Αντιμέτωπος με την νομισματική κρίση στο εσωτερικό μετά και τη σφοδρή πολιτική αντίδραση της Τουρκίας στην ανακοίνωση της Ελληνο-αιγυπτιακής Συμφωνίας για την μερική οριοθέτηση ΑΟΖ, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στήνει σκηνικό έντασης.
Η Αγκυρα επιχειρεί κλιμάκωση της έντασης προχωρώντας και σε έκδοση Navtex για έρευνες του Oruc Reis από Ρόδο μέχρι Καστελόριζο η οποία ενεργοποιείται από σήμερα, 10 Αυγούστου, και θα ισχύει έως και τις 23 Αυγούστου. Ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ επιβεβαίωσε μέσω ανάρτησης στο twitter ότι το ερευνητικό πλοίο Oruc Reis απέπλευσε από την Αττάλεια για τη νέα του αποστολή στη Μεσόγειοσ σχολιάζοντας χαρακτηριστικά: «Οruc Reis 83 εκατομμύρια (Τούρκοι) βρίσκονται πίσω σου».
Είναι όμως έτσι; Οι Τούρκοι είναι απογοητευμένοι. Η τουρκική λίρα συνεχίζει την ελεύθερη πτώση της, η πανδημία έχει «κλείσει» τον τουρισμό και οι ξένοι επενδυτές γυρίζουν την πλάτη τους στην Τουρκία. Αυτό είναι το μεγάλο πρόβλημα του Ερντογάν.
Οι ρυθμιστικές αρχές της Τουρκίας κινητοποιήθηκαν προκειμένου να περιοριστεί ο δανεισμός προς τις επιχειρήσεις σε μια προσπάθεια να ανακοπεί η βουτιά της λίρας η οποία εξακολουθεί να υποχωρεί και σήμερα βρίσκεται στις 7,33 λίρες/δολάριο, έχοντας ενδοσυνεδριακά καταγράψει νέο ιστορικό αρνητικό ρεκόρ στις 7,4 λίρες ανά δολάριο. Ο βασικός δείκτης του χρηματιστηρίου υποχωρεί κατά 2%.
Οι ρυθμιστικές αρχές της Τουρκίας προχώρησαν στην αναίρεση των νέων κανόνων που είχαν θέσει σε ισχύ προκειμένου να ενισχύσουν την τραπεζική πίστη προς την οικονομία, προσπαθώντας πλέον να επιβραδύνουν τη μεγέθυνση του δανεισμού, εξαιτίας της αναστάτωσης στις χρηματοοικονομικές αγορές την περασμένη εβδομάδα, η οποία έστειλε την τουρκική λίρα σε ιστορικό χαμηλό έναντι του δολαρίου των ΗΠΑ, όπως αναφέρει το πρακτορείο Bloomberg.
Η ρυθμιστική αρχή BDDK, σε δήλωσή της τη Δευτέρα, αναφέρει ότι μειώνει τον λόγο των δανείων προς το σύνολο των στοιχείων ενεργητικού κατά 5%, στο 95%, για τις εμπορικές τράπεζες και στο 75% για τις ισλαμικές τράπεζες. Η αρχή προσάρμοσε ακόμη μια σειρά κανόνων σχετικών με τον υπολογισμό του συγκεκριμένου δείκτη, ενώ επέτρεψε στις τουρκικές τράπεζες να χρησιμοποιούν τα μέσα επίπεδα των ισοτιμιών του ξένου συναλλάγματος τον Ιούλιο στις συναλλαγές τους.
Ο συγκεκριμένος δείκτης εισήχθη νωρίτερα εντός του 2020 προκειμένου να επιβάλει στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να επεκτείνουν τον δανεισμό, τις αγορές τουρκικών κρατικών ομολόγων και τις συναλλαγές swap με την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας. Οι τράπεζες είχαν ζητήσει από την BDDK να χαλαρώσει τους κανόνες την περασμένη εβδομάδα, μετά από ημέρες αποδυνάμωσης του τουρκικού νομίσματος και υπό τον φόβο μεγάλης αύξησης του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας. Η νομισματική “κρίση” της τελευταίας εβδομάδας έχει οδηγήσει σε σταδιακή αναδίπλωση των τουρκικών αρχών, μεταξύ αυτών και της κεντρικής τράπεζας, από τα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας που έχουν ληφθεί προκειμένου να στηριχθεί η τουρκική οικονομία εν μέσω της κρίσης της πανδημίας του κορωνοϊού.
Γιατί δεν αυξάνει τα επιτόκια;
Ο Ερντογάν σκέφτεται ανορθόδοξα και πιστεύει ότι τα υψηλότερα επιτόκια αυξάνουν τις τιμές. Πέρυσι, απέλυσε τον διοικητή της κεντρικής τράπεζας επειδή δεν μείωσε το κόστος δανεισμού. Αλλωστε ο στόχος της δημιουργίας θέσεων εργασίας είναι βασικό επιχείρημα σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις. Ο Ερντογάν υπέστη την πιο μεγάλη ήττα του στις περυσινές εκλογές όταν το κόμμα του έχασε τον έλεγχο μεγάλων δήμων, συμπεριλαμβανομένης της Άγκυρας αλλά και της Κωνσταντινούπολης. Με την ανεργία να χτυπά κόκκινο και να κινείται στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας δεκαετίας, το οικονομικό χτύπημα από την πανδημία θα μπορούσε να δοκιμάσει τη δημοτικότητα του AKP.
Η οικονομία αναμένεται να συρρικνωθεί 4% το 2020, σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση των αναλυτών που ρωτήθηκαν από το Bloomberg. Αλλά δεν είναι εξίσου σημαντική η διατήρηση της λίρας; Είναι. Στην πραγματικότητα, είναι ο πιο σημαντικός οικονομικός δείκτης σε μια χώρα όπου περισσότερα από 200 δισεκατομμύρια δολάρια πλούτου των νοικοκυριών και αποταμιεύσεις εταιρειών διατηρούνται σε ξένο νόμισμα. Είναι επίσης ένα υπαρξιακό ζήτημα για πολλές από τις εταιρείες της χώρας, οι οποίες έχουν χρέος σε ξένο νόμισμα 289 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που ισοδυναμεί με περισσότερο από το ένα τρίτο της οικονομικής παραγωγής. Η οικονομία στο σύνολό της έχει 169,5 δισεκατομμύρια δολάρια εξωτερικού χρέους για να κυλήσει τους επόμενους 12 μήνες.
Ποιο είναι λοιπόν το σχέδιο;
Οπως σχολιάζει το Bloomberg, οι τουρκικές αρχές φαίνεται να έχουν υιοθετήσει μια διττή προσέγγιση: χαμηλοί ρυθμοί για την ενίσχυση της ανάπτυξης και σταθερή λίρα. Προσπάθησαν να καλύψουν την αυξημένη ζήτηση για ξένο νόμισμα ξοδεύοντας τα αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας. Ως αποτέλεσμα, τα μεικτά αποθέματα νομισμάτων μειώθηκαν περισσότερο από το ένα τρίτο φέτος στα 49,2 δισεκατομμύρια δολάρια από τις 17 Ιουλίου. Συμπεριλαμβανομένου του χρυσού, ανέρχονται στα 89,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
Εν τω μεταξύ, έχουν περιορίσει τη ροή κεφαλαίων για να σταματήσουν την ικανότητα ξένων επενδυτών να στοιχηματίζουν εναντίον της λίρας. Οι τοπικές τράπεζες απαγορεύτηκε να δανείζουν περισσότερο από το 0,5% των ιδίων κεφαλαίων τους σε αντισυμβαλλόμενους υπεράκτια, περιορίζοντας ουσιαστικά την ικανότητα της αγοράς να καθορίζει ελεύθερα τη συναλλαγματική ισοτιμία.
Πόσο καιρό μπορεί να συνεχιστεί αυτό;
Σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές, υπάρχει περιορισμένος χώρος ελιγμών. Η Goldman Sachs εκτιμά ότι η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έχει δαπανήσει 65 δισεκατομμύρια δολάρια για τη στήριξη της λίρας φέτος, γεγονός που θέτει τη διαφορά μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμα σε αρνητικά 41,3 δισεκατομμύρια δολάρια από τα τέλη Ιουνίου.