Η οικονομική κατάρρευση που προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού βρήκε τις κυβερνήσεις σε εγρήγορση αναπτύσσοντας πακέτα δημοσιονομικών δαπανών ιστορικού μεγέθους για να στηρίξουν τις οικονομίες τους, με σκοπό να αποφευχθεί μια ολική κατάρρευση.
Οι συγκεκριμένες δαπάνες φαίνεται ότι είναι απαραίτητες για τη στήριξη των οικονομιών – οι αξιωματούχοι συμφωνούν σε αυτό. Ωστόσο, το χρέος που προέκυψε με την πάροδο του χρόνου και εκτοξεύτηκε λόγω των τωρινών αυξημένων δαπανών, θα μπορούσε να σημάνει μια βαθύτερη κρίση και μια διπλασιασμένη ύφεση για ορισμένες χώρες, σύμφωνα με πρόσφατες εκθέσεις του EIU, που επικαλείται το CNBC.
Επομένως, στην εξίσωση έχουμε δύο συντελεστές: Το προϋπάρχον χρέος και τις νέες δαπάνες καταπολέμησης των συνεπειών του ιού.
«Οι κρίσεις χρέους ίσως έρχονται», έγραψε το Economist Intelligence Unit (EIU) στα τέλη Μαρτίου. «Προς το παρόν, οι κυβερνήσεις αυξάνουν τις δημοσιονομικές δαπάνες για την καταπολέμηση της επιδημίας, με στόχο τη διατήρηση της βασικής οικονομικής αρχιτεκτονικής τους αλλά και τη διατήρηση των εργαζομένων στη δουλειά τους. Ως αποτέλεσμα, τα δημοσιονομικά ελλείμματα θα αυξηθούν απότομα τα επόμενα χρόνια» αναφέρει το EIU.
Ήδη στις αρχές Ιανουαρίου, πριν δηλαδή τα κράτη επιβάλλουν lockdown κατά του ιού, η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιούσε για τον κίνδυνο μιας νέας παγκόσμιας κρίσης χρέους. Ειδικότερα, περιέγραψε το τρέχον κύμα συσσώρευσης χρέους – το οποίο ξεκίνησε το 2010 – ως «τη μεγαλύτερη, ταχύτερη και πιο ευρεία αύξηση» του παγκόσμιου δανεισμού από τη δεκαετία του 1970.
Το πρώτο εξάμηνο του 2019, το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά 7,5 τρισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας νέο ρεκόρ άνω των 250 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών (IIF). «Χωρίς ένδειξη επιβράδυνσης, αναμένουμε ότι το παγκόσμιο χρέους στο σύνολο του θα ξεπεράσει τα 255 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2019, κυρίως λόγω των ΗΠΑ και της Κίνας», έγραψε το IIF στα τέλη του 2019 – πριν τελειώσει το έτος και πολύ πριν μιλήσει κάποιος για μια παγκόσμια πανδημία όπως αυτή που βιώνουμε.
Στην πρώτη έκθεση των οικονομικών προοπτικών μετά την εξάπλωση του κορωνοϊού και το επακόλουθο «πάγωμα» των μεγάλων οικονομιών, το ΔΝΤ εκτίμησε ότι το παγκόσμιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν θα συρρικνωθεί 3% φέτος.
Στις ΗΠΑ, το ΑΕΠ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 5,9%, σε σύγκριση με την προβλεπόμενη ανάπτυξη κατά 2% στις τελευταίες προβλέψεις του Ιανουαρίου. Μπορεί να αυξηθεί κατά 4,7% το επόμενο έτος, ανέφερε το ΔΝΤ. Η ζώνη του ευρώ πιθανότατα θα συρρικνωθεί κατά 7,5% το 2020 και θα αναπτυχθεί κατά 4,7% το 2021, ανέφερε.
Η παγκόσμια οικονομική επιβράδυνση είναι τόσο σοβαρή που ήδη ο μισός πλανήτης ζήτησε βοήθεια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δήλωσε προ ημερών η επικεφαλής του Ταμείου.
«Αυτή είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που δεν μοιάζει με καμία άλλη. Δεν οφείλεται σε κακές κυβερνήσεις ή λάθη », δήλωσε η Κρισταλίνα στο CNBC και πρόσθεσε ότι «για αυτόν τον λόγο, παρέχουμε πολύ γρήγορα τη χρηματοδότηση».
«Ζητάμε μόνο ένα πράγμα: Παρακαλώ πληρώστε τους γιατρούς και τις νοσοκόμες σας, βεβαιωθείτε ότι τα συστήματά σας [υγειονομικής περίθαλψης] λειτουργούν και ότι προστατεύονται τα ευάλωτα άτομα αλλά και οι άνθρωποι της πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση του ιού», δήλωσε η Γκεοργκίεβα.
Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης είναι πιθανό να χτυπηθούν πρώτες
Η έκθεση του EIU προειδοποίησε ότι κάτω από μια τέτοια άνευ προηγουμένου οικονομική πίεση και χωρίς την βεβαιότητα ως προς το πόσο καιρό θα διαρκέσει η τρέχουσα κρίση, οι επιλογές των κρατών σχετικά με το πώς θα κλείσουν τις τρύπες του χρέους τους μετά την υποχώρηση της κρίσης φαίνεται ότι λιγοστεύουν.
Ενώ το εργαλείο της λιτότητας έχει χρησιμοποιηθεί για τη μείωση των υψηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων στο παρελθόν, αυτό είναι απίθανο να αποδειχθεί αποτελεσματικό κατά τη διάρκεια οποιασδήποτε ανάκαμψης μετά την κρίση, δεδομένου του βαθμού που έχουν πληγεί οι οικονομίες και οι πολίτες σε όλο τον κόσμο.
Χωρίς ρεαλιστικά μέτρα για την πρόληψη των κρίσεων δημόσιου χρέους, ένα δεύτερο και ενδεχομένως βαθύτερο χτύπημα θα μπορούσε να πλήξει τις οικονομίες – ιδιαίτερα τις υπερχρεωμένες ανεπτυγμένες χώρες όπως την Ιταλία και την Ισπανία, απειλώντας ένα domino σε περισσότερες αγορές, προειδοποίησε το EIU.
Η αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω υψηλότερων φόρων θα είναι δυσάρεστη για κάποιο χρονικό διάστημα και ίσως να μην είναι αρκετή, αναφέρεται στην έκθεση. Επιπλέον, θα μπορούσαμε να δούμε την «όρεξη» των επενδυτών για όλο και περισσότερο κρατικό χρέος να εξασθενεί.
«Πολλές ανεπτυγμένες χώρες μπορεί, μεσοπρόθεσμα, να βρεθούν στο χείλος μιας κρίσης χρέους», έγραψε στην έκθεση ο Αγκάθ Ντεμαράι, διευθυντής παγκόσμιας πρόβλεψης για το EIU.
«Αυτό επιδεινώνεται από το γεγονός ότι πολλές από τις ευρωπαϊκές χώρες που έχουν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την πανδημία, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, είχαν ήδη ασθενικές δημοσιονομικές δαπάνες πριν την κρίση».
Μεγάλο μέρος της Νότιας Ευρώπης εξακολουθεί να βρίσκεται σε καθεστώς λιτότητας, πρόσθεσε ο Ντεμαράι, καθώς αυτές οι χώρες έχουν ως βαρίδια το υψηλό τους χρέος, τα δημοσιονομικά ελλείμματα και τη γήρανση του πληθυσμού.
«Μια κρίση χρέους σε οποιαδήποτε από αυτές τις χώρες θα εξαπλωνόταν γρήγορα σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες και αναδυόμενες αγορές, στέλνοντας την παγκόσμια οικονομία σε μια άλλη, πιθανώς πολύ βαθύτερη, οικονομική κρίση» πρόσθεσε.
Ο Στιβ Μπράις, στρατηγικός επενδυτής της Standard Chartered Private Bank, είπε στο CNBC ότι στην πραγματικότητα δεν βλέπει έναν κύκλο χρεοκοπίας.
«Θα αποφύγουμε έναν τεράστιο κύκλο χρεοκοπίας, αλλά βραχυπρόθεσμα θα μπορούσαμε να λάβουμε χειρότερα νέα», είπε, αναφερόμενος στο πρόγραμμα δανείου διάσωσης μικρών επιχειρήσεων των ΗΠΑ ύψους 349 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο εξαντλήθηκε την Πέμπτη. «Σαφώς θα χρειαστούμε περισσότερη χρηματοδότηση. Και αυτό φαίνεται να είναι λιγότερο εύκολο σήμερα από ό, τι πριν από δύο, τρεις εβδομάδες», συμπλήρωσε.
Τέλος, υπογράμμισε το ενδεχόμενο οι αγορές να είναι βραχυπρόθεσμα ευάλωτες έπειτα από την επανεκκίνηση της οικονομίας των χωρών, αλλά εξέφρασε την αισιοδοξία του ότι θα ξεπεράσουμε το ενδεχόμενο μια νέας κρίσης.