ΗΠΑ και Ιράν ανταλλάσσουν απειλές για δεύτερο 24ωρό μετά την εκτέλεση του του ιρανού στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί από αμερικανική αεροπορική επίθεση στο Ιράκ κατ’εντολή Τράμπ. Την ίδια ώρα οι ΗΠΑ στέλνουν περισσότερους στρατιώτες στο Ιράκ για την ενίσχυση της ασφάλειας των εγκαταστάσεών τους ενώ η δραστηριότητα του Ιρανικού στρατού στη μεθόριο με το Ιράκ είναι αυξημένη.
Ο Ιρανός Πρόεδρος, Χασάν Ρουχανί, μιλώντας στους οικείους του Σολεϊμανί δήλωσε ότι οι ΗΠΑ «δεν θα δουν τις συνέπειες από αυτό που έγινε σήμερα, αλλά τα επόμενα χρόνια που θα έρθουν», ενώ την Παρασκευή στην γραπτή του δήλωση ανέφερε πως «δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το μεγάλο έθνος του Ιράν και άλλα ελεύθερα έθνη της περιοχής θα πάρουν την εκδίκησή τους από την εγκληματική Αμερική για αυτήν τη φρικτή δολοφονία. Το γεγονός πως ο Σολεϊμανί έγινε μάρτυρας θα αυξήσει την αποφασιστικότητα του Ιράν να αντισταθεί στον επεκτατισμό της Αμερικής και να υπερασπιστεί τις ισλαμικές αξίες μας».
Εκ μέρους των ΗΠΑ απάντησαν ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Ρομπερτ Ο’ Μπράιαν και ΥΠΕΞ, Μάικ Πομπέο, καλώντας το Ιρανικό καθεστώς να συμπεριφερθεί σαν «κανονικό κράτος».
Ο Πομπέο την Παρασκευή έστειλε πυρά κατά της Ευρώπης δηλώνοντας ότι «Μίλησα με τους εταίρους μας στην περιοχή για να τους εξηγήσω αυτό που πράτταμε, γιατί το πράτταμε και να ζητήσω τη βοήθειά τους. ‘Ολοι τους ήταν φανταστικοί», είπε.
«Αλλά οι συνομιλίες μας με τους εταίρους μας σε άλλα μέρη δεν ήταν το ίδιο καλές. Ειλικρινά, οι Ευρωπαίοι δεν ήταν τόσο χρήσιμοι όσο ήλπιζα πως θα ήταν».
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αιτιολόγησε την εκτέλεση ως προληπτική ενέργεια για να αποφευχθεί επίθεση σε Αμερικανούς διπλωμάτες και στρατιωτικό προσωπικό, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος ο Πομπέο στο Fox News έκανε λόγο για αποτροπή επίθεσης η οποία θα είχε κοστίσει αρκετές ζωές Αμερικανών και όχι μόνο, αν και δεν έδωσε περισσότερες πληροφορίες.
«Ο στρατηγός Κασέμ Σουλεϊμανί σκότωσε ή τραυμάτισε σοβαρά χιλιάδες Αμερικανούς σε βάθος χρόνου και σχεδίαζε να σκοτώσει πολλούς ακόμη», ανέφερε ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος από το Twitter.
Ο Τραμπ πρόσθεσε ότι ο Σουλεϊμανί ευθύνεται για τον θάνατο «χιλιάδων ανθρώπων», συμπεριλαμβανομένου και «μεγάλου αριθμού διαδηλωτών στο ίδιο το Ιράν» και εκτίμησε ότι θα έπρεπε να τον έχουν σκοτώσει «εδώ και χρόνια».
Την Παρασκευή η Ουάσινγκτον αποφάσισε να στείλει 3.000 με 3.500 επιπλέον στρατιώτες στην Μέση Ανατολή, για την ενίσχυση της ασφάλειας των αμερικανικών θέσεων στην περιοχή. Αξιωματούχοι ανέφεραν ότι οι στρατιώτες θα ενωθούν με τους περίπου 750 στρατιώτες που εστάλησαν στο Κουβέιτ νωρίτερα αυτή την εβδομάδα.
Από τον Μάιο, οι ΗΠΑ έχουν ήδη αναπτύξει περίπου 14.000 επιπλέον στρατιώτες στην Μέση Ανατολή, ενώ συνολικά ο αριθμός φτάνει τις 60.000.
Το κλίμα είναι αρκετά τεταμένο καθώς υπάρχουν φόβοι ότι οι συγκρούσεις θα επεκταθούν και σε γειτονικές χώρες, ενώ το Ιράν έχει ήδη απειλήσει τις ΗΠΑ για αντίποινα.
Συνέπειες στις Αμερικάνικές και Ευρωπαϊκές Αγορές
Οι συνέπειες των συγκρούσεων έγιναν ορατές και στις αγορές με τα Futures του Πετρελαίου σε Λονδίνο και Νέα Υόρκη να εκτοξεύονται πάνω από 4%, και τον χρυσό να σημειώνει υψηλό τεσσάρων μηνών.
Ο δείκτης Dow Jones σημείωσε πτώση κατά 233 μονάδες ή 0,81%, κλείνοντας στις 28.634 μονάδες. Ο δείκτης S&P 500 υποχώρησε κατά 0,71% στις 3.234 μονάδες και ο Nasdaq με απώλειες κατά 0,79% έκλεισε στις 9.020 μονάδες.
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης ο δείκτης Dow Jones έφτασε να υποχωρεί έως και 360 μονάδες ωστόσο οι δείκτες άρχισαν να ανακάμπτουν καθώς περιορίζονταν η αύξηση στις τιμές του πετρελαίου.
Ο Πρόεδρος της Fed στο Ντάλλας, Ρόμπερτ Κάπλαν, δήλωσε στο CNBC ότι οι συνέπειες από την ένταση μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν με αφορμή την εκτέλεση του Σολεϊμανί, θα είναι πιο περιορισμένες από αυτό που έχουν συνηθίσει οι αγορές πετρελαίου ιστορικά.
Ευρωπαϊκές Αγορές
Την Παρασκευή ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 υποχώρησε 0,33% στις 418 μονάδες, με τους κλάδους των ταξιδιών και της αναψυχής να σηεμιώνουν πτώση κατά 1,6% ενώ οι τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 1,2% λόγω της αναζωπύρωση της αναταραχής στη Μέση Ανατολή.
Ο γερμανικός DAX σημείωσε πτώση κατά 1,25% στις 13.219 μονάδες, ο γαλλικός CAC 40 σημείωσε οριακή άνοδο στο κλείσιμο κατά 0,04%, στις 6.044 μονάδες. Ο βρετανικός FTSE 100 αποτέλεσε τη θετική παραφωνία σημειώνοντας άνοδο κατά 0,24% στις 7.622 μονάδες.
Ο ισπανικός δείκτης IBEX 35 υποχώρησε κατά 0,46% στις στις 9.646 μονάδες, ενώ ο ιταλικός FTSE MIB σημειώσε πτώση κατά 0,56% στις 23.702 μονάδες.
Ο Kit Juckes, επικεφαλής στρατηγικής συναλλάγματος στο Λονδίνο δήλωσε την Παρασκευή ότι «ο χρυσός είναι ο νικητής όσο κορυφώνεται η ένταση, και οι τιμές του πετρελαίου θα είναι επίσης υψηλότερες. Οι αποδόσεις ομολόγων είναι χαμηλότερες, το ράλι των μετοχών που βρίσκονταν σε εξέλιξη στις ΗΠΑ σταματά αλλά δεν θα δούμε δραματική αλλαγή του σκηνικού, και στην αγορά συναλλάγματος τα ασφαλή καταφύγια και τα νομίσματα που επηρεάζονται από το πετρέλαιο θα επωφεληθούν αλλά το γιεν θα είναι ο μεγάλος νικητής.
«Το επίπεδο κλειδί που πρέπει να προσέχουμε είναι μάλλον το ευρώ/γιεν 120. Αυτό θα κρατηθεί εκτός αν υπάρξει περαιτέρω κλιμάκωση. Δεδομένης της δυνατότητας να διατηρηθεί η ένταση στο Στενό του Ορμούζ, μια παρατεταμένη περίοδος υψηλότερων τιμών πετρελαίου αποτελεί ρίσκο».
Ο Kay Van-Petersen, επικεφαλής μακροοικονομικής στρατηγικής στη Σιγκαπούρη σχολίασε ότι «το κέρδος του πετρελαίου μοιάζει ειλικρινά με μια υπερβολή. Αλλά αυτό είναι θετικό για τις αμερικανικές δαπάνες άμυνας, ενώ ακόμη και οι γαλλικές αμυντικές μετοχές θα μπορούσαν να σημειώσουν άνοδο αργότερα».
Στους δρόμους οι Ιρανοί
Το Σάββατο χιλιάδες Ιρανοί κατέβηκαν στους δρόμους της Τεχεράνης και έκαψαν αμερικανικές και ισραηλινές σημαίες, για να θρηνήσουν τον θάνατο του Κασέμ Σουλεϊμανί.
«Είμαστε μαζί σας», φώναζε το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί στην Πλατεία Παλαιστίνης της ιρανικής πρωτεύουσας.
Ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, κήρυξε τριήμερο πένθος στη χώρα, απειλώντας ότι θα εκδικηθεί τον θάνατο του Σουλεϊμανί.
«Η απάντησή μας σίγουρα θα είναι κάτι παραπάνω από την εκτόξευση μερικών ρουκετών ή την καταστροφή ορισμένων αμερικανικών βάσεων», είπε με δάκρυα στα μάτια ο Μιλάντ Νατζάφι, ένας φοιτητής διαδηλωτής. «Πιστεύω ότι η εκδίκησή μας θα είναι η αφανισμός του Ισραήλ», πρόσθεσε.
Το Ιράν έχει κηρύξει τριήμερο πένθος, καθώς εκατομμύρια Ιρανοί βγήκαν στους δρόμους, σε πόλεις και χωριά, για να θρηνήσουν.
Σύμφωνα με τα διεθνή πρακτορεία, η κηδεία αναμένεται να λάβει αντίστοιχο χαρακτήρα με αυτήν, το 1989, του Αγιατολάχ Χομεϊνί, κατά την οποία ήταν αδύνατο ακόμη και να μεταφερθεί η σορός, από τον τόπο του λαϊκού προσκυνήματος στο μνήμα, λόγω των εκατομμυρίων των πολιτών.
«Το ιρανικό καθεστώς θα δεχθεί “ισχυρή πίεση” για να επιτεθεί»
Το ιρανικό καθεστώς θα δεχθεί «ισχυρή πίεση» για να επιτεθεί, δήλωσε ο Πολ Πίλαρ, πρώην αξιωματικός της κεντρικής υπηρεσίας πληροφοριών των ΗΠΑ. «Πολλοί Ιρανοί θα θεωρούν αυτό το γεγονός με τον ίδιο τρόπο που οι Αμερικανοί θα θεωρούν, ας πούμε, τη δολοφονία ενός από τους πιο γνωστούς στρατιωτικούς αρχηγούς των ΗΠΑ».
Ανησυχία από Μακρόν και Πούτιν
Τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν είχε ο Εμανουέλ Μακρόν την Παρασκευή για την δολοφονία Σολεϊμανί.
Στην επικοινωνία των ηγετών «σημειώθηκε ότι η ενέργεια αυτή μπορεί να επιδεινώσει σοβαρά την κατάσταση στην περιοχή», αναφέρεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε το Κρεμλίνο.
Και οι δύο ηγέτες εξέφρασαν την «ανησυχία» τους για τον θάνατο του Σουλεϊμανί από το αμερικανικό πυραυλικό πλήγμα στο αεροδρόμιο της Βαγδάτης.
Λίγο νωρίτερα, το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας προειδοποίησε επίσης ότι οι «κοντόφθαλμες ενέργειες των ΗΠΑ, δηλαδή ο φόνος του στρατηγού Σουλεϊμανί, θα οδηγήσουν σε «οξεία κλιμάκωση των πολιτικοστρατιωτικών εντάσεων στη Μέση Ανατολή».
Στην ανακοίνωση αυτή τονίζεται ότι ο Ιρανός στρατηγός ήταν ένας έμπειρος στρατιωτικός διοικητής, υπό την άμεση ηγεσία του οποίου οργανώθηκε στη Συρία και το Ιράκ «η ένοπλη αντίσταση εναντίον των διεθνών τρομοκρατικών οργανώσεων ISIS και αλ Κάιντα, πολύ καιρό πριν» εμπλακεί ο διεθνής συνασπισμός υπό τις ΗΠΑ.
Το Σάββατο ο Ερντογάν συνομίλησε με τους προέδρους του Ιράν και του Ιράκ για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
«Όλοι σημειώσαμε ιδίως ότι συμφωνούμε πως είναι σημαντικό να διαφυλαχθεί η σταθερότητα και η εθνική κυριαρχία του Ιράκ και όλης της περιοχής γενικά, καθώς και ότι είναι αναγκαίο το Ιράν να αποφύγει οποιαδήποτε νέα παραβίαση της Συμφωνίας της Βιέννης», είπε ο ΥΠΕΞ της Γαλλίας σήμερα, Λε Ντριάν, έπειτα από επικοινωνία με Ευρωπαίους και Ασιάτες ομολόγους του.
Με βάση τη Συμφωνία αυτή του 2015 οι περισσότερες διεθνείς κυρώσεις που είχαν επιβληθεί στην Τεχεράνη άρθηκαν το 2016, σε αντάλλαγμα για τον περιορισμό της πυρηνικής δραστηριότητας του Ιράν. Η κυβέρνηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ αποσύρθηκε από αυτή τη συμφωνία.