Η άνοδος του πληθωρισμού έχει ξεπεράσει μέχρι στιγμής κάθε πρόβλεψη στις ανεπτυγμένες οικονομίες αλλά χαρακτηρίζεται παροδική από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, οι οποίες δηλώνουν ότι οι μακροχρόνιες προβλέψεις τους δεν αλλάζουν και, έτσι, δεν είναι έτοιμες να αντιστρέψουν τη χαλαρή νομισματική πολιτική που εφαρμόζουν με μαζικές αγορές ομολόγων (ποσοτική χαλάρωση ή «τύπωμα χρήματος») και χαμηλά επιτόκια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι θα μειώσει, ελαφρά, το ρυθμό με τον οποίο αγοράζει ομόλογα σε 70 δισ. ευρώ το μήνα, από 80 δισ. ευρώ που αγόραζε μέχρι τώρα. Ταυτόχρονα, όμως, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ, έσπευσε να δηλώσει εμφατικά ότι αυτή η μικρή μείωση δεν είναι tapering, δεν σηματοδοτεί δηλαδή απόσυρση από τις μαζικές αγορές ομολόγων με τις οποίες διοχετεύεται χρήμα στην αγορά για να υποστηρίζεται η οικονομική ανάκαμψη
Στις ΗΠΑ ο δείκτης τιμών καταναλωτή έσπασε ρεκόρ 13 ετίας τον περασμένο Ιούλιο, στο 5,3%, ενώ ο δείκτης τιμών παραγωγού (χονδρικής) τον Αύγουστο αυξήθηκαν κατά 8,3% σε σχέση με πέρσι -ένδειξη ότι και οι τιμές στην κατανάλωση θα συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία.
Στην Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός έφτασε στο 3%τον Αύγουστο σε σχέση με τον ίδιο μήνα πέρσι, ενώ τον Ιούλιο ήταν 2,2% και όλα δείχνουν ότι βραχυπρόθεσμα η άνοδος θα συνεχιστεί. Οι μεσο-μακροπρόθεσμες προβλέψεις, όμως, δεν έχουν αλλάξει, και η ΕΚΤ συνεχίζει να προβλέπει ότι ο πληθωρισμός το 2002 θα είναι μόλις 1.5% και 1,4% το 2023 και θα παραμείνει κάτω από το 2% το οποίο αποτελεί το στόχο αλλά ταυτόχρονα και το όριο.
Αυτή κατάσταση αντανακλά και το μεγάλο φόβο που έχουν οι διαμορφωτές νομισματικής πολιτικής σε όλο τον κόσμο. Εάν αντιδράσουν άμεσα στην άνοδο των τιμών «μαζεύοντας» τη ρευστότητα, περιορίζοντας την ποσοτική χαλάρωση και ανεβάζοντας τα επιτόκια, υπάρχει ο κίνδυνος να σκοτώσουν εν τω γεννάσθαι την οικονομική ανάκαμψη, πριν αυτή καλά-καλά εδραιωθεί. Καθώς, λοιπόν, οι προβλέψεις δείχνουν ότι ο πληθωρισμός θα πέσει ύστερα από μερικούς μήνες, οι ηγεσίες των κεντρικών τραπεζών δεν θέλουν να ρισκάρουν την ανάκαμψη.
Αντιστρόφως, όμως, εάν αποδειχθεί ότι ο πληθωρισμός δεν είναι παροδικός και χωρίς παρεμβάσεις από τις κεντρικές τράπεζες αφεθεί ανεξέλεγκτος, υπάρχει ο κίνδυνος υπερπληθωρισμού, που θα απαιτήσει καθυστερημένες και πολύ πιο έντονες κινήσεις στα επιτόκια οι οποίες μπορεί να φέρουν ύφεση, πτωχεύσεις και κραχ.
Λίγος πληθωρισμός είναι καλός και θεωρείται το «λιπαντικό» για την οικονομία. Όταν οι τιμές ανεβαίνουν ομαλά, οι καταναλωτές έχουν κίνητρο να αγοράσουν προτού οι τιμές ανέβουν, ενώ και οι επενδυτές έχουν κάθε λόγο να ρίξουν τα χρήματα στη δουλειά, προτού αυξηθούν τα κόστη.
Αντιστρόφως, όταν οι τιμές υποχωρούν (ο λεγόμενος αντιπληθωρισμός) η κατάσταση αντιστρέφεται: οι καταναλωτές μαζεύονται, περιμένοντας να πέσουν οι τιμές, όπως και οι επενδυτές, με αποτέλεσμα η οικονομική δραστηριότητα να είναι στάσιμη και να προκαλείται ύφεση. Ο αποπληθωρισμός και ο φόβος της ύφεσης μετά το κραχ του 2008 είναι ακριβώς και ο λόγος που οι κεντρικές τράπεζες έχουν κατεβάσει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν και «τυπώνουν» ασταμάτητα χρήμα.
Η εμφάνιση του πληθωρισμού τώρα αποτελεί έναν αστάθμητο παράγοντα, ο οποίος μπορεί να ανατρέψει την ευαίσθητη ισορροπία που έχει διαμορφωθεί στην αγορά, καθώς ήδη το χρήμα που έχει «τυπωθεί» παγκοσμίως ξεπερνά σε αξία τα 30 τρισ. δολάρια και έχει οδηγήσει τις τιμές των μετοχών και άλλων επενδυτικών αγαθών στα ύψη, με αποτέλεσμα πολλοί να μιλάνε για «φούσκα».
Πολλοί οικονομολόγοι μιλάνε για «αξίες που δεν υπάρχουν πραγματικά» και αρκετοί αγωνιούν από το φόβο ότι ανά πάσα στιγμή, μπορεί να συμβεί κάτι απροσδόκητο που θα διαταράξει την εύθραυστη ισορροπία των αγορών και των οικονομιών που «κάθονται» πάνω σε 30 τρισ. δολάρια «αέρα» από τις κεντρικές τράπεζες.
Θεωρητικά, κάποια στιγμή οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να «τραβήξουν» αυτά τα 30 τρισ. δολάρια από την αγορά, αλλά ουδείς μέχρι στιγμής έχει εικόνα για το πώς θα μπορέσει να γίνει κάτι τέτοιο χωρίς να «χυθεί αίμα» στις αγορές.
Το πρόσθετο πρόβλημα είναι ότι η στάση των κεντρικών τραπεζιτών δεν είναι μονοσήμαντη και ήδη εκδηλώνονται διαφωνίες, ενόψει της ευρύτερης συζήτησης που έχει ανοίξει, ειδικά στην Ευρωζώνη για τις δημοσιονομικές πολιτικές και τα χρέη που συσσωρεύτηκαν λόγω πανδημίας.
Αυτό που δεν είπε η κυρία Λαγκάρντ, αλλά γίνεται ολοένα και πιο φανερό, είναι ότι οι διαφωνίες στο εσωτερικό του συμβουλίου της ΕΚΤ μαίνονται, καθώς τα «γεράκια» με πρώτο και καλύτερο το Γερμανό κεντρικό τραπεζίτη Γενς Βάιντμαν ζητούν επίμονα να αρχίσει να «σφίγγει» η νομισματική πολιτική.
Επομένως, υπό αυτό το πρίσμα, η μείωση του ρυθμού της ποσοτικής χαλάρωσης από την ΕΚΤ αποτελεί μια πρώτη μικρή νίκη των «γερακιών», αλλά και τα «περιστέρια» δεν είναι διατεθειμένα να εγκαταλείψουν εύκολα τις θέσεις τους.
Το ίδιο κλίμα υπάρχει και στις ΗΠΑ, όπου μπορεί μεν ο πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ δηλώνει σταθερά ότι η εμφάνιση του πληθωρισμού είναι προσωρινή καθώς οφείλεται κατά κύριο λόγο στην απότομη ανάκαμψη μετά την πανδημία και στη δυσκολία των επιχειρήσεων να επαναφέρουν την παραγωγή τους σε επίπεδα που θα καλύψουν την απότομη ανάκαμψη της ζήτησης.
Ωστόσο και εκεί τα «γεράκια» επιμένουν ότι η νομισματική πολιτική πρέπει να «σφίξει» και κάνουν συχνά-πυκνά παρεμβάσεις με δηλώσεις τους στα μέσα ενημέρωσης.
Διαβάστε περισσότερα
«Ψαλίδι» στους φόρους με 18 e-αποδείξεις – Ποιες θα μετρούν διπλά
Βεσυρόπουλος: 20% μεγαλύτερο επίδομα θέρμανσης για κάθε νοικοκυριό
Πόσα πρέπει να αποταμιεύετε κάθε μήνα για συνταξιοδοτηθείτε… με $1 εκατ. στην άκρη (Vid)