεία για το πώς ο ιός μεταπήδησε στον άνθρωπο.
Ο Ζανγκ Γιόνγκζεν ήταν ο πρώτος επιστήμονας που δημοσίευσε την αλληλουχία του ιού. Μία ημέρα αφότου έγραψε ένα υπόμνημα με το οποίο προέτρεπε τις υγειονομικές αρχές να δράσουν άμεσα, ο κορυφαίος αξιωματούχος υγείας της Κίνας διέταξε να κλείσει το εργαστήριο του ερευνητή.
«Χρησιμοποίησαν την επίσημη εξουσία τους εναντίον εμού και των συναδέλφων μας», έγραψε ο Γιόνγκζεν σε email που παραχώρησε στο AP ο Έντουαρντ Χολμς, ένας Αυστραλός ιολόγος.
Κινέζοι γιατροί και επιστήμονες ήταν πεπεισμένοι ότι το Πεκίνο έψαχνε έναν αποδιοπομπαίο τράγο. Η κυβέρνηση ξεκίνησε έρευνες εναντίον κορυφαίων αξιωματούχων του τομέα της υγείας, σύμφωνα με δύο πρώην και νυν στελέχη του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Κίνας. Το προσωπικό του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της Κίνας ενθαρρύνθηκε να καταγγείλει τους συναδέλφους του που χειρίστηκαν λανθασμένα την επιδημία, στα πειθαρχικά όργανα του Κομμουνιστικού Κόμματος. Καθώς οι επικρίσεις κατά της Κίνας αυξάνονταν, η κυβέρνηση της χώρας απέκρουε τις ευθύνες. Κήρυξε την αντιμετώπιση του ιού επιτυχή και σταμάτησε τις έρευνες.
Οι πολιτικοί ανέλαβαν τον έλεγχο
Από νωρίς, οι Κινέζοι επιστήμονες φιμώθηκαν και οι πολιτικοί ανέλαβαν τον έλεγχο. Καθώς ο ΠΟΥ συζητούσε με την Κίνα για τη διοργάνωση μιας αποστολής για τον εντοπισμό της προέλευσης του νέου κορονοϊού στις αρχές του 2020, το Υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας και όχι οι επιστήμονες ήταν εκείνο που αποφάσισε τους όρους. Η Κίνα αρνήθηκε να χορηγήσει βίζα στον Εμπαρέκ, κορυφαίο εμπειρογνώμονα του ΠΟΥ για τους ιούς των ζώων. Από το πρόγραμμα της επίσκεψης αφαιρέθηκαν σχεδόν όλα τα στοιχεία που συνδέονταν με την έρευνα, σύμφωνα με τα σχέδια ημερήσιας διάταξης που περιήλθαν στην κατοχή του AP.
Υπεύθυνος της επίσκεψης του ΠΟΥ ήταν ο Λιάνγκ Γουανιάν, ένας επιδημιολόγος που βρίσκεται κοντά σε κορυφαίους Κινέζους αξιωματούχους και ο οποίος πιστεύεται ότι προωθούσε την κομματική γραμμή και όχι τις επιστημονικά υποστηριζόμενες πολιτικές, σύμφωνα με εννέα άτομα που γνωρίζουν το θέμα αλλά θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους λόγω της ευαισθησίας του θέματος. Ο Λιάνγκ διέταξε επίσης να απολυμανθεί η αγορά της Γουχάν πριν από τη συλλογή δειγμάτων και προώθησε μια θεωρία ότι ο COVID-19 προήλθε από κατεψυγμένα τρόφιμα που εισήχθησαν στην Κίνα. Σε μια διαδρομή με το τρένο με τον Δρ. Μπρους Έιλγουαρντ, ανώτερο σύμβουλο του επικεφαλής του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγέσους, ο Λιάνγκ τον πίεσε να επαινέσει την αντίδραση της Κίνας στην έκθεσή του.
Τοξική ατμόσφαιρα
Μέχρι την επόμενη επίσκεψη των εμπειρογνωμονων του ΠΟΥ στη Γουχάν τον Ιανουάριο του 2021, η αναζήτηση της προέλευσης είχε πολιτικοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Ο Λιάνγκ, ο Κινέζος αξιωματούχος που ήταν υπεύθυνος για τις δύο προηγούμενες επισκέψεις του ΠΟΥ, «δασκάλεψε» τους εργαζόμενους στην αγορά της Γουχάν να πουν στους εμπειρογνώμονες του ΠΟΥ ότι δεν πωλούνταν ζωντανά άγρια ζώα εκεί και αφαίρεσε από την έκθεση πρόσφατες σχετικές φωτογραφίες.
Η ομάδα του ΠΟΥ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η θεωρία της διαρροής από το εργαστήριο ήταν «εξαιρετικά απίθανη». Μήνες αργότερα, ο επικεφαλής του ΠΟΥ δήλωσε ότι ήταν νωρίς να απορρίψει τη θεωρία αυτή και ζήτησε διαφάνεια από την Κίνα, με αποτέλεσμα να εξοργίσει τους Κινέζους αξιωματούχους. Η Κίνα είπε στον ΠΟΥ ότι οποιεσδήποτε μελλοντικές αποστολές για την ανεύρεση της προέλευσης του COVID-19 θα πρέπει να γίνουν αλλού, σύμφωνα με επιστολή που περιήλθε στην κατοχή του AP. Έκτοτε, η παγκόσμια συνεργασία έχει σταματήσει.
Οι Κινέζοι επιστήμονες εξακολουθούν να δέχονται ισχυρές πιέσεις, σύμφωνα με ερευνητές, ιατρικούς εμπειρογνώμονες και αξιωματούχους υγείας, αναφέρει το ΑΡ. Οι ερευνητές που δημοσίευσαν μελέτες σχετικά με τον κορονοϊό αντιμετώπισαν προβλήματα με τις κινεζικές αρχές. Σε άλλους απαγορεύτηκε να ταξιδέψουν στο εξωτερικό για συνέδρια και συνεδριάσεις του ΠΟΥ.
Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου Ιογενών Ασθενειών της Κίνας αναγκάστηκε να αποσυρθεί λόγω της δημοσιοποίησης ευαίσθητων δεδομένων από την αγορά, σύμφωνα με έναν πρώην αξιωματούχο του Κέντρου Ελέγχου Ασθενειών της Κίνας, ο οποίος επίσης θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, φοβούμενος επιπτώσεις.
«Έχει να κάνει με την προέλευση, οπότε εξακολουθούν να ανησυχούν», δήλωσε. «Αν προσπαθήσεις να βρεις την άκρη του νήματος, τι θα γίνει αν αποδειχθεί ότι είναι από την Κίνα;» κατέληξε ο αξιωματούχος.
Τελικά, η έρευνα για την προέλευση του COVID-19 εκτροχιάστηκε από πολιτικές ατζέντες, γραφειοκρατικούς ελιγμούς και μια διάχυτη κουλτούρα μυστικότητας εντός της Κίνας. Τα ίχνη χάθηκαν, αφήνοντας αναπάντητα κρίσιμα ερωτήματα και τον κόσμο ευάλωτο σε μελλοντικές επιδημίες.
Διαβάστε ακόμη:
Τεράστια η ζήτηση για το νέο 30ετές ομόλογο – Πάνω από €33 δισ. οι προσφορές
Ευρωπαϊκά λιμάνια: Συμφόρηση από χιλιάδες αυτοκίνητα – Εκρηξη στις εισαγωγές
Αναπληρωτές εκπαιδευτικοί: Εκπτώσεις σε ακτοπλοϊκά και αεροπορικά εισιτήρια για το Πάσχα
Για όλες τις υπόλοιπες ειδήσεις της επικαιρότητας μπορείτε να επισκεφτείτε το Πρώτο ΘΕΜΑ